Mở rộng cho vay theo chuỗi giá trị nông nghiệp của ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - chi nhánh tỉnh Bến Tre: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Huỳnh Thị Tố Quyên; Lê Hùng người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

HUỲNH THỊ TỐ QUYÊN

MỞ RỘNG CHO VAY THEO CHUỖI GIÁ TRỊ NÔNG NGHIỆP

CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH BẾN TRE

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

HUỲNH THỊ TỐ QUYÊN

MỞ RỘNG CHO VAY THEO CHUỖI GIÁ TRỊ NÔNG NGHIỆP

CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH BẾN TRE

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã ngành: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: GVCC; TS. Lê Hùng

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ

một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả,

kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công

bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn

được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn

là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Huỳnh Thị Tố Quyên

ii

LỜI CẢM ƠN

Để có được kết quả nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, trong thời

gian thực hiện đề tài tôi luôn nhận được sự hướng dẫn tận tình của Quý Thầy

Cô, sự ủng hộ của gia đình và sự hỗ trợ nhiệt tình của bạn bè và đồng nghiệp.

Đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu Trường Đại học Ngân

hàng – Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức khóa học để tôi có cơ hội tham gia

học tập và nghiên cứu khoa học.

Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy Lê Hùng, người đã tận

tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài này.

Tôi xin cảm ơn các thầy cô trong trường đã truyền đạt lại cho tôi những

kiến thức bổ ích để tôi có thể thực hiện được nghiên cứu này.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, bạn bè và các anh chị

đồng nghiệp đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu

và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh.

Xin trân trọng cảm ơn!

Học viên nghiên cứu

Huỳnh Thị Tố Quyên

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii

DANH MỤC CÁC HÌNH..........................................................................................ix

TÓM TẮT ...................................................................................................................x

MỞ ĐẦU....................................................................................................................xi

1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu...................................................................xi

2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................ xii

2.1. Mục tiêu tổng quát.................................................................................. xii

2.2. Mục tiêu cụ thể ....................................................................................... xii

3. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... xii

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................ xiii

4.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ xiii

4.2. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... xiii

5. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. xiii

6. Nội dung nghiên cứu .....................................................................................xiv

7. Dự kiến đóng góp của đề tài..........................................................................xiv

8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu................................................................xiv

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỞ RỘNG CHO VAY THEO CHUỖI GIÁ

TRỊ NÔNG NGHIỆP .................................................................................................1

1.1. Cơ sở lý luận về chuỗi giá trị nông nghiệp ......................................................1

1.1.1. Chuỗi giá trị...............................................................................................1

1.1.1.1. Khái niệm chuỗi giá trị ....................................................................................1

1.1.1.2. Các mối liên kết của chuỗi giá trị ....................................................................5

1.1.2. Chuỗi giá trị nông nghiệp ..........................................................................6

1.1.2.1. Khái niệm chuỗi giá trị nông nghiệp ...............................................................6

1.1.2.2. Các dạng chuỗi giá trị nông nghiệp .................................................................7

1.1.2.3. Các tác nhân tham gia chuỗi giá trị nông nghiệp.............................................8

1.2. Lý luận cơ bản về mở rộng cho vay chuỗi giá trị.............................................9

1.2.1. Cho vay chuỗi giá trị nông nghiệp ............................................................9

1.2.1.1. Khái niệm cho vay ...........................................................................................9

1.2.1.2. Khái niệm cho vay chuỗi giá trị.....................................................................10

1.2.1.3. Các hình thức cho vay chuỗi giá trị ...............................................................11

1.2.2. Mở rộng cho vay theo chuỗi giá trị nông nghiệp ....................................14

1.2.2.1. Khái niệm, phương thức mở rộng hoạt động cho vay của ngân hàng ...........14

1.2.2.2. Mở rộng cho vay đối với chuỗi giá trị nông nghiệp ......................................14

iv

1.2.2.3. Vai trò của ngân hàng đối với chuỗi giá trị nông nghiệp...............................15

1.2.2.4. Ý nghĩa của việc mở rộng cho vay đối với chuỗi giá trị nông nghiệp...........16

1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đối với mở rộng cho vay theo chuỗi giá trị nông

nghiệp........................................................................................................................17

1.3.1. Nhóm yếu tố về đặc điểm của các tác nhân tham gia chuỗi....................18

1.3.2. Nhóm yếu tố về đặc điểm của NHTM ....................................................18

1.3.3. Nhóm yếu tố về chính sách Nhà nước.....................................................19

1.3.4. Nhóm yếu tố khác....................................................................................19

1.3.4.1. Điều kiện tự nhiên..........................................................................................19

