mở rộng cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương mại cổ phần các doanh nghiệp ngoài quốc doanh việt

Luận văn tốt nghiệp Khoa Ngân Hàng – Tài Chính

LỜI MỞ ĐẦU

Đại hội toàn quốc lần thứ VI của Đảng đã đánh dấu một bước ngoặt quan

trọng trong quá trình phát triển nền kinh tế nước ta. Đến nay, sau 20 năm đổi

mới Việt Nam đã gặt hái được những thành quả quan trọng trên nhiều lĩnh vực

kinh tế, văn hóa, xã hội…Bước vào trế kỷ 21, mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế,

gia nhập các tổ chức kinh tế toàn cầu và khu vực như WTO, AFTA ..., thích nghi

với xu thế cạnh tranh và hợp tác đã đặt ra cho chúng ta những thời cơ mới,

thách thức mới và nhiệm vụ mới. Ngành ngân hàng, với vai trò cực kỳ quan

trọng nền kinh tế cũng không nằm ngoài xu thế đó. Hơn nữa, các ngân hàng

thương mại còn phải tìm cho mình một hướng đi đúng đắn để có thể giữ vững vị

thế của mình, chiến thắng trong cuộc cạnh tranh đồng thời thúc đẩy nền kinh tế

phát triển.

Một hướng đi mà các ngân hàng thương mại Việt Nam đang nỗ lực theo

đuổi và bước đầu đạt được những kết quả đáng khích lệ là thực hiện hoạt động

cho vay tiêu dùng. Đó là một hướng đi đúng đắn và đang trở thành xu thế ngày

càng phổ biến của các ngân hàng thương mại hiện đại, bởi thị trường cho vay

tiêu dùng ở Việt Nam là hiện hữu và đem lại mức lợi nhuận hấp dẫn cho các

ngân hàng. Hoạt động cho vay tiêu dùng một mặt giúp các ngân hàng thương

mại hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn và bớt rủi ro hơn, mặt khác nó còn

khuyến khích sản xuất và tiêu dùng, từ đó kích thích tăng trưởng kinh tế.

Ngân hàng Thương mại cổ phần Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh

Việt Nam bắt đầu triển khai nghiệp vụ này từ năm 2001. Đến nay, sau 5 năm

hoạt động cho vay tiêu dùng đã trở thành hoạt động kinh doanh chủ yếu và

mang lại không nhỏ cho ngân hàng.Tuy vậy, để thực hiện thành công loại hình

kinh doanh này đòi hỏi ngân hàng phải có sự đầu tư thích đáng về vốn, công

nghệ, nguồn nhân lực…kết hợp với môi trường kinh doanh thuận lợi.

Nhận thức được hướng kinh doanh đó của các ngân hàng thương mại nói

chung và Ngân hàng Thương mại cổ phần Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh

Việt Nam nói riêng, được sự hướng dẫn của thầy giáo – TS Hoàng Xuân Quế,

cùng với những kiến thức thực tiễn thu được trong quá trình thực tập tại Ngân

hàng Ngoài quốc doanh Việt Nam, em đã quyết định chọn đề tài: “Mở rộng cho

vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Các doanh nghiệp ngoài

quốc doanh Việt Nam”.

Trần Thị Minh Trang 1 Ngân Hàng 44A

Luận văn tốt nghiệp Khoa Ngân Hàng – Tài Chính

Kết cấu của chuyên đề, ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu

tham khảo gồm 3 phần:

Chương I: Một số vấn đề cơ bản về hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân

hàng thương mại.

Chương II: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Thương

mại cổ phần Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Việt Nam

Chương III: Giải pháp mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng

Thương mại cổ phần Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Việt

Nam.

Do thời gian nghiên cứu không nhiều, những hạn chế nhất định về hiểu

biết, chuyên đề của em không tránh kkhỏi những thiếu xót, em rất mong được sự

quan tâm đóng góp của các thầy cô.

Em xin chân thành cảm ơn!

Trần Thị Minh Trang 2 Ngân Hàng 44A

Luận văn tốt nghiệp Khoa Ngân Hàng – Tài Chính

CHƯƠNG I

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU

DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1 . HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.

1.1.1. Khái niệm cho vay.

Theo quyết định 1627/2001/QĐ – NHNN ngày 31/12/2001 của Thống

đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về việc ban hành quy chế cho vay của tổ

chức tín dụng đối với khách hàng thì hoạt động cho vay được hiểu như sau:

“Cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao

cho khách hàng sử dụng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian

nhất định theo thỏa thuận, với nguyên tắc có hoàn trả gốc và lãi.”

