Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đối với các tiện ích xã hội tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Dương: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Ngọc Thanh Trúc ; Phan Ngọc Minh người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN NGỌC THANH TRÚC

NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN

KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT ĐỐI VỚI CÁC TIỆN ÍCH XÃ HỘI

TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ

PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN NGỌC THANH TRÚC

NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN

KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT ĐỐI VỚI CÁC TIỆN ÍCH XÃ HỘI

TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ

PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG

Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng

Mã số: 8.34.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:TS. PHAN NGỌC MINH

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên: Nguyễn Ngọc Thanh Trúc

Hiện là học viên cao học khóa 20 của trường Đại Học Ngân Hàng TP. Hồ Chí

Minh.

Đề tài: : ”Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đối

với các tiện ích xã hội tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển

Việt Nam Chi nhánh Bình Dương”

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng.

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phan Ngọc Minh

Tôi xin cam đoan luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ

tại bất kỳ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của

tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được

công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích

dẫn được dẫn.

Hồ Chí Minh, ngày 07 tháng 07 năm 2021

Tác giả

Nguyễn Ngọc Thanh Trúc

ii

LỜI CÁM ƠN

Được sự phân công và hướng dẫn của quý thầy cô khoa Sau Đại học, Trường

Đại Học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh và Thầy Phan Ngọc Minh. Sau khoảng thời

gian học tập và thực hiện bài làm em đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, ngoài sự nỗ lực học hỏi của bản thân còn

có sự hướng dẫn tận tình của thầy cô giảng dạy và hướng dẫn. Em chân thành cảm

ơn thầy Phan Ngọc Minh, người đã hướng dẫn cho em trong suốt thời gian thực

hiện luận văn. Một lần nữa em chân thành cảm ơn Thầy và chúc Thầy dồi dào sức

khoẻ.

Đồng thời, em cũng xin cảm ơn Khoa Sau Đại học Trường Đại học Ngân

hàng TP. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện, thời gian và các thủ tục trong quá trình

hoàn thành luận văn.

Tuy nhiên vì kiến thức còn hạn chế và bản thân chưa thực sự nghiên cứu rộng

nên nội dung của luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận

được sự góp ý, chỉ bảo thêm của quý thầy cô để luận văn được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

iii

TÓM TẮT LUẬN VĂN

1.1 Tiêu đề: ”Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đối

với các tiện ích xã hội tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt

Nam Chi nhánh Bình Dương”

1.2. Tóm tắt:

Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) đã và đang trở thành mục

tiêu phổ biến và hướng đến của nhiều quốc gia. Với sự phát triển của khoa học hiện

đại ngày nay, phương thức TTKDTM ngày càng được chú trọng và áp dụng phổ biến.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã ban hành các cơ chế chính sách, khuôn khổ pháp lý nhằm

thúc đẩy hoạt động TTKDTM và một trong các lĩnh vực được quan tâm triển khai là

phát triển TTKDTM trong lĩnh vực công – một lĩnh vực mang tính xã hội cao. Việc

phát triển TTKDTM trong lĩnh vực dịch vụ công giúp giúp tăng cường khả năng tiếp

cận dịch vụ tài chính cho nền kinh tế nói chung và đơn giản hoá các thủ tục hành

chính, tiết kiệm thời gian cho người dân nói riêng.

Đề tài: ”Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đối với các

tiện ích xã hội tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi

nhánh Bình Dương” hệ thống hóa một số cơ sở lý luận tổng quan về hoạt động

TTKDTM, phân tích thực trạng hoạt động TTKDTM nói chung và hoạt động

TTKDTM đối với các tiện ích xã hội như thuế, tiền điện nước, viện phí, học phí, các

chương trình an sinh xã hội để phục vụ nhu cầu đời sống xã hội tại Ngân hàng Thương

mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương (BIDV Bình

Dương). Trên cơ sở đó, luận văn đã đề xuất những giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt

động TTKDTM tại BIDV Bình Dương , đồng thời đưa ra những kiến nghị để góp phần

đẩy mạnh và phát triển các phương thức TTKDTM hiệu quả và cạnh tranh hơn.

