Mối tương quan giữa đòn bẩy tương đối và tỷ suất sinh lợi vượt trội của cổ phiếu niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán TP

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ MỸ DIỄM

MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA ĐÒN BẨY TƯƠNG ĐỐI VÀ TỶ SUẤT

SINH LỢI VƯỢT TRỘI CỦA CỔ PHIẾU NIÊM YẾT TẠI SỞ GIAO DỊCH

CHỨNG KHOÁN TP HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ MỸ DIỄM

MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA ĐÒN BẨY TƯƠNG ĐỐI VÀ TỶ SUẤT

SINH LỢI VƯỢT TRỘI CỦA CỔ PHIẾU NIÊM YẾT TẠI SỞ GIAO DỊCH

CHỨNG KHOÁN TP HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THẾ BÍNH

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017

i

TÓM TẮT

Các nghiên cứu thực nghiệm hiện tại chưa cung cấp được một sự hiểu biết rõ

ràng về mối liên quan giữa đòn bẩy tài chính và tỷ suất sinh lợi của cổ phiếu. Trong

khi một vài nghiên cứu chỉ ra rằng có mối tương quan dương giữa đòn bẩy tài chính

và tỷ suất sinh lợi của cổ phiếu, các nghiên cứu còn lại kết luận rằng tỷ suất sinh lợi

hoặc có mối quan hệ yếu và nghịch chiều với đòn bẩy tài chính sau khi kiểm soát

quy mô công ty và tỷ số B/M. Nghiên cứu này xem xét lại về mối tương quan giữa

đòn bẩy tài chính và tỷ suất sinh lợi của cổ phiếu, xem xét tính chất động và không

đồng nhất trong cấu trúc vốn. Dựa theo nền tảng lý thuyết M&M, một sự gia tăng

trong đòn bẩy tài chính làm tăng thêm rủi ro tài chính, và vì vậy, dẫn đến sự gia

tăng trong tỷ suất sinh lợi kỳ vọng vốn cổ phần. Trong nghiên cứu này, tác giả sử

dụng đòn bẩy tương đối, sự chênh lệch giữa đòn bẩy thị trường quan sát được và

đòn bẩy mục tiêu, và tỷ suất sinh lợi vượt trội của cổ phiếu. Tác giả tìm thấy rằng tỷ

suất sinh lợi vượt trội của cổ phiếu có mối tương quan dương với đòn bẩy tương đối

và đòn bẩy tương đối cung cấp sự giải thích mạnh mẽ cho tỷ suất sinh lợi sau khi đã

kiểm soát quy mô, tỷ số B/M và quán tính giá.

Từ khóa: Đòn bẩy tương đối, đòn bẩy mục tiêu, tỷ suất sinh lợi vượt trội của cổ

phiếu.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả cam đoan luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc

sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng

của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã

được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các

trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tác giả xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 10 năm 2017

Tác giả

iii

LỜI CÁM ƠN

Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thế Bính vì

sự hướng dẫn tận tình, hỗ trợ hết lòng của Thầy cũng như sự động viên quý báu

giúp tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Quý Thầy Cô Trường Đại học Ngân hàng TP.

HCM và Khoa Sau Đại Học vì đã giúp đỡ tôi trong việc học tập và nghiên cứu để

hoàn thiện kiến thức cũng như luận văn này.

Cuối cùng, tôi cũng gửi lời cảm ơn đặc biệt đến gia đình tôi, những người

thân yêu luôn là chỗ dựa vững chắc cho tôi trong suốt quá trình học tập của mình.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 10 năm 2017

Tác giả

iv

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... vi

DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC BIẾN ....................................................................... vii

DANH MỤC BẢNG............................................................................................... viii

DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. ix

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU...........................................................1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................3

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: ...............................................................4

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................4

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................4

1.5. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................4

1.6. Kết quả và đóng góp mới trong nghiên cứu ................................................6

1.7. Quy trình nghiên cứu và kết cấu của luận văn............................................7

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC BẰNG CHỨNG THỰC

NGHIỆM..................................................................................................................10

2.1. Cơ sở lý thuyết về tác động của đòn bẩy tài chính đến tỷ suất sinh lợi: Lý

thuyết về cấu trúc vốn M&M (1958) .................................................................10