Cho vay được xem là hoạt động đặc trưng của ngân hàng, là hình thức

kinh doanh chủ yếu và đem lại nguồn thu lớn nhất cho ngân hàng. Chỉ có nguồn

thu từ hoạt động cho vay mới có thể bù đắp được các chi phí như: chi phí huy

động vốn, chi phí quản lý cũng như các chi phí khác... và tạo ra lợi nhuận cho

ngân hàng.

1.1.2. Các hình thức cho vay của ngân hàng thương mại.

Tùy thuộc vào các tiêu thức khác nhau để phân chia các khoản cho vay

theo từng nhóm khác nhau, cụ thể:

• Theo mục đích sử dụng tiền vay:

 Cho vay thương mại: đây là hình thức cho vay của NHTM cho các

đối tượng chủ yếu là các doanh nghiệp, nhằm mục đích tài trợ cho

các dự án đầu tư, phương án sản xuất kinh doanh. Nó bao gồm các

hoạt động như cho vay công nghiệp, cho vay nông nghiệp...

 Cho vay tiêu dùng: là các khoản cho vay nhằm phục vụ đời sống,

nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm hàng hóa dịch vụ của các cá nhân,

tổ chức.

• Theo khách hàng vay:

 Cho vay đối với các định chế tài chính như các ngân hàng, công ty

tài chính, công ty bảo hiểm, quỹ tín dụng và các định chế tài chính

khác.

 Cho vay đối với các tổ chức, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.

 Cho vay các cá nhân, hộ gia đình.

Trần Thị Minh Trang 3 Ngân Hàng 44A

Luận văn tốt nghiệp Khoa Ngân Hàng – Tài Chính

• Theo thời hạn cho vay:

 Cho vay ngắn hạn: thời hạn từ 12 tháng trở xuống, chủ yếu để bù

đắp thiếu hụt vốn lưu động của các doanh nghiệp hoặc cá nhu cầu

chi tiêu ngắn hạn của dân cư.

 Cho vay trung hạn: thời hạn từ trên 1 năm đến 5 năm, chủ yếu tài

trợ cho tài sản cố định hoặc xây dựng các dự án có quy mô nhỏ,

thời gian thu hồi vồn nhanh.

 Cho vay dài hạn: thời hạn trên 5 năm, chủ yếu tài trợ cho các công

trình xây dựng như nhà, sân bay, cầu đường, hoặc các máy móc có

giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài.

• Theo hình thức đảm bảo:

 Đảm bảo đối vật: cho vay cầm cố, thế chấp, hoặc đảm bảo bằng tài

sản hình thành từ vốn vay.

 Đảm bảo đối nhân: tín chấp, bảo lãnh.

• Theo phương thức cho vay:

 Cho vay từng lần.

 Cho vay theo hạn mức.

 Cho vay thấu chi.

 Cho vay luân chuyển.

 Cho vay hợp vốn.

• Theo phương pháp hoàn trả:

 Cho vay có thời hạn: là hình thức cho vay mà trong hợp đồng tín

dụng đã thỏa thuận thời hạn trả nợ cụ thể. Các khoản cho vay có thể

chỉ có một kỳ hạn trả nợ, nhiều kỳ hạn trả nợ cụ thể hoặc trả nợ làm

nhiều lần nhưng không có kỳ hạn cụ thể mà việc trả nợ phụ thuộc

vào khả năng tài chính của người vay.

 Cho vay không có thời hạn cụ thể: ngân hàng có thể yêu cầu người

đi vay trả nợ vay bất cứ lúc nào nhưng phải báo trước cho họ trong

một khoảng thời gian hợp lý, thời gian này có thể được thỏa thuận

trong hợp đồng.

• Theo lãi suất cho vay:

 Cho vay theo lãi suất cố định: Lãi suất cho vay được cố định trong

suốt thời gian vay.

 Cho vay theo lãi suất thả nổi: lãi suất cho vay là lãi suất thị trường.

Trần Thị Minh Trang 4 Ngân Hàng 44A

Luận văn tốt nghiệp Khoa Ngân Hàng – Tài Chính

 Cho vay theo lãi suất cố định có điều chỉnh: chỉ áp dụng đối với

các khoản vay trung – dài hạn. Lãi suất được điều chỉnh định kỳ và

theo một biên độ nhất định để phù hợp với sự biến động lãi suất của

thị trường.

• Theo xuất xứ tín dụng:

 Cho vay trực tiếp: ngân hàng cấp vốn trực tiếp cho khách hàng vay

vốn, khách hàng vay trực tiếp trả nợ cho ngân hàng.

