[Luận văn]xác định liều lượng và dạng lân bón thích hợp cho một số giống lạc trong điều kiện vụ xuân

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I

------------------

HOµNG TRäNG LÔ

X¸C §ÞNH LIÒU L¦îNG Vµ D¹NG L¢N BãN THÝCH HîP

CHO MéT Sè GIèNG L¹C TRONG ®iÒu kiÖn Vô XU¢N

T¹I HUYÖN NHO QUAN - NINH B×NH

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh: trång trät

M· sè: 60.62.01

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: ts. Vò §×NH CHÝNH

hµ néi - 2007

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- i

Lêi cam ®oan

- T«i xin cam ®oan r»ng, ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc do

t«i trùc tiÕp thùc hiÖn ë trong vô xu©n n¨m 2007, d−íi sù h−íng dÉn cña

thÇy TS. Vò §×nh ChÝnh. Sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ

trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo trong vµ

ngoµi n−íc.

- T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn

v¨n nµy ®> ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n nµy

®> ®−îc chØ râ nguån gèc

T¸c gi¶ luËn v¨n

Hoµng Träng LÔ

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- ii

Lêi c¶m ¬n

T«i xin ch©n thµnh bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c tíi

thÇy TiÕn sü Vò §×nh ChÝnh, ng−êi ®> tËn t×nh chØ b¶o, h−íng dÉn vµ

gióp ®ì t«i trong suèt thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi, còng nh− trong qu¸

tr×nh hoµn chØnh luËn v¨n tèt nghiÖp.

T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c thÇy, c« gi¸o khoa Sau §¹i häc,

Khoa N«ng häc, Dù ¸n PHE, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy, c« trong Bé m«n C©y

c«ng nghiÖp - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi; Phßng Trång trät

vµ L>nh ®¹o Së N«ng nghiÖp & PTNT tØnh Ninh B×nh, Chi côc BVTV

tØnh Ninh B×nh, Trung T©m dù b¸o khÝ t−îng thuû v¨n tØnh Ninh B×nh,

UBND huyÖn Nho Quan, Phßng Kinh TÕ huyÖn Nho Quan, UBND x>

Yªn Quang, Ban qu¶n lý HTX n«ng nghiÖp Yªn Quang huyÖn Nho Quan;

c¸c b¹n bÌ, ®ång nghiÖp vµ ng−êi th©n ®> nhiÖt t×nh gióp ®ì, ®éng viªn

t«i trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi.

Mét lÇn n÷a cho phÐp t«i bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn tÊt c¶

nh÷ng sù gióp ®ì quý b¸u nµy./.

T¸c gi¶ luËn v¨n

Hoµng Träng LÔ

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- iii

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc ch÷ viÕt t¾t vi

Danh môc c¸c b¶ng vii

1. Më ®Çu i

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1

1.2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu 2

1.3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 3

2. Tæng quan tµi liÖu 4

2.1. Nguån gèc lÞch sö, t×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c trªn thÕ giíi vµ trong

n−íc 4

2.2. Yªu cÇu ®iÒu kiÖn sinh th¸i vµ dinh d−ìng cña c©y l¹c 14

2.3. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c©y l¹c trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt

Nam 24

3. §Þa ®iÓm – néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 35

3.1. VËt liÖu nghiªn cøu 35

3.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 35

3.3. Néi dung nghiªn cøu 35

3.4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 35

3.5. Quy tr×nh kü thuËt ¸p dông trong thÝ nghiÖm 37

3.6. C¸c chØ tiªu theo dâi 38

3.7. Møc ®é nhiÔm s©u bÖnh 39

3.8. Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu 39

4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 40

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- iv

4.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ- xW héi vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c ë

huyÖn Nho Quan, tØnh Ninh B×nh 40

4.1.1. §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn 40

4.1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c ë Ninh B×nh vµ huyÖn Nho Quan vµ

tiÒm n¨ng ph¸t triÓn 44

4.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn

gièng l¹c L14 vµ MD7 49

4.2.1. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn thêi gian sinh tr−ëng

ph¸t triÓn cña gièng l¹c L14 vµ MD7 49

4.2.2. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn ®éng th¸i t¨ng tr−ëng

chiÒu cao th©n chÝnh cña gièng l¹c L14, MD7 51

4.2.3. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn sè cµnh cÊp 1 vµ cµnh

cÊp 2 ®èi víi gièng l¹c L14, MD7 53

4.2.4. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI)