1.3. Từ khoá: thanh toán không dùng tiền mặt, dịch vụ công, tiện ích xã hội,

BIDV Bình Dương.

iv

ABSTRACT

1.1 Title: “Enhancing the efficiency of non-cash payment activities for social

utilities at Joint Stock Commercial Bank for Investment and Development of Vietnam

- Binh Duong Branch”

1.2 Summary:

Non - cash payments development has become a target of many countries. The

development of modern science today, the method of non-cash payment is increasingly

focused and applied popularly. In addition, the Government has issued mechanisms,

policies, and legal frameworks to promote non-cash payment activities and one of the

areas of focus is to develop non - cash payment in public sector – an area with high

sociality. The development of non – cash payment in the public service sector helps to

enhance financial services accessibility for the economy in general and simplifies

administrative procedures, save time for people in particular.

Thesis: "Enhancing the efficiency of non-cash payment activities for social

utilities at Joint Stock Commercial Bank for Investment and Development of Vietnam

Binh Duong Branch" systematizes a number of theoretical bases, an overview of the

operation, analysis of the reality state of the non-cash payment activities in general and

non-cash payment activities for social utilities such as taxes, electricity and water bills,

hospital fees, tuition fees, and social security programs to serve the needs of the

community at Joint Stock Commercial Bank for Investment and Development of

Vietnam Binh Duong Branch (BIDV Binh Duong). On that basis, the thesis has

proposed solutions to promote the non-cash payment activities in BIDV Binh Duong,

and give recommendations to contribute and develope the non-cash payment activites

more effectively and competitively.

1.3 Keywords: non-cash payment, public service, social utilities, BIDV Binh

Duong

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Viết tắt Nghĩa tiếng Việt

1 ATM Automated Teller Machine - máy rút tiền tự động

2 BD Bình Dương

3

BIDV Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát

triển Việt Nam

4 KBNN Kho bạc Nhà Nước

5 NHĐT Ngân hàng điện tử

6 NHNN Ngân hàng Nhà nước

7 NHTM Ngân hàng thương mại

8 NSNN Ngân sách Nhà Nước

9 POS Point Of Sales - điểm bán hàng

10 QR code Quick reponse code – mã phản hồi nhanh

11 TTKDTM Thanh toán không dùng tiền mặt

12 TMCP Thương mại cổ phần

13 UNC Ủy nhiệm chi

14 UNT Ủy nhiệm thu

15 Vietcombank Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam

16 Vietinbank Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam

vi

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i

LỜI CÁM ƠN........................................................................................................ ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN........................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .........................................................................v

MỤC LỤC............................................................................................................ vi

DANH MỤC HÌNH............................................................................................. ix

DANH MỤC BẢNG.............................................................................................. x

LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài:........................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................... 2

3. Câu hỏi nghiên cứu...................................................................................... 2

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................ 2

5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 3

6. Nội dung nghiên cứu ................................................................................... 3

7. Đóng góp của đề tài..................................................................................... 3

8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu............................................................... 4

9. Kết cấu của luận văn.................................................................................... 6

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG

TIỀN MẶT ĐỐI VỚI CÁC TIỆN ÍCH XÃ HỘI TẠI CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI..................................................................................................... 7

1.1. Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt:........................................ 7

1.1.1. Thanh toán bằng séc ............................................................................. 7

1.1.2. Thanh toán bằng ủy nhiệm chi ............................................................ 10

1.1.3. Thanh toán bằng uỷ nhiệm thu............................................................ 11

1.1.4. Thanh toán bằng thẻ............................................................................ 11

1.1.5. Thanh toán trực tuyến......................................................................... 12

1.2. Thanh toán không dùng tiền mặt qua các tiện ích xã hội......................... 16

1.2.1. Đối với dịch vụ thu ngân sách............................................................. 16

1.2.2. Đối với dịch vụ thanh toán tiền điện, nước.......................................... 17

1.2.3. Đối với dịch vụ thanh toán tiền học phí............................................... 18

1.2.4. Đối với dịch vụ thanh toán viện phí .................................................... 18

1.2.5. Đối với dịch vụ chi trả an sinh xã hội.................................................. 19

1.3. Vai trò của hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. .......................... 20

1.3.1. Vai trò đối với nền kinh tế .................................................................. 20

1.3.2. Vai trò đối với ngân hàng Nhà nước ................................................... 21

vii

1.3.3. Vai trò đối với ngân hàng thương mại................................................. 21

1.3.4. Vai trò đối với cá nhân và doanh nghiệp ............................................. 22

1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. .. 22

1.4.1. Môi trường vĩ mô................................................................................ 22

1.4.2. Môi trường pháp lý............................................................................. 23

1.4.3. Khoa học công nghệ ........................................................................... 24

1.4.4. Yếu tố con người ................................................................................ 24

1.4.5. Hoạt động kinh doanh chung của ngân hàng ....................................... 25

1.4.6. Yếu tố tâm lý...................................................................................... 25

1.5. Nội dung nâng cao hiệu quả hoạt động dịch vụ thanh toán không dùng tiền

mặt ............................................................................................................... 26

