Một số phương thức hoạt động hỗ trợ học sinh khả năng tìm tòi, phát hiện tri thức mới thông qua giải quyết các mâu thuẫn trong giải toán

O ThS. DO THI THANH*

Mdt trong nhung thdnh td'co bdn cuo phucng

phdp dgy hgc todn theo quan diem hoqt

ddng Id khoi thdc mdi quan he giua tri thuc

vd hoqt ddng: «Tri thuc, ddc biet Id tri thuc phuang

phdp vuo Id dieu kien vuo Id myc dich ciio hogt

ddng" (1). Tu dd, viec fim ra cdc bien phdp luyen

tdp cdc tri thuc trong tien trinh hoqt ddng chilm

Irnh tri thuc ludn Id vdn d l thdi sy trong dqy hgc

todn theo hudng tich cyc hod hogt ddng nhdn

thuc Clio ngudi hgc trong giai doqn hien nay.

Vd'n d l mong finh cdp thiet ddt ro Id: Bdng cdch

ndo de su dyng tri thuc dd cd tqo ddng lye cho

hgc sinh (HS) Hm tdi tri thuc mdi, ddc biet Id tri

thiic phuong phdp, cd the vdn dyng trong dgy

hgc todn d nnd trudng phd thdng? Trd Idi cdu hdi

ndy phdi dugc xem xet tu gdc do phuong phdp

ludn nhdn thuc todn hgc, xem xet hogt ddng nhdn

thiic todn hgc tren co sd phep bien chung duy vdt

vd tdm li hqc nhdn thuc. Tu nhung co sd li ludn v l

hoqt ddng nhdn thuc vd thyc tiln dgy hgc todn d

cdc trudng phd thdng, chiing tdi d l xudt mdt so

phuang thuc hogt ddng, hd trg HS phdt hien cdc

tri thuc mdi nhu sou:

Phucmg thuc 1: Bien ddi bdi todn, vdn dyng

tri thuc pnuong phdp trong SGK theo hudng

ndng cao ddn muc do tdng qudt, muc do khd

khdn nhdm phdt hien vd gidi quyet cdc mdu

thuan vdi cdc phucmg phdp dd cd de fim tdi

tri thuc mdi.

Vidy: Cho hinh ldp phuang ABCD.A,B,C,D,

cqnh a . Xdc djnh khodng cdch giua hoi dudng

thdng cheo nhau BD vd AB, (hinh 1).

De tinh khodng cdch ta duo v l viec fim khodng

cdch tu mot diem bdt ki tren BD din mat phdng

chua AB, vd song song vdi BD, dd chinh Id mat

phdng (AB,D,). HS Idp 11 THPT dd biet dudng

cheoCA, vudng gdc vdi mdt phdng (AB|D,). Vdy

khodng cdch cdn fim chinh Id do ddi doqn OO'

song song vdi CA,, O' thudc dudng thdng AO,.

Tii dd, nhd tinh chdt ciio dudng trung binh to chiing

R .^^^^^^^=^^<.

/ 1 \ ^

1 > / \

-7

Hinh 1

= aV3 (a Id cgnh ciia hinh

ldp phuong).

Tu vi dy tren dugc

gid i bdng tri thuc

phuang phdp dd dugc

chudn bj trong chuong

trinh todn phd thdng (Idp

11), to cd the xet bdi

todn tdng qudt sau ddy:

Bd; todn: Cho hinh hop chu nhdt ABCD.A,

B|C,D| cd: AB = a, AD = b, /\A, = c. Tinh khodng

cdch giua hoi dudng thdng BD vd AB, (hinh 2).

Khi gidi bdi todn ndy,

HS cdn hnh khodng cdch

tu O (giao diem cuo hoi

dudng cheo AC vd BD)

den mdt phdng (AB|D|).

Tuy nhien, viec xdc djnh

phuong vudng gdc ve tu

O din mdt phdng (AB,

D,) Id khd khdn. Khd

khdn ndy chinh Id mdu thudn giua tri thuc phuang

phdp dd cd Clio HS vdi viec gidi quyet finh hudng

kien thuc mdi. HS khdng the xdc dinh dugc

khodng cdch hi O tdi mdt phdng (AB^D,) md phdi

fim mdt cdch gidn tiep. Thay cho viec tinh khodng

cdch tu O, GV cd the hudng ddn tinh khodng

cdch tu B den mdt phdng (AB|D ) vd khodng cdch

dddung bdng dudng coo hinh chdp BAB|D|. Hinh

chdp ndy cd the tich V = -D,A,. S^, = -boc =

-abc. Khi dd, khodnq cdch cdn fim Id: h = 7 . 6 -^vifli/),

Ddy Id mdt trong nhiing phuong phdp tinh

khodng cdch giua hai dudng thdng cheo nhau,

khdng cdn phdi xdc djnh phuong vudng gdc md

dua vdo V.

2:^Z-^^

• 1 1

' r

' 1

1 ^ -^

i^ - - -

' J

X

- - '

N

Hinh 2

minh dugc: CH = ^CA|= 00' = -CA, mdCA, * TnrPng Dai hpc cong nghiep Quang Ninh

Tap chi Giao due s6 24 0 (ki 2 • 6/201 o)