Một số yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy môn toán khối lớp 8 của giáo viên bậc trong học cơ sở tỉnh Hưng Yên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

BÙI THỊ HOA

MéT Sè YÕU Tè ¶NH H¦ëNG §ÕN CHÊT L¦îNG

GI¶NG D¹Y M¤N TO¸N KHèI LíP 8 CñA GI¸O VI£N

BËC trung häc c¬ së TØNH H¦NG Y£N

LUẬN VĂN THẠC SĨ

HÀ NỘI - 2014

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

BÙI THỊ HOA

MéT Sè YÕU Tè ¶NH H¦ëNG §ÕN CHÊT L¦îNG

GI¶NG D¹Y M¤N TO¸N KHèI LíP 8 CñA GI¸O VI£N

BËC trung häc c¬ së TØNH H¦NG Y£N

Chuyên ngành : Đo lường và Đánh giá trong giáo dục

Mã số : 60 14 01 20

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: TS.HOÀNG THỊ XUÂN HOA

HÀ NỘI - 2014

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên em xin gửi lời đặc biệt cảm ơn đến cô Hoàng Thị Xuân Hoa

- Phó Giám đốc Viện Đảm bảo chất lượng Đại học Quốc gia Hà Nội. Nhờ có

sự tạo điều kiện, giúp đỡ tận tình của cô em mới có thể hoàn thành được luận

văn này;

Em xin gửi lời trân trọng cảm ơn đến các thầy, cô tham gia giảng dạy

khoá học vì đã cung cấp cho em những kiến thức về chuyên ngành Đo lường

- Đánh giá trong giáo dục cũng như cách thức tiến hành một nghiên cứu

khoa học như PGS.TS Nguyễn Quý Thanh, PGS.TS Nguyễn Phương Nga;

PGS.TS Lê Đức Ngọc, PGS.TS Lê Doãn Đãi, PGS.TS Nguyễn Công Khanh,

TS Nguyễn Xuân Thanh…

Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành của em tới Ban giám hiệu

Trường CĐSP Hưng Yên đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em theo

hết khoá học. Xin gửi lời cảm tạ tới lãnh đạo phòng THPT Sở GD & ĐT tỉnh

Hưng Yên, Phòng GD & ĐT Thành phố Hưng Yên, các Phòng GD & ĐT

huyện Khoái Châu, Tiên Lữ, Yên Mỹ, Phù Cừ, Mỹ Hào, Ân Thi, …. Các

trường THCS đã tạo mọi điều kiện giúp em thu thập những thông tin cần thiết

cho đề tài.

Do hạn hẹp về mặt thời gian nên luận văn không thể tránh khỏi những

hạn chế nhất định. Kính mong các thầy cô giáo, các nhà khoa học, những

người quan tâm đến đề tài cho ý kiến đóng góp để em có thể làm tốt hơn nữa

trong những nghiên cứu sau.

Tác giả

Bùi Thị Hoa

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn với tiêu đề “Một số yếu tố ảnh hưởng đến

chất lượng giảng dạy môn toán khối lớp 8 của giáo viên bậc Trung học cơ

sở tỉnh Hưng Yên” hoàn toàn là kết quả nghiên cứu của chính bản thân tôi và

chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của người

khác. Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã thực hiện nghiêm túc các quy

tắc đạo đức nghiên cứu; các kết quả trình bày trong luận văn là sản phẩm

nghiên cứu, khảo sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử

dụng trong luận văn đều được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các

nội dung khác trong luận văn của mình.

Hà Nội, ngày ...... tháng ...... năm 201.........