1.3.4.2. Thị trường tiêu thụ .........................................................................................20

1.3.4.3. Môi trường vĩ mô...........................................................................................20

1.4. Tăng cường hạn chế rủi ro trong mở rộng cho vay........................................20

1.5. Bài học kinh nghiệm mở rộng cho vay đối với chuỗi giá trị sản phẩm nông

nghiệp........................................................................................................................21

1.5.1. Kinh nghiệm thực tiễn về cho vay đối với chuỗi giá trị sản phẩm Nông

nghiệp của một số Ngân hàng ...............................................................................21

1.5.1.1. Cho vay đối với chuỗi giá trị gạo và cà phê của Ngân hàng Phát triển Nông

nghiệp .......................................................................................................................21

1.5.1.2. Ngân hàng Rakyat Indonesia (BRI) cho vay đối với chuỗi giá trị ca cao của

Indonesia .......................................................................................................................23

1.5.1.3. Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác xã nông nghiệp của Thái Lan (BAAC)

và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Thái Lan (EXIM Thailand) cho vay đối với chuỗi giá trị

lúa gạo .......................................................................................................................24

1.5.2. Bài học kinh nghiệm cho vay đối với chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp

của một số tỉnh thành ở Việt Nam........................................................................26

1.5.2.1. Cho vay theo mô hình cánh đồng mẫu lớn tại thành phố Cần Thơ: ..............26

1.5.2.2. Cho vay liên kết nuôi cá tra tại An Giang:.....................................................27

1.5.2.3. Cho vay theo chuỗi liên kết đối với sản phẩm mì và mía của Quảng Ngãi .....27

1.5.2.4. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Bến Tre........................................................28

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................31

CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG CHO VAY CHUỖI GIÁ TRỊ NÔNG NGHIỆP TẠI

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM -

CHI NHÁNH TỈNH BẾN TRE ................................................................................32

2.1. Tổng quan về nông nghiệp và những tác động đối với cho vay chuỗi giá trị

nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bến Tre......................................................................32

2.1.1 Tổng quan về nông nghiệp tỉnh Bến Tre .................................................32

2.1.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Bến Tre ............................................32

2.1.1.2. Thực trạng phát triển ngành nông nghiệp ở tỉnh Bến Tre..............................34

2.1.2 Các dạng chuỗi giá trị nông sản tại Bến Tre ...........................................35

v

2.2. Thực trạng mở rộng cho vay của Agribank Bến Tre đối với chuỗi giá trị nông

nghiệp trên địa bàn tỉnh.............................................................................................39

2.2.1 Tổng quan hoạt động ...............................................................................39

2.2.1.1. Huy động vốn.................................................................................................40

2.2.1.2. Hoạt động cho vay .........................................................................................40

2.2.2 Đánh giá tỷ trọng dư nợ cho vay chuỗi trong tổng dư nợ .......................45

2.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đối với hoạt động cho vay theo chuỗi giá trị

nông nghiệp của Agribank Bến Tre ..........................................................................45

2.3.1 Nhóm yếu tố về đặc điểm của các tác nhân tham gia chuỗi....................45

2.3.1.1. Các doanh nghiệp/hộ kinh doanh đầu mối.....................................................45

2.3.1.2. Hộ nông dân tham gia chuỗi giá trị................................................................46

2.3.2 Nhóm yếu tố về đặc điểm của Agribank Bến Tre ...................................48

2.3.2.1. Tổ chức bộ máy và mạng lưới .......................................................................48

2.3.2.2. Chất lượng nhân sự........................................................................................48

2.3.2.3. Chính sách cho vay........................................................................................49

2.3.3 Nhóm yếu tố về chính sách Nhà nước.....................................................49

2.3.4 Nhóm yếu tố khác....................................................................................50

2.3.4.1. Điều kiện tự nhiên..........................................................................................50

2.3.4.2. Thị trường tiêu thụ .........................................................................................50

2.3.4.3. Các yếu tố khác..............................................................................................51

2.4. Kết quả đạt được, tồn tại hạn chế và những nguyên nhân hạn chế cho vay

theo chuỗi giá trị nông nghiệp của Agribank Bến Tre..............................................51