 Cho vay gián tiếp: là khoản vay được thực hiện thông qua việc mua

lại các khế ước hoặc chứng từ nợ đã phát sinh nhưng vẫn trong thời

hạn thanh toán. Các ngân hàng thực hiện dưới hình thức chủ yếu là

chiết khấu thương phiếu, mua lại các phiếu bán hàng của các đại

lý...

1.2. HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI.

1.2.1. Khái niệm cho vay tiêu dùng.

Trong lịch sử, hầu hết các ngân hàng không tích cực cho vay đối với cá

nhân, hộ gia đình vì họ tin rằng các khoản cho vay tiêu dùng nói chung có quy

mô rất nhỏ với rủi ro vỡ nợ tương đối cao và do đó làm cho chúng trở nên có

mức sinh lời thấp. Từ sau chiến tranh thế giới lần thứ 2 quan niệm này đã thay

đổi, các ngân hàng đã hướng tới người tiêu dùng như là một khách hàng trung

thành đầy tiềm năng. Cho vay tiêu dùng đã trở thành một trong những loại hình

tín dụng có mức tăng trưởng nhanh nhất và dần đóng vai trò chủ đạo trong lĩnh

vực kinh doanh ngân hàng.

Cho vay tiêu dùng ra đời thực chất nhằm giải quyết mâu thuẫn cơ bản đó

là nhu cầu và khả năng thanh toán của cá nhân người tiêu Hiện nay, có nhiều

ngân hàng thành công trên lĩnh vực cho vay tiêu dùng mà một trong những

nguyên nhân là họ đã tích cực khai thác nguồn tiền gửi trong dân cư và coi đó là

nguồn vốn hoạt động quan trọng nhất. Rất nhiều người dân gửi tiền vào ngân

hàng vì họ thấy rằng họ vừa có được một khoản thu nhập từ lãi của khoản tiền

gửi này, vừa có thể vay tiền lại từ ngân hàng khi cần thiết. Bên cạnh đó, chất

lượng cuộc sống của người dân ngày càng được cải thiện, các nhu cầu chi tiêu

của họ cũng phong phú và đa dạng hơn. Nhưng thực tế, nhu cầu và thu nhập của

họ không đến cùng một lúc nên không phải lúc nào họ cũng có thể thoả mãn

được những nhu cầu tiêu dùng này. dùng. Ngân hàng đã bù đắp những khoản

Trần Thị Minh Trang 5 Ngân Hàng 44A

Luận văn tốt nghiệp Khoa Ngân Hàng – Tài Chính

thiếu hụt đó rất nhanh chóng và kịp thời, tất nhiên với sự cam đoan hoàn trả

đúng hạn và đầy đủ của cá nhân người tiêu dùng. Hoạt động cho vay tiêu dùng

mở ra không những giải quyết được mâu thuẫn cơ bản truyền thống nêu trên mà

còn mang lại nhiều lợi nhuận cho ngân hàng.

Cho vay tiêu dùng giữ một vị trí quan trọng và ngày càng tỏ ra hữu ích

trong ngành ngân hàng nói riêng và trong nền kinh tế nói chung. Có nhiều cách

hiểu về cho vay tiêu dùng, nhưng xét về cơ bản nó là hoạt động tín dụng phục vụ

mục đích tiêu dùng mà đối tượng chủ yếu là các cá nhân và hộ gia đình. Có thể

định nghĩa:

“ Cho vay tiêu dùng là hình thức cấp tín dụng, trong đó ngân hàng thoả

thuận để khách hàng là cá nhân hay hộ gia đình sử dụng một khoản tiền với

mục đích tiêu dùng, với nguyên tắc hoàn trả gốc và lãi sau một thời gian nhất

định”.

Những khoản tiền vay này là nguồn tài chính quan trọng giúp người vay

trang trải nhu cầu về nhà ở, mua ô tô, hỗ trợ tài chính… và các nhu cầu khác.

Cùng với sự phát triển của thị trường, cho vay tiêu dùng đã trở thành hoạt động

kinh doanh chủ đạo và chiếm thị phần lớn trong hoạt động tín dụng của nhiều

ngân hàng trên thế giới.

Trong những năm tới đây, cho vay tiêu dùng sẽ tiếp tục đóng vai trò chủ

đạo trong dịch vụ ngân hàng, cũng như trong quản lý ngân hàng. Cho vay tiêu

dùng trong tương lai sẽ theo mục tiêu hướng vào sự thuận tiện, ngân hàng sẽ tạo

điều kiện cho khách hàng nhận được khoản vay sớm hơn trong khi vẫn duy trì

được sự kiểm soát đối với món vay tiêu dùng để tránh được những giảm sút

đáng kể về chất lượng tín dụng.