1.5.1. Nâng cao hiệu quả về quy mô, cơ cấu các loại hình dịch vụ ................. 26

1.5.2. Nâng cao về tỉ lệ tăng trưởng............................................................... 27

1.5.3. Nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt ............. 28

1.6. Thực tiễn và kinh nghiệm về nâng cao hiệu quả hoạt động dịch vụ

TTKDTM đối với các tiện ích xã hội tại một số ngân hàng trong và ngoài nước.

......................................................................................................................... 30

1.6.1. Thực tiễn và kinh nghiệm về nâng cao hiệu quả hoạt động dịch vụ

TTKDTM trong một số ngân hàng ở Việt Nam............................................. 30

1.6.2. Thực tiễn và kinh nghiệm về nâng cao hiệu quả hoạt động TTKDTM

một số ngân hàng trên thế giới. ..................................................................... 33

1.6.3. Bài học kinh nghiệm cho Ngân Hàng TMCP Đầu Tư và Phát triển Việt

Nam CN Bình Dương. .................................................................................. 35

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG

TIỀN MẶT ĐỐI VỚI CÁC TIỆN ÍCH XÃ HỘI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG

MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BÌNH

DƯƠNG .............................................................................................................. 38

2.1. Giới thiệu về ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển Việt Nam – chi nhánh

Bình Dương......................................................................................................... 38

2.1.1. Khái quát quá trình hình thành và phát triển của BIDVchi nhánh Bình

Dương........................................................................................................... 38

2.1.2. Cơ cấu tổ chức của chi nhánh .............................................................. 38

2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV Chi nhánh Bình Dương giai

đoạn 2018-2020 ............................................................................................ 40

2.2. Đánh giá thực trạng hoạt động TTKDTM đối với các tiện ích xã hội tại

BIDV chi nhánh Bình Dương . ......................................................................... 45

2.2.1. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt

tai BIDV Bình Dương................................................................................... 45

2.2.2. Thực trạng phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Bình

Dương........................................................................................................... 48

2.2.3. Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt đối với các

tiện ích xã hội tại BIDV Bình Dương ............................................................ 59

viii

2.2.4. Ý kiến đánh giá của khách hàng về các dịch vụ thanh toán không dùng

tiền mặt tại BIDV Bình Dương. .................................................................... 67

2.2.5. Nhận xét về kết quả đạt được và tồn tại hạn chế về phát triển dịch vụ

thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Chi nhánh Bình Dương.................... 69

CHƯƠNG 3: KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG THANH

TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT ĐỐI VỚI CÁC TIỆN ÍCH XÃ HỘI TẠI

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT

NAM – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG................................................................ 77

3.1. Định hướng phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đối với các

tiện ích xã hội tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt

Nam – Chi nhánh Bình Dương ......................................................................... 77

3.1.1. Đề án của Chính phủ về đẩy mạnh phát triển dịch vụ thanh toán không

dùng tiền mặt ................................................................................................ 77

3.1.2. Định hướng và mục tiêu phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền

mặt tại BIDV Bình Dương. ........................................................................... 78

3.2. Các giải pháp phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đối với

các tiện ích xã hội tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt

Nam – Chi nhánh Bình Dương. ........................................................................ 80

3.2.1 Phát triển và hoàn thiện sản phẩm, loại hình dịch vụ TTKDTM ........... 80

3.2.2. Tăng cường hoạt động marketing đối với dịch vụ TTKDTM............... 82

3.2.3. Tăng cường quản lý rủi ro trong hoạt động TTKDTM và tạo lòng tin cho

khách hàng.................................................................................................... 83

3.2.4. Hiện đại hóa công nghệ và cơ sở hạ tầng phục vụ TTKDTM............... 84

3.2.5. Xây dựng cơ sở thông tin dữ liệu khách hàng để nâng cao hiệu quả hoạt

động TTKDTM đối với các tiện ích xã hội.................................................... 86

3.3. KIẾN NGHỊ .............................................................................................. 86

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 91