2.4.1 Những kết quả đạt được và nguyên nhân ................................................51

2.4.1.1. Những kết quả đạt được.................................................................................51

2.4.1.2. Nguyên nhân của những kết quả đạt được.....................................................52

2.4.2 Những tồn tại hạn chế..............................................................................54

2.4.2.1. Hạn chế từ ngân hàng ....................................................................................54

2.4.2.2. Hạn chế từ khách hàng...................................................................................55

2.4.2.3. Hạn chế khác..................................................................................................55

2.4.3 Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế .................................................56

2.4.3.1. Nguyên nhân từ ngân hàng ............................................................................56

2.4.3.2. Nguyên nhân từ khách hàng ..........................................................................57

2.4.3.3. Nguyên nhân khác .........................................................................................59

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................61

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP MỞ RỘNG CHO VAY CHUỖI GIÁ TRỊ NÔNG

NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH BẾN TRE .........................................................62

vi

3.1. Cơ sở xây dựng các giải pháp mở rộng cho vay theo chuỗi giá trị nông

nghiệp tại Agribank Bến Tre.....................................................................................62

3.1.1. Định hướng phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp...........................................62

3.1.1.1. Định hướng phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp của Việt Nam....................62

3.1.1.2. Định hướng phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp của tỉnh Bến Tre ...............62

3.1.2. Định hướng mở rộng tín dụng ngân hàng cho phát triển chuỗi giá trị

nông nghiệp của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi

nhánh tỉnh Bến Tre................................................................................................63

3.2. Giải pháp mở rộng cho vay theo chuỗi giá trị nông nghiệp tại Ngân hàng

nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh tỉnh Bến Tre ..................64

3.2.1 Giải pháp đối với ngân hàng....................................................................64

3.2.1.1. Nâng cao chất lượng nhân sự.........................................................................64

3.2.1.2. Xây dựng chính sách cho vay phù hợp đối với chuỗi giá trị nông nghiệp ....65

3.2.2 Giải pháp đối với khách hàng..................................................................66

3.2.2.1. Nâng cao năng lực tài chính...........................................................................66

3.2.2.2. Nâng cao năng lực quản lý, điều hành...........................................................66

3.2.2.3. Nâng cao tính liên kết trong chuỗi giá trị nông nghiệp .................................68

3.2.3 Giải pháp đối với những nguyên nhân khác............................................68

3.2.3.1. Nhà nước cần có những chính sách riêng đối với việc xây dựng và phát triển

chuỗi giá trị nông nghiệp ...............................................................................................68

3.2.3.2. Có chính sách để sử dụng tài nguyên một cách hợp lý..................................69

3.3. Một số khuyến nghị đối với quản lý vĩ mô ....................................................69

3.3.1 Khuyến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .................................69

3.3.2. Khuyến nghị với Chính phủ ....................................................................70

3.3.2.1. Chính sách đất đai..........................................................................................70

3.3.2.2. Chính sách trợ giá và ổn định khâu tiêu thụ ..................................................70

3.3.3 Khuyến nghị với chính quyền tỉnh Bến Tre ...........................................71

3.3.3.1. Hình thành các vùng nguyên liệu tập trung ...................................................71

3.3.3.2. Nâng cao giá trị gia tăng trong khâu chế biến sản phẩm:..............................72

3.3.4 Khuyến nghị với hệ thống Agribank ......................................................72

3.3.5 Khuyến nghị với Agribank chi nhánh tỉnh Bến Tre ...............................72

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................73

KẾT LUẬN...............................................................................................................74

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................76

Tài liệu Tiếng Việt ................................................................................................76

Nguồn Internet Tiếng Việt ....................................................................................78

Tài liệu Tiếng Anh ................................................................................................79

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Ý nghĩa từ

Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

CBTD Cán bộ tín dụng

DNTN Doanh nghiệp tư nhân

HKD Hộ kinh doanh

NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

NHTM Ngân hàng thương mại

NN&PTNT Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

UBND Ủy ban nhân dân

VietGAP Quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho rau,

quả tươi an toàn tại Việt Nam

VietGAHP Quy trình thực hiện tốt trong chăn nuôi

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

Bảng 2.1 Phân loại dư nợ cho vay theo khách hàng giai đoạn

2013-2018

41-42

Bảng 2.2 Phân loại dư nợ theo loại nông sản chủ lực giai

đoạn 2013-2018

44

Bảng 2.3 Doanh số cho vay chuỗi giá trị Tôm biển so tổng

dư nợ

45