Một cách nhìn tổng quan giữa đồng vị phóng xạ trong vòng năm của cây rừng với những biến đổi môi trường

KHOA HQC C6NO N G H f

MOT CACH IVHilV TOMG QUAN GIUA OOfXIG V|

PHOIMG XA TROIMG VONG NAM CUA CAY RUNG VOI

n h lin g bi£i\i odi Mdi t r u o n g

Dinh Vidt Hung1, Woo Jung Choi2

t 6m t At

V6ng nam cay rung la mot ca sa du lidu die bidt tlte hien su thay doi moi truong nhu o nhiem trong khi

quy&i, boi vi cac vdng sinh truong cua cay rung chua cac thong tin v£ dieu kien sinh truong theo timg nam

cua mOt dinh dang vdng dac bidt Dac bidt la ti Id dong vi cac bon 03C/12C, coi nhu la 13C) nhay cam voi C02

khi quy£n va cac chat o nhtem khac (S02, NO,, 03, va mua axit). Su tang nong do C02 khi quy£n la do su

tang khi thai C02 tu vide thai ra cic bon huu co trong dat va dot chay nhidn lidu hoa thach. Cac vong nam

cua ciy khong bi cac o nhidm khic c6 tlte chi ra su giam I3C r6 rdt tir cuoc cich mang cong nghidp (vi du

nhu la tau didn ngam hoac cic vung cong nghidp) ■ Su tang 13C trong giai doan tidp xuc voi cac chat o nhidm

gay ndn xu huong giam su phin bidt dong vi qua vide giim do dan khi khong hoic tang su o xy hoa cic

bon, din defn it giim 13C han. Do viy, qua vide 13C cua v6ng nim ciy rung nhay cim voi vai ydu to trong su

chuyln hoa khi, chung ta co tlte bo sung so lidu vd su o nhilm khi quy£n, khi hau vi tii nguydn dit trong

moi quan hd vai su thay doi moi trudng.

Tir kh6a: Vdng nam cay rung, 6 nhiSm khi quy€n, ti le ddng vi cac bon, thay doi moi trudng.

1 . GMM TMPJ

Nhung thay doi trong moi truong khi quyen nhu

tang nong do C02, o nhidm khong khi, vk mua axit

bat nguon chinh tu viec su dung nhidn lidu hoa thach

da gSy ndn su pha huy hd sinh thai rung theo timg ca

the hoac ca quan tlte. Vi du nhu vide tang nong do

C02 co tlte thuc day su sinh truong cua cay ndn duoc

goi la “anh huong phan bon C02”; tuy nhidn no lai

lam giam do dan khi khong va dong thoi dong lo dan

khi khong boi ap luc timg phan C026 giua cac te bao

cao. Cac phan ung voi S02 va 0 3 da duoc xem la mot

nguydn nhan gay uc chd kha nang quang hop cua

cay do cay bi dong 16 dan khi khong. Co nghia la

tang nong do C02 co the dan den tang ti Id quang

hpp boi cac enzym hoat dong o xy hoa cac bon dan

toi “anh huong phan bon ni to” trong tiep xuc mot

thoi gian ngan. Nhung trong mot thoi gian dai thi lai

lam suy tho£i rimg, dac bidt la mua axit (khi pH nho

hon 4) co the uc chd su phat tridn cua cay. Biet ve

lich sir cua su thay doi moi trucmg khi quyen va

tuong tac cua chung voi hd sinh thai rimg la rat quan

trong dd giai ma nhung anh huong cua chung trong

hd sinh thai rimg.

Trong nghidn cuu nay, xu huong ngupc dong

thdi gian cua su phat tridn vdng nam cua cay rimg

1 Vi?n Moi trucmg Nong nghi?p, Vi|n Khoa hpc Nong

nghifp Vi^tNam

2 Trudng D?i hpc Quoc gia Chonnam, Hin Quoc

trong mot so vong nam cay dac bidt co tlte coi la dau

an sinh hpc trong lich sir vd su thay doi moi truong

khi quyt?n. Dac biet, ti Id dong vj phong xa cua cac

vong nam cay dang dupe chung minh la mot chi tidu

nhan dang v£ su thay doi moi trucmg khi quytfn. Dteu

nay la boi vi ti le dong vi cac bon khong nhung chi

anh huong toi vide tang ham lupng C02 do nhidm

thdm C02 tir su phan huy hpp chat huu co trong dat

va dot chay nhidn lieu hoa thach, ma con thay doi su

phan biet dong vi cac bon, khac voi ti Id dong vi cac

bon trong C02 khi quyen (nguon) va trong cay ( xem

nhu thiing chira), boi o nhidm khi quydn nhu S02,

NOx va 0 3.

Trong bai tong quan nay, chung toi sd gioi thidu

gia thuyet dong vi cac bon co ban (dinh nghia va

bidn thien trong quan hd voi thay doi moi trucmg) va

tom tat lam the nao d£ lidn kdt day bidn thidn cua ti

Id dong vi cac bon trong vong nam cua cay rimg voi

C02 khi quyen va cac chat o nhidm khac. Chung toi

cung chia ra cac vi du v£ viec giai thich cac thay doi

moi truong khi quyen trong lich sir co sir dung ti Id

dong vi cac bon va goi y huong nghidn cuu trong

tuong lai tir quan diem vd didu kidn moi truong khi

quyen cua Han Quoc va Vidt Nam.

2 . ok TO IYFT BONE V IPW N 6 XA CAC BON

Ti Id dong vi cac bon (13C/12C) dupe chi ra nhu la

ky hidu delta 0. do la su khac nhau trong 13C/12C

N6NG NGHIDP VA PHAT TRIEN NONG THdN - KY 2 - THANG 1/2014 21