®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 55

4.2.5. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nèt

sÇn ®èi víi gièng L14 vµ MD7 57

4.2.6. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt

kh« ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 59

4.2.7. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn møc ®é nhiÔm s©u bÖnh

h¹i ®èi víi gièng l¹c MD7 vµ L14 61

4.2.8. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn n¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè

cÊu thµnh n¨ng suÊt ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 64

4.2.9. HiÖu suÊt cña liÒu l−îng l©n bãn ®èi víi gièng MD7 vµ L14 68

4.2.10. LWi thuÇn 69

4.3. KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh d¹ng l©n bãn thÝch hîp ®Õn gièng

l¹c L14 vµ MD7 70

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- v

4.3.1. ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng,

ph¸t triÓn ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 71

4.3.2. ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn ph¸t triÓn chiÒu cao vµ kh¶

n¨ng ph©n cµnh ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 71

4.3.3. ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI) ®èi

víi gièng l¹c L14 vµ MD7 73

4.3.4. ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng h×nh thµnh vµ ph¸t

triÓn nèt sÇn h÷u hiÖu ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 74

4.3.5. ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt kh«

®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 75

4.3.6. ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i

trªn gièng l¹c L14 vµ MD7 76

4.3.7. ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn c¸c yÕu tè c©u thµnh n¨ng

suÊt vµ n¨ng suÊt ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 78

5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 81

Tµi liÖu tham kh¶o 83

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- vi

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

CSB ChØ sè bÖnh

CT C«ng thøc

DT DiÖn tÝch

§VT §¬n vÞ tÝnh

HSSD HiÖu suÊt sö dông

NS N¨ng suÊt

NSLT N¨ng suÊt lý thuyÕt

NSTT N¨ng suÊt thùc thu

P100 Träng l−îng tr¨m qu¶

P100 Träng l−îng tr¨m h¹t

TG Thêi gian

TGST Thêi gian sinh tr−ëng

TK Thêi kú

TLB Tû lÖ bÖnh

TS Tæng sè

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- vii

Danh môc c¸c b¶ng

STT Tªn b¶ng Trang

2.1 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng l¹c trªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m

qua (1998 – 2006) 6

2.2 DiÔn biÕn diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng l¹c ë ViÖt Nam giai

®o¹n 1991-2006 9

4.1 DiÔn biÕn mét sè yÕu tè khÝ hËu ë huyÖn Nho Quan – Ninh B×nh 42

4.2 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng l¹c cña Ninh B×nh vµ huyÖn

Nho Quan tõ 1995 – 2006 45

4.3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn thêi gian sinh tr−ëng, ph¸t

triÓn cña gièng l¹c L14 vµ MD7 50

4.4 §éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao th©n chÝnh cña gièng l¹c L14 vµ

MD7 52

4.5 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn sù ph¸t sinh, h×nh thµnh

cµnh cÊp 1 vµ cÊp 2 cña gièng l¹c L14 vµ MD7 ( sè cµnh/c©y) 54

4.6 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ víi

gièng l¹c L14, MD7 56

4.7 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng h×nh thµnh nèt

sÇn h÷u hiÖu/c©y ®èi víi gièng L14 vµ MD7 (nèt sÇn/c©y) 58

4.8 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt kh«

®èi víi gièng l¹c MD7 vµ gièng l¹c L14. (g/c©y) 60

4.9 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i

trªn gièng gièng L14 62

4.10 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i

trªn gièng MD7 63

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- viii

4.11 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn tæng sè qu¶/c©y, sè qu¶

ch¾c/c©y vµ tû lÖ qu¶ 2 h¹t/c©y ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 65

4.12 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng l©n bãn ®Õn P100 qu¶, P100 h¹t, c¸c

yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt ®èi víi gièng l¹c L14 vµ

MD7 66

4.13 HiÖu suÊt sö dông liÒu l−îng l©n bãn ®èi víi gièng MD7 vµ L14 68

4.14 LWi thuÇn cña c¸c liÒu l−îng l©n bãn kh¸c nhau ®èi víi gièng l¹c

L14 vµ MD7 69

4.15 ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng, ph¸t

triÓn cña gièng l¹c L14 vµ MD7 (ngµy) 71

4.16 ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn ph¸t triÓn chiÒu cao vµ kh¶ n¨ng

ph©n cµnh ®èi víi gièng l¹c L14 vµ MD7 72

4.17 ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI) ®èi víi

gièng l¹c L14 vµ MD7 ( m2

l¸/m2

®Êt) 73

4.18 ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng h×nh thµnh vµ ph¸t

triÓn nèt sÇn h÷u hiÖu víi gièng l¹c L14 vµ MD7(nèt sÇn/c©y) 75

4.19 ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt kh« ®èi

víi gièng l¹c L14 vµ MD7 (§VT: g/c©y) 76

4.20 ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i trªn

gièng l¹c L14 vµ MD7 77

4.21 ¶nh h−ëng cña d¹ng l©n bãn ®Õn c¸c yÕu tè c©u thµnh n¨ng suÊt

vµ n¨ng suÊt cña gièng l¹c L14 vµ MD7 79

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- 1

1. Më ®Çu

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

L¹c (Arachis hypogaea L.) lµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, c©y lÊy dÇu

cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c©y nguyªn liÖu quan träng trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn.