Tác giả luận văn

Bùi Thị Hoa

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU 1

1. Lý do chọn đề tài 1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 3

3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài 3

4. Phương pháp nghiên cứu 4

4.1. Mẫu nghiên cứu 4

4.2. Phương pháp thu thập thông tin 4

4.3. Phương pháp xử lý thông tin 4

5. Câu hỏi nghiên cứu 4

6. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 5

6.1. Khách thể nghiên cứu 5

6.2. Đối tượng nghiên cứu 5

7. Giả thuyết nghiên cứu 5

8. Khung lý thuyết của nghiên cứu 5

9. Kết cấu của luận văn 7

Chương 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 8

1.1.Các khái niệm 8

1.1.1. Giảng dạy 8

1.1.2. Chất lượng 9

1.1.3. Chất lượng giáo dục 10

1.2. Các quan niệm về chất lượng giảng dạy 14

1.2.1. Các quan niệm về chất lượng giảng dạy trên thế giới 14

1.2.2. Quan niệm về giảng dạy có chất lượng ở Việt Nam 18

1.3. Công cụ đánh giá chất lượng giảng dạy 21

1.4. Các yếu tố tác động đến chất lượng giảng dạy 27

Kết luận chương 1 30

Chương 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31

2.1. Tổ chức nghiên cứu 31

2.1.1. Địa bàn và khách thể nghiên cứu 31

2.1.2. Mẫu nghiên cứu 34

2.1.3. Quy trình nghiên cứu 35

2.1.4. Phương pháp nghiên cứu 37

2.1.5. Phương pháp xử lý số liệu 37

Formatted Table

2.2. Quy trình nghiên cứu 37

2.2.1. Giai đoạn nghiên cứu lý luận 37

2.2.2. Giai đoạn nghiên cứu thực tiễn 38

2.2.3. Giai đoạn xử lý số liệu và hoàn chỉnh luận văn 38

2.3. Thang đo và đánh giá thang đo 38

2.3.1. Thang đo 38

2.3.2. Đánh giá thang đo 41

2.3.3. Phân tích nhân tố EFA 42

Kết luận chương 2 44

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 45

3.1. Thống kê mô tả đặc điểm cá nhân giáo viên và đặc điểm

trường Trung học cơ sở của mẫu nghiên cứu 45

3.1.1. Đặc điểm giáo viên 45

3.1.2. Chất lượng giảng dạy của giáo viên 51

3.1.3. Các đặc điểm thuộc nhà trường Trung học cơ sở 53

3.2. Kiểm định sự khác biệt về điểm trung bình đánh giá của giáo viên về

chất lượng giảng dạy theo các yếu tố tác động 61

3.2.1. Kiểm định các giả thuyết khi so sánh sự khác biệt về kết quả

đánh giá chất lượng giảng dạy của GV theo các đặc điểm của

cá nhân GV 62

3.2.2. Kiểm định các giả thuyết khi so sánh sự khác biệt về kết quả

đánh giá chất lượng giảng dạy của giáo viên theo các đặc

điểm của cá nhân hiệu trưởng 68

3.3. Mức độ tác động của các yếu tố đến chất lượng giảng dạy của

giáo viên toán 8 tỉnh Hưng Yên 70

3.3.1. Xây dựng mô hình hồi quy tuyến tính bội 70

3.3.2. Mô hình: Tác động của các yếu tố cá nhân GV 70

Kết luận chương 3 73

KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH 74

1. Kết luận 74

2. Hạn chế của luận văn và các hướng nghiên cứu tiếp theo 74

3. Một số gợi ý về chính sách 75

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 77

PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN

GD : Giảng dạy

GDĐH : Giáo dục đại học

CĐSP : Cao đẳng sư phạm

CLGD : Chất lượng giáo dục

GV : Giáo viên

ĐBCL : Đảm bảo chất lượng

HS : Học sinh

THCS : Trung học cơ sở

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

1 Bảng 2.1. Hệ số Cronbach Alpha của thang đo về chất lượng GV 41

2 Bảng 2.2. Hệ số Cronbach Alpha của các tiểu thang đo về đặc điểm

nhà trường 42

3 Bảng 2.3. Mô tả các nhân tố sau khi phân tích EFA 43

