Một số yếu tố liên quan đến số lượng ống trứng và số lượng tinh trùng dự trữ của ong chúa Apis Cerana ở Thái Nguyên

KHOA HOC CdNG NGH|

JMOT s d YEU TO LIEIV QUAIM D£| V SO LUDNG

dr\IG TRUIMG VA SO LUQIVG TIIMH TRUIMG DU TRU CUA

OIMG CHUA Apis cerana tx THAI IMGUYEIM

Phung Diic HoanS Nguyen Duy Hoan S Phung Hiiu Chinh*

T6MTAT

Cac yeu td vfi khdi lupng, tuoi, ngudn gdc ra ddi cua ong chua va mua vu tao chiia lifin quan dfin sd luong *^

dng tnrng trong buong tning va sd luong tinh triing du trir trong tui chiia tinh ciia chung trong nghien aiu

nay dugc xac dinh tifin 46 ong chiia Apis cerana tao ra tir cac dan ong dang nudi va khai thac san phdm d

Thai Nguyfin. Ket qua nghifin citu cho thay sd luong dng tning ciia ong chiia thi nghifim tbay doi tu 87,27

den 102,54 ong. Chi tieu nay cao nhat d ong chiia c6 ngu6n gdc tu nhifin, ti^p den ong chiia tao theo phuong

phap di trimg va thap nhdt a ong chiia cap tao. Ong chua co khdi lupng ldn thi sd lupng dng tning nhieu va

ngugc lai. Sd lupng tinh trimg du tru tiong tiii chiia tinh ciia ong chua dao dong tir 5,26 den 5,31 trifiu. Gia ,

tn nay bien dong kha ldn, phu thudc vao ngudn gdc ra ddi, khdi luong, tudi ong chua va miia vu t^o chua.

Ong chiia tu nhien cd sd luong tinh trung du trii cao hon ong chua di trimg va cap tao. Ong chiia cjing gia sd

lupng tinh triing du tru cang it. Ket qua nghien cmi la co sd de lua chpn thdi diem va phuong phap tao chua

kip thdi va hieu qua.

Tir khda: Ong chua Apis cerana, sd lutmg ong tnmg, sd lupng tinh tning. Thai Nguy€n.

D:ii hoc Thai Nguyen

• Hoi Nudi ong Viet Nam

74

cuoi ddi. Kha nang sinh san cua ong chua phu thuoc

nhieu vao sd lupng dng trung va lugng tinh triing dir

tru trong tiii chiia tinh ciia ehiing; sd lupng dng tning

cang nhieu siic de tning ciia ong ehua cdng cao vd so

lupng tinh ti-img trong tui chua tinh cang nhi^u thi ^

lfi ong thp- sinh ra trong dan cang cao (Crane, 1995;

Koeninger et al., 2011). Cung theo cac tae gia ndy,

hai chi tieu trfin cua ong chua phu thude vdo nhi^u

yeu td khac nhau.

O nudc ta da cd mdt sd nghifin ciiu ve sd lupng

dng tning cua ong A. cerana (Ngd Ddc TTiang, 2002;

Tmong Anh Tuan, 2005; Phung Him Chinh, 2012;

Tran Van Toan, 2012). Nhung chua cd nghifin ciiu

nao ve su hen quan giira chi tieu nay cung nhu so

lupng tinh triing du trii trong tui ehua tinh cua ong

ehua vdi cac ydu td ve khdi luang, tudi, ngudn gdc ra

ddi cua ong chua va mua vu tao chua eua ong A

cerana b trong nirdc ndi chung cung nhu d Th^

Nguyen ndi rieng, noi cd nghd nudi ong A. cerana til

lau ddi de tang thu nhap va vific lam cho ngudi lao

dgng. Dua vao luan giai tren, nghien ciiu nay nhdm

xae dinh mdt sd yeu td nhu khdi lugng, tiidi, ngu6n

gdc ra ddi cua ong chiia vd miia vu tao chiia lifin

quan de'n sd lugng dng tning trong budng tning v^

sd lupng tinh trung du tru trong hii chiia tmh ciia

ong chiia A. cerana b Thai Nguyfin. K^t qua nghifin

ciiu la CO sd khoa hoc d^ ngudi nuoi ong tham khao

va tao ra ong chua cd siic de trung va ty lfi ong 4?

NONG NGHIEP VA PHAT TRIEN NONG THON - KY 2 - THANG 10/20M

1. DilTVlUIBE

Trong dan ong Apis cerana gdm 3 loai hinh ong.

Ong thp" chiem sd luong ldn nhat va quyet dinh nang

suat san pham cua dan ong. Ong due chi dupc sinh

ra vdo miia sinh san de giao phdi vdi ong chua, trong

khi ong chiia la ca the cdi duy nhat trong dan ong ed

kha nang smh san di duy tri ndi gidng va phat trien

dan ong. Mdt trong ede co quan sinh san quan trgng

cua ong chua la budng tning va tiii chua tinh. Ong

chiia CO 2 budng trung dang khdi hinh qua lfi, mdi

budng tning cd nhieu ong tiling. Tui ehiia tinh la not

du tru tinh trimg ong dire sau khi ong ehua di giao

phdi thanh cdng. Ong chua dupc sinh ra tii 2 ngudn

gdc, ong chua tu nhifin (ong chiia chia ddn va ong

chua thay the) vd ong chiia cap tao (khi dan ong mat

chua). Dua vao dac di^m tren ngudi nudi ong ed the

tao chua bdng phuong phap di ti-ung trong cac dan

ong khdng ed ehiia. Ve tap tinh smh san, ong ehua

giao phdi vdo mdt miia duy nhat tiong ddi. Mdi ong

ehiia tiirdng tiianh thudng giao phdi vdi 10-11 ong

due d vimg giao phdi ngoai ti-di. Tiiy dieu kien tiidi

tiet, ong chiia ed the phai bay ra khdi td de giao phdi

1-3 lan. Sau khi ong chiia giao phdi, tinh triing ciia

ong due dugc du tiir trong hii ehiia tinh cua ong chua

vd duge ong chua su dung de thu tinh cho tiling den