Một số nghiên cứu về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường xã hội với bạo lực học đường.

VJE Tạp chí Giáo dục, Số 448 (Kì 2 - 2/2019), tr 26-31

26 Email: [email protected]

MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC YẾU TỐ

MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI VỚI BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

Nguyễn Thị Mai Hương - Nguyễn Thu Hà

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Ngày nhận bài: 08/12/2018; ngày sửa chữa: 18/12/2018; ngày duyệt đăng: 04/01/2019.

Abstract: This paper reviews the international and Vietnamese studies on school violence and its

manifestation. These studies indicated that social environmental factors such as family, school and

friend groups are related to school violence, are factors affecting violent behavior and students with

violence in school. From that results, the author suggests some support of school social workers who

works with students involved in school violence through solving the relationships between students and

social environmental factors to contribute to the prevention and mitigation of violence in schools today.

Keywords: School violence, social environmental factors, social work, school social work, social

worker.

1. Mở đầu

Trẻ em ngày nay đã và đang trở thành nạn nhân ngoài

ý muốn, bất đắc dĩ của các vấn đề trong môi trường học

đường. Các vấn đề học sinh (HS) gặp phải trong nhà

trường ngày càng phức tạp và khó lường. Bên cạnh các

rối nhiễu tâm lí, định dạng giới, quan hệ ứng xử với bạn

bè, với thầy cô thì bạo lực học đường (BLHĐ) là một vấn

đề nhức nhối cần phải giải quyết. Trước thực trạng

BLHĐ ngày càng gia tăng và có tính chất ngày càng

nghiêm trọng, các nhà nghiên cứu đã tập trung phân tích

các hành vi BLHĐ, chỉ ra những ảnh hưởng nghiêm

trọng của nó tới nạn nhân và những người liên quan như:

BLHĐ không chỉ làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường

học đường, làm suy thoái đạo đức xã hội mà nó còn ảnh

hưởng nghiêm trọng đến HS bị bạo lực và những người

liên quan, đặc biệt là có ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết

quả học tập và sự phát triển tâm lí của HS. Bên cạnh đó,

có nhiều nghiên cứu đã tập trung phân tích những nguyên

nhân gây ra BLHĐ trong trường học, bao gồm có nhóm

yếu tố cá nhân và nhóm yếu tố môi trường xã hội, để từ

đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa.

Bài viết tập trung phân tích các quan niệm về BLHĐ

và mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường xã hội với

BLHĐ để từ đó đưa ra một số gợi ý hỗ trợ của nhân viên

công tác xã hội (CTXH) trường học trong làm việc với

HS có liên quan tới BLHĐ.

2. Nội dung nghiên cứu

2.1. Quan niệm về bạo lực học đường

Theo Furlong & Morrison, đến năm 1992, khái niệm

“BLHĐ” mới được sử dụng rộng rãi như một thuật ngữ

để mô tả những hành động bạo lực và căng thẳng trong

trường học. Thuật ngữ BLHĐ (Violence School) được

hiểu là “khái niệm gồm nhiều khía cạnh liên quan đến

thủ phạm gây ra bạo lực và nạn nhân bị bạo lực, từ các

hành vi chống đối xã hội đến cả hành vi phạm tội và gây

hấn trong trường học ngăn cản sự phát triển và học tập,

cũng như làm ảnh hưởng đến môi trường học đường, bao

gồm cả sự khiếp sợ/ lo lắng, sợ hãi, kỉ luật/ môi trường

học đường và các khía cạnh khác” [1; tr 71].

Theo Điều 2, Nghị quyết số 80/2017/NĐ-CP quy định

về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện,

phòng, chống BLHĐ: “BLHĐ là hành vi hành hạ, ngược

đãi, đánh đập; xâm hại thân thể, sức khỏe; lăng mạ, xúc

phạm danh dự, nhân phẩm; cô lập, xua đuổi và các hành

vi cố ý khác gây tổn hại về thể chất, tinh thần của người

học xảy ra trong cơ sở giáo dục hoặc lớp độc lập” [2].

Theo Phan Thị Mai Hương: “BLHĐ là thuật ngữ

dùng để chỉ những hành vi bạo lực trong môi trường học

đường hoặc những hành vi bạo lực của lứa tuổi học

đường, bao gồm hàng loạt các hành vi bạo lực với các

mức độ khác nhau, từ không lời đến có lời, từ hành động

đơn giản đến những hành động thù địch, gây hấn, phá

phách, gây tổn thương tâm lí, thậm chí tổn hại đến thể

chất của người khác” [3; tr 28]. Theo Huỳnh Văn

Sơn:”BLHĐ là một thuật ngữ dùng để chỉ các hành động

làm tổn hại đến thể chất, tinh thần và vật chất của người

khác dưới những hình thức khác nhau diễn ra trong môi

trường học đường” [4; tr 60]. Còn theo Nguyễn Văn

Tường:”BLHĐ là hệ thống xâu chuỗi lời nói, hành vi

mang tính miệt thị, đe dọa, khủng bố người khác” [5; tr

568] và Nguyễn Văn Lượt: “Hành vi BLHĐ được coi là

những hành vi lệch chuẩn bởi nó vi phạm các quy tắc,

chuẩn mực đạo đức xã hội, nội quy của nhà trường nơi

mà các em là thành viên” [6; tr 322].

Theo chúng tôi, BLHĐ là hành vi dùng ngôn ngữ, cử

chỉ và hành động gây tổn thương về thể chất và tinh thần

của người khác trong môi trường học đường; BLHĐ