4 Bảng 3.1. Trình độ học vấn, trình độ nghiệp vụ hiện tại và trình

độ lúc tuyển dụng 46

6 Bảng 3.2. Thâm niên công tác của GV 47

7 Bảng 3.3. Tình hình dạy học, nhiệm vụ được giao trong năm

học 2012 - 2013 48

8 Bảng 3.4. Tình hình giảng dạy của GV 49

9 Bảng 3.5. Loại hợp đồng, xếp loại GV, tham gia bồi dưỡng ĐL - ĐG 50

10 Bảng 3.6. Các chỉ số điểm đánh giá CL giảng dạy của GV 51

11 Bảng 3.7. Loại hình trường 54

12 Bảng 3.8. Loại trường phân theo khu vực 54

13 Bảng 3.9. Số lớp, số lớp 8 trong toàn trường, số HS trung bình/lớp 55

14 Bảng 3.10. Cơ cấu giáo viên trong trường 55

15 Bảng 3.11. Đặc điểm GV của trường 57

16 Bảng 3.12. Công tác quản lý của hiệu trưởng 59

17 Bảng 3.13. Những biện pháp đảm bảo và nâng cao chất lượng

đào tạo 60

18 Bảng 3.14. Kiểm định sự ngang bằng của phương sai yếu tố

tuổi của GV 63

19 Bảng 3.15. Phân tích ANOVA yếu tố tuổi của GV 63

20 Bảng 3.16. Kết quả phân tích sâu ANOVA nhân tố tuổi của GV 64

21 Bảng 3.17. Kiểm định sự ngang bằng của phương sai yếu tố số

năm dạy học của GV 64

22 Bảng 3.18. Phân tích ANOVA yếu tố số năm dạy học của GV 65

23 Bảng 3.19. Kết quả phân tích sâu ANOVA yếu tố số năm dạy

học của GV 65

24 Bảng 3.20. Phép thử mẫu độc lập yếu tố GV được tập huấn về

ĐL - ĐG 66

25 Bảng 3.21. Kiểm định sự ngang bằng của phương sai yếu tố số

lần dự giờ đồng nghiệp 67

26 Bảng 3.22. Phân tích ANOVA yếu tố số lần dự giờ đồng nghiệp 67

27 Bảng 3.23. Kết quả phân tích sâu ANOVA yếu tố số lần dự giờ

đồng nghiệp 67

28 Bảng 3.24. Phép thử mẫu độc lập loại trường 69

29 Bảng 3.25. Đánh giá sự phù hợp của mô hình 71

30 Bảng 3.26. Phân tích ANOVA 71

31 Bảng 3.27. Ước lượng các hệ số hồi quy cho mô hình 72

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

1 Mô hinh nghiên cứu 6

2 Sơ đồ 2.1. Quy trình nghiên cứu 36

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

1 Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ giới tính và độ tuổi của GV Toán 45

2 Biểu đồ 3.2. Mô tả các tiêu chí đánh giá chất lượng giảng dạy 52

3 Biểu đồ 3.3. Đặc điểm HS 58

4 Biểu đồ 3.4. Mức độ hợp tác của cha mẹ HS với công tác dạy

và học của nhà trường 61

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Chất lượng giáo dục (CLGD) nói chung và CLGD phổ thông nói riêng

đang ngày càng được các nhà giáo dục nghiên cứu và xã hội quan tâm. Trên

các diễn đàn chính trị, trong các hội thảo khoa học và trên những phương tiện

thông tin đại chúng có khá nhiều cuộc tranh luận về CLGD. Nhiều nghiên cứu

chỉ ra rằng giáo viên (GV) chính là một trong các yếu tố có tính quyết định

đến chất lượng và hiệu quả giáo dục. Nghiên cứu tại Tennessee và Dallas ở

Mỹ đã kết luận: “Chất lượng GV ảnh hưởng tới thành tích học tập của học

sinh (HS) nhiều hơn mọi yếu tố khác”. Trong quan điểm về giáo dục của

mình, Hồ Chí Minh đã nói: “Không có thầy giáo thì không có giáo dục” (Hồ

Chí minh toàn tập) và được cụ thể hoá ở Điều 15 của Luật Giáo dục 2005 Bộ

Giáo dục và Đào tạo (2005): “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm

bảo chất lượng (ĐBCL) giáo dục”. Vì thế, người GV có vai trò đặc biệt quan

trọng đối với sự phát triển giáo dục, là người có vai trò quyết định, biến mục

đích giáo dục thành hiện thực, đảm bảo hiệu quả và CLGD. Nói cách khác,

nâng cao chất lượng đội ngũ GV là nhân tố quyết định sự nghiệp và CLGD.

