Một vài điểm tương đồng và dị biệt của phong trào đông du trung quốc và việt nam thời cận đại.

MOT VAI DIEM TlTONG DONG VA Dl DIET CUA PHONG TRAO

DONG DU TRUNG QUOC VA VIET NAM THOTI CAN DAI

NGUYI N VAN VUDNG*

Cd the thay rdng, trudc sde dp cia

phuong Tay thdi can dai, hdu het cdc

qudc gia chau a ddu thi hdnh chinh sdch

ddng cua, ddng thdi tien hanh cac cudc cdi

cdeh, nhdm canh tan dat nudc nhung ddu that

bai, tieu bieu Id Trung Qud'c vd Viet Nam.

Khi sic manh dan tgc khdng du de ciu nudc,

gidi tri thdc thdc thdi nhan ra rdng mudn ciu

nude thi phdi dung mdt he tu tudng mdi.

Trong khi dd, Nhat Bdn duy tan cdi cdch

thanh cdng, trd thdnh tam guang cho cdc

qud'c gia Chau A hge tap. Mdt ddng di cu rat

ldn hudng tdi qud'c gia trd trung Nhat Ban

mong mud'n hge tap vdi udc vgng "Phi qud'c

cudng binh", tieu bidu la hai nudc Trung

Qud'c vd Viet Nam md lich si ggi Id phong

trdo Ddng du. Trong xu the hdi nhap, md cia

dang dugc dat len hang ddu eho mdi qud'c

gia, nghien ciu phong trao Ddng du Trung

Qudc va Viet Nam thdi can dai se mang lai

nhieu y nghia thidt thyc.

I. Vai net ve phong trao ddng du

1. Phong trdo Dong du Trung Qudc

Nam 1840 nd ra cudc chien tranh thud'c

phien gida Trung Qud'c vdi lien quan cac

nudc Chau Au do Anh ddng ddu. Den ngdy

29/8/1842 "Hiep udc Nam Kinh" dugc ky

ket. Cdc nudc dd qud'c budc Trung Qudc md

5 cdng khau td Qudng Chau den Thugng

Hai(l). Trung Qud'c sau nam 1842 vdi hiep

udc Nam Kinh phai chap nhan md cia, hay

ndi cdch khdc la bi "budc cd keo di". Vdi

thai do cam chiu, bi ddng, bao thi khdng

nhan thdc het minh, den ngay ca khat vgng

cia giai cap phong kidn cd nhan thic "Su

Duang Di trudng ky dT chd Di"(2) cung

khdng lam dugc.

Cudc dg sic gida Nhat Bdn vdi Trung

Qud'c Man Thanh trong chien tranh Gidp

Ngg (1894 - 1895), Nhat Bdn vdi chien

thdng dd da lam cho ngudi Trung Qud'c

kham phuc. Vdi sde cud'n hut cia Nhat Ban

bdng khau hieu "Hge phuang Tay, dudi kip

phuang Tay, vugt phuang Tay"(3), ngudi

Trung Qud'c da d at sang Nhat Ban du hge de

mong mud'n ty cudng dan tdc, noi guang

Nhat Ban.

Phong trdo Ddng du Trung Qudc thdi can

dai kdo ddi td nam 1896 - 1911, sd lugng

ngudi Trung Qud'c yeu nudc sang Nhat Ban

du hoc la rat ddng, trong dd luu hoc sinh

Ddng du chiem sd lugng ddng nhdt. Tinh

rieng td nam 1896 - 1911 da cd tdi hdng van

ngudi Trung Qud'c sang Nhat Ban(4). Phong

trdo didn ra vdi ndi dung da dang, phong

phd.

Ddng du Trung Qud'c la phong trao yeu

nudc thdi can dai. Tdc ddng den budc phdt

tridn cia phong trao yeu nudc, cudi the ky

Nghien ciiu vien, Vien Nghien cilu Trung Qu6c

'" Cung Tliir Dac, Phuong Du Ham (1993), Trung Quae

can dgi sucuaiig, Nxb Dai hpc Bic Kinh, tr.25.

'^' Dang Tieu Binh (1984), Xay dinig chu nglua xd hgi ddc

sac Trung Quoc, Nxb Nhdn ddn, tr.54,67.

'" VTnh Sinh(1990), Nhdt Bdn can dm, Nxb Van hoa tung

thu, tr 109.

'•*' Nguyin Van H6ng (2006), "Dong du Trung Quoc -

Viet Nam" mot hien tuong lich sil khu vuc thcfi can <$ai.

Tap chi Nghien ciJu Trung Quoc (sd 1), tr 41.

60 NGHIEN C(]ru DONG BfiC fi, SO 8(102) 8-2009