2.1.1. Lý thuyết M&M trong trường hợp không có thuế................................10

2.1.2. Lý thuyết M&M trong trường hợp có thuế ...........................................11

2.2. Cơ sở lý thuyết để xây dựng đòn bẩy tương đối: Lý thuyết đánh đổi.....14

2.3. Các nghiên cứu thực nghiệm trước đây về mối tương quan giữa đòn bẩy

tài chính và tỷ suất sinh lợi.................................................................................16

2.3.1. Nghiên cứu thực nghiệm về các yếu tố tác động đến tỷ suất sinh lợi

của cổ phiếu......................................................................................................16

2.3.2. Nghiên cứu thực nghiệm về các yếu tố tác động đến đòn bẩy mục tiêu

của công ty........................................................................................................22

2.3.3. Nghiên cứu thực nghiệm mối tương quan giữa đòn bẩy và tỷ suất sinh

lợi của cổ phiếu ................................................................................................28

CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ DỮ LIỆU.....................................41

3.1. Mô hình nghiên cứu .....................................................................................41

3.1.1. Mô hình xác định đòn bẩy mục tiêu......................................................41

3.1.2. Mô hình nghiên cứu tác động của đòn bẩy tương đối đến tỷ suất sinh

lợi vượt trội của cổ phiếu.................................................................................45

v

3.2. Phát triển giả thuyết nghiên cứu.................................................................49

3.3. Dữ liệu nghiên cứu .......................................................................................49

3.3.1. Nguồn dữ liệu.........................................................................................49

3.3.1.1. Mẫu nghiên cứu....................................................................................49

3.3.1.2. Nguồn dữ liệu.......................................................................................51

3.3.2. Phương pháp thu thập ...........................................................................52

3.4. Phương pháp xử lý .......................................................................................57

3.4.1. Phương pháp đo lường đòn bẩy tương đối ...........................................57

3.4.2. Phương pháp ước lượng tác động của đòn bẩy tương đối đến tỷ suất

sinh lợi vượt trội của cổ phiếu.........................................................................60

Kết luận chương 3 ...............................................................................................62

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..............................63

4.1. Kết quả nghiên cứu ......................................................................................63

4.1.1. Đòn bẩy tương đối của các công ty niêm yết trên HOSE giai đoạn 2007 –

2016.......................................................................................................................63

4.1.2. Thống kê mô tả và ma trận hệ số tương quan ..........................................65

4.1.3. Mối tương quan giữa tỷ suất sinh lợi vượt trội của cổ phiếu và đòn bẩy

tương đối...............................................................................................................67

4.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu: ...................................................................69

4.2.1. Đòn bẩy tương đối của các công ty niêm yết trên HOSE giai đoạn 2007 –

2016.......................................................................................................................69

4.2.2. Mối tương quan giữa tỷ suất sinh lợi vượt trội của cổ phiếu và đòn bẩy

tương đối...............................................................................................................70

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ......................................72

5.1. Kết luận .........................................................................................................72

5.2. Hàm ý chính sách đối với Công ty niêm yết ..............................................72

5.3. Hạn chế của nghiên cứu...............................................................................73

5.4. Hướng nghiên cứu trong tương lai .............................................................74

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................76

DANH MỤC PHỤ LỤC...........................................................................................79

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

Pooled OLS

Pooled Ordinary Least Squares

regression

Hồi quy bình phương nhỏ nhất

gộp

LSDV

The bias-corrected least

squares dummy variable

approach

Hồi quy biến giả bình phương

nhỏ nhất tối thiểu

System GMM

A two-step system generalized

method of moment

GMM hệ thống

GLS

Generalized least squares

estimation

Ước lượng bình phương nhỏ

nhất tổng quát

ME Market Equity Giá trị vốn hóa thị trường

BM Book to market

Giá trị sổ sách của vốn cổ phần

trên giá trị vốn hóa thị trường

vii

DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC BIẾN

Ký hiệu Tiếng Việt

R Tỷ suất sinh lợi vượt trội của cổ phiếu

RelLev Đòn bẩy tương đối

MLEV Đòn bẩy thị trường quan sát được

LnSize Quy mô công ty

LnBM Tỷ số B/M

Momentum Quán tính giá

MLEV* Đòn bẩy mục tiêu

Profitability Thu nhập

MB Tỷ số M/B

DEP Khấu hao tài sản

LnTA Tổng tài sản

FA Tài sản cố định

Ind_Med Giá trị trung vị của đòn bẩy ngành

Taxes Thuế thu nhập

Liquid Thanh khoản

Top_Ownership Mức độ tập trung của vốn chủ sở hữu

Foreign Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài

Institution Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư là tổ chức

INF Tỷ lệ lạm phát