Thực tế cho thấy chất lượng của sản phẩm giáo dục chịu ảnh hưởng của

nhiều yếu tố, đặc biệt là chất lượng nhà trường như: chất lượng của đội ngũ

GV, các hoạt động giáo dục diễn ra trong lớp học, cơ sở vật chất và môi

trường chung lành mạnh trong nhà trường, v.v. và một trong những tiêu chí

quan trọng nhất để đánh giá chất lượng GV là chất lượng giảng dạy.

Trong những năm gần đây cùng với những yêu cầu đổi mới trong việc

học tập và kết quả học tập của HS thì chất lượng giảng dạy của GV trở thành

mối quan tâm hàng đầu của ngành giáo dục nói chung và của từng cá nhân

người GV nói riêng.

Do đó, muốn đảm bảo và nâng cao chất lượng giảng dạy đòi hỏi phải có

những nghiên cứu về những yếu tố ảnh hưởng và tác động của chúng nhằm

2

tìm ra những giải pháp, phát huy những ảnh hưởng tích cực cũng như khắc

phục những yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giảng dạy. Đây là một

công việc có ý nghĩa trong công tác nâng cao chất lượng giảng dạy ở tất cả

các cấp học, bậc học.

Với mục tiêu giáo dục toàn diện, mỗi môn học trong hệ thống các môn

học của chương trình giáo dục THCS đều có vị trí, vai trò nhất định trong việc

hình thành nhân cách của người học. Tuy nhiên với đặc điểm môn học, nội

dung kiến thức và tác động của kiến thức đối với các môn học khác thì môn

toán được xem là môn học có tác động lớn đến kết quả học tập của HS. Xét

về khối lượng kiến thức thì môn toán có tổng số tiết học lớn hơn so với tổng

số tiết học của môn học khác, xét về tác động kiến thức đến việc tiếp thu các

nội dung khác thì kiến thức toán giúp cho HS hình thành phương pháp tư duy

logic, phương pháp suy luận, phương pháp phán đoán… Chính vì những lý do

khách quan đó nên chất lượng giảng dạy môn toán trong các trường THCS có

một vị trí quan trọng, ảnh hưởng mạnh đến kết quả học tập của HS.

Trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, với hơn 90% đội ngũ GV trung học cơ sở

được đào tạo tại trường Cao đẳng Sư phạm (CĐSP) Hải Hưng (trước năm

1997) và CĐSP Hưng Yên (từ năm 1997 trở lại đây), khoảng 10% còn lại

được đào tạo tại các cơ sở giáo dục khác. Trường CĐSP là trường có sứ mạng

đào tạo cho toàn tỉnh đội ngũ GV THCS, Tiểu học, Mầm non với mục tiêu,

chương trình, nội dung đào tạo, phương pháp giảng dạy hiện đại phù hợp với

mục tiêu, yêu cầu chung của Bộ và phù hợp với tình hình cụ thể của địa

phương. Kết quả đánh giá chuẩn đầu vào cũng như chuẩn đầu ra của sinh viên

cao đẳng sư phạm được công nhận có chất lượng cao. Mặc dù vậy, sau khi tốt

nghiệp trực tiếp tham gia vào giảng dạy thì không phải khả năng giảng dạy

của tất cả các GV biến đổi theo tỷ lệ thuận với kết quả đạt được ở trường sư

phạm. Có một số GV mặc dù không được xếp loại cao trong quá trình học tập