1.2.2. Đặc điểm của các khoản cho vay tiêu dùng.

1.2.2.1. Quy mô mỗi món vay nhỏ nhưng số lượng các món vay rất lớn.

Khi các khách hàng tìm đến ngân hàng nhằm thoả mãn nhu cầu vay tiêu

dùng của mình, thông thường nhu cầu vay vốn của họ không lớn, thậm chí khá

nhỏ. Điều này một phần do giá trị của hàng hoá, dịch vụ tiêu dùng không quá

đắt đỏ. Mặt khác đa số khách hàng vay vốn đã có được sự tích luỹ trước đối với

các tài sản có giá trị lớn, ngân hàng chỉ là người có tác động hỗ trợ cho hoạt

động tiêu dùng của họ. So với cho vay kinh doanh, giá trị của các món vay tiêu

dùng không lớn, nhưng trên thực tế tổng quy mô cho vay tiêu dùng của ngân

hàng lại rất lớn. Đó là vì tuy quy mô mỗi món vay tiêu dùng là nhỏ nhưng đây là

Trần Thị Minh Trang 6 Ngân Hàng 44A

Luận văn tốt nghiệp Khoa Ngân Hàng – Tài Chính

nhu cầu vay vốn phổ biến, đa dạng và thường xuyên đối với mọi tầng lớp dân

cư, số lượng khách hàng tìm đến ngân hàng vay vốn là rất lớn, khiến cho tổng

quy mô của cho vay tiêu dùng là rất lớn.

1.2.2.2. Các khoản cho vay tiêu dùng có lãi suất cứng nhắc.

Đối với các khoản cho vay tiêu dùng, thông thường người đi vay quan

tâm đến số tiền phải thanh toán hơn là lãi suất mà họ phải trả. Do đó, khác với

hầu hết các khoản cho vay kinh doanh hiện nay có lãi suất cho vay được điều

chỉnh theo lãi suất thị trường, lãi suất cho vay tiêu dùng thường được ấn định tại

một mức nhất định, mà phổ biến nhất là trong cho vay tiêu dùng trả góp. Đối với

những khoản cho vay ngắn hạn, lãi suất được ấn định ngay từ đầu và không thay

đổi cho đến hết thời hạn vay. Đối với những khoản vay trung dài hạn, lãi suất

cho vay thường được điều chỉnh mỗi năm một lần dựa trên cơ sở lãi suất huy

động cộng với một biên độ nhất định tuỳ theo từng ngân hàng.

1.2.2.3. Các khoản cho vay tiêu dùng có độ rủi ro cao.

Trên thực tế, cho vay tiêu dùng luôn chứa đựng những nguy cơ rủi ro khá

cao. Rủi ro trong cho vay tiêu dùng cao hơn trong cho vay kinh doanh, dưới cả 2

góc độ:

• Các rủi ro khách quan như: suy thoái kinh tế, mất mùa, thất nghiệp, …

Cho vay tiêu dùng có tính nhạy cảm theo chu kỳ kinh tế. Trong thời kỳ

nền kinh tế mở rộng, khi mà mọi người dân thấy lạc quan và tin tưởng

vào tương lai, họ sẽ có xu hướng tiêu dùng, do đó mà cho vay tiêu

dùng được mở rộng. Ngược lại, trong thời kỳ nền kinh tế suy thoái,

nhất là khi tình trạng thất nghiệp tăng lên, rất nhiều cá nhân và hộ gia

đình cảm thấy không tin tưởng, và họ sẽ hạn chế việc vay mượn từ

ngân hàng.

• Bên cạnh đó, cho vay tiêu dùng còn chịu một số rủi ro chủ quan như:

Tình trạng sức khoẻ hay tình trạng công việc của khách hàng, từ đó

ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực tài chính tài chính và khả năng trả nợ

của khách hàng, hoặc có thể là do sự ảnh hưởng của các tổ chức trung

gian, đặc biệt là đối với các khoản cho vay tiêu dùng tín chấp, không

có tài sản đảm bảo cũng đem lại rủi ro không nhỏ cho loại hình cho

vay này.

Trong cho vay tiêu dùng, hoạt động quản lý sau cho vay đối với khách

hàng cũng gặp phải nhiều khó khăn. Chỉ cần cán bộ tín dụng lơ là không theo sát

Trần Thị Minh Trang 7 Ngân Hàng 44A