Mối tương quan giữa mục tiêu tăng vốn với khả năng tạo thanh quản của ngân hàng

CÔNG NGHỆ NGÁN HÀNG

MÕI TƯƠNG QUAN GIỮA MỤC TIÊU TÀNG VON

VỚI KHẢ NĂNG TẠO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG

Chu Thị Thanh Trang, Phạm Thị Thanh Xuân,

Nguyễn Thị Mỹ Linh, Nguyễn Thị Bảo N* gọc

M c ích c a nghiên c u này là xác nh m i quan h qua l i gi a kh n ng t o thanh

kho n và m c tiêu t ng v n trong các ngân hàng th ong m i Vi t Nam. Nghiên c u ã

ch ng minh có s t n t i m i quan h hai chi u, ánh i gi a hai bi n s nà . Áp l c

t vi c theo u i m c tiêu t ng v n áp ng chu n Basel II trong th i gian qua, ã làm

h n chê' ch c n ng t o thanh kho n cho n n kinh t - m t trong nh ng ch c n ng quan

tr ng nh t c a ngân hàng. Phát hi n này, m t m t, có ý ngh a v m t h c thu t, ng

th i, có th có ý ngh a chính sách quan tr ng liên quan n vi c xác nh các m c tiêu

v a m b o an toàn h th ng, v a phát huy c ch c n ng cung thanh kho n h

th ng ngân hàng.

1. Gi i thi u

Theo lý thuyết trung gian tài

chính, một trong những vai trò

chính của ngân hàng trong bất

kỳ nền kinh tế đó là tạo thanh

khoản (liquidity creation - LC)

(Berger và Bouwman, 2009 &

Allen và Carletti, 2012). Trước

đây, các ngân hàng tạo thanh

khoản cho nền kinh tế bằng cách

huy động và tích lũy cộng dồn

các khoản tiền gửi nhỏ, kỳ hạn

ngắn rời rạc, tạo thành các khoản

vốn lớn, kỳ hạn gối đầu dài,

dùng để tài trợ cho các khoản

vay, đầu tư dài hạn. Cùng với sự

phát triển đa dạng các dịch vụ,

hoạt động của mình, khả năng

tạo thanh khoản của các ngân

hàng được mở rộng đến các hoạt

động ngoại bảng, thông qua các

cam kết tín dụng. Có thể nói,

chức năng tạo và cung thanh

khoản để đáp ứng nhu cầu vốn

cho nền kinh tế chính là lý do

của sự tồn tại tất yếu khách quan

của ngân hàng.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu

đã chỉ ra và dấy lên sự lo ngại về

việc chức năng tạo thanh khoản

của ngân hàng đang bị chèn lấn,

‘ Đai học Tài chinh - Marketing

hạn chế bởi các mục tiêu khác

của ngân hàng, tiêu biểu là mục

tiêu nâng vốn để đảmbảo an toàn

vốn cho hệ thống. Điều này bắt

đầu xuất hiện rõ nét hơn từ sau

cuộc khủng hoảng tài chính toàn

cầu 2008 - 2009. ủy ban Basel

về Giám sát Ngân hàng (BCBS),

với mục tiêu hạn chế rủi ro lan

truyền trong các ngân hàng trong

hệ thống ngân hàng toàn cầu, đã

đưa ra một số khung quy định áp

dụng cho hệ thống, được gọi là

Basel (Basel II, III). Một phần

cải cách trọng tâm của Basel là

nhằm tăng cường các yêu cầu về

vốn. Các yêu cầu và quy định

về an toàn vốn ngày càng cao

tạo nhiều áp lực lên hệ thống

ngân hàng. Cụ thể, ở Basel III,

các ngân hàng được yêu cầu

phải nắm giữ vốn tự có lên

đến 9,5% tổng tài sản có trọng

số rủi ro, một mức tăng đáng

kể về yêu cầu vốn từ Basel II

(8,5%). Áp lực tăng vốn tạo ra

các hiệu ứng trái chiều và có

thể ngược với kỳ vọng trong hệ

thống ngân hàng. Các ngân hàng

thương mại chưa đạt chuẩn về

vốn chịu áp lực cao hon. Trong

nỗ lực tăng vốn để đáp ứng tiêu

chuẩn, các ngân hàng này có thể

giảm việc nắm giữ các tài sản rủi

ro để đáp ứng các yêu cầu về vốn

theo quy định, do đó làm giảm

khả năng tạo thanh khoản (Tran,

Lin và Nguyen, 2016). Tác động

nghịch này cũng ghi nhận từ rất

nhiều nghiên cứu trên thế giới

(Berger và Bouwman, 2009;

Berger, Bouwman và Berger,

2014; Fungacova, Turk và Weill,

2015; Tu, 2015; Li và Malone,

2016; Tran, Lin và Nguyen,

2016; Fungacova, Weill và

Zhou, 2017; Ozturk Danisman,

2018).

Một điều đáng nói, bối cảnh

trên lại chính là hiện thực của

Việt Nam 5 năm qua (từ năm

2015 đến nay), khi mà các ngân

hàng thương mại Việt Nam chạy

đua, áp dụng các giải pháp, chiến

dịch hành động để tăng vốn, đạt

chuẩn Basel II vào 1/1/2020.

Đây là nhiệm vụ khá nặng nề khi

Ngân hàng Nhà nước đã nhấn

mạnh rằng, nếu các ngân hàng

vi phạm quy định về an toàn

vốn đối với ngân hàng thương

mại theo Thông tư số 41/2016/

TT-NHNN ngày 30/12/2016, kể

từ ngày 1/1/2020 thì sẽ có các

chế tài xử lý. Chính bối cảnh

đó đã thúc đẩy nhóm tác giả

TẠP CHÍ NGÁN HÀNG I số 2 I THANG 1/2021