§−îc trång phæ biÕn ë nhiÒu vïng trªn thÕ giíi, nhiÒu nhÊt lµ ch©u Phi vµ

ch©u ¸. H¹t l¹c lµ lo¹i võa cã tû lÖ protein cao (25 – 30%), võa cã tû lÖ dÇu rÊt

cao (46 – 50%). C¸c s¶n phÈm cña c©y l¹c ®W tõ l©u ®−îc sö dông réng rWi lµm

thùc phÈm cho ng−êi vµ lµm thøc ¨n cho ch¨n nu«i.

C©y l¹c cßn lµ c©y cã vai trß c¶i t¹o ®Êt, båi d−ìng ®Êt nhê c¸c vi khuÈn

nèt sÇn sèng céng sinh trªn rÔ. §ång thêi còng lµ c©y cã kh¶ n¨ng t¹o tÝnh ®a

d¹ng ho¸ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp b»ng c¸c h×nh thøc trång thuÇn, trång xen

canh, trång gèi vô nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

Tõ nh÷ng −u ®iÓm næi bËt nªu trªn nªn nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, ®Æc

biÖt lµ ch©u ¸ ®W vµ ®ang ®Çu t− ph¸t triÓn më réng diÖn tÝch trång l¹c trong

nh÷ng n¨m tíi.

ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhê ¸p dông mét sè biÖn ph¸p kü

thuËt th©m canh nh− bãn ph©n c©n ®èi, mËt ®é gieo, thêi vô trång thÝch hîp vµ

kü thuËt che phñ nilon ®W lµm cho n¨ng suÊt c©y l¹c t¨ng lªn 30 – 40%. Trong

nh÷ng n¨m tíi víi chñ tr−¬ng cña Nhµ n−íc ®Õn n¨m 2010 sÏ ®−a diÖn tÝch trång

l¹c lªn 400.000 ha, s¶n l−îng gÇn 1 triÖu tÊn. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®ã tr−íc hÕt

chóng ta cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c nghiªn cøu vµ øng dông tiÕn bé kü

thuËt mét c¸ch réng rWi trong s¶n xuÊt, trªn c¬ së ¸p dông hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p

kü thuËt tæng hîp ®ång bé. Lu«n tiÕp thu c¸c tiÕn bé kü thuËt míi, kinh nghiÖm

cña c¸c n−íc trong thêi gian tíi, ®Ó viÖc s¶n xuÊt l¹c ë n−íc ta ph¸t triÓn theo

h−íng n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, t¨ng xuÊt khÈu, t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao ®êi

sèng nh©n d©n.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp -------------------------- 2

Ninh B×nh lµ tØnh cã diÖn tÝch trång l¹c t−¬ng ®èi thÊp (5.500ha/n¨m)

so víi mét sè tØnh l©n cËn, nh−ng n¨ng suÊt l¹c ®¹t kh¸ (22 t¹/ha). Víi chñ

ch−¬ng cña tØnh, trong c¸c n¨m tíi sÏ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt nh÷ng c©y trång cã

gi¸ trÞ kinh tÕ cao, n©ng cao thu nhËp cho ng−êi s¶n xuÊt, nh©n réng diÖn tÝch

c¸nh ®ång ®¹t gi¸ trÞ 50 triÖu/ha/n¨m, th× c©y l¹c lµ mét trong nh÷ng c©y trång

®ãng vai trß rÊt quan träng cho c«ng thøc lu©n canh t¨ng vô, t¨ng thu nhËp

trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch.

Nho Quan lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh, n¬i ®©y chñ yÕu lµ s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp. Trong ®ã diÖn tÝch trång l¹c chiÕm 45% diÖn tÝch toµn tØnh

(2.500ha). Do tr×nh ®é canh t¸c cña ng−êi d©n cßn nhiÒu h¹n chÕ, nhiÒu diÖn

tÝch trång trªn vïng ®åi thiÕu n−íc, sö dông ph©n bãn ch−a c©n ®èi, ch−a cã

mét c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng. PhÇn lín ng−êi d©n bãn

ph©n theo kinh nghiÖm, dÉn ®Õn n¨ng suÊt l¹c thÊp (15 t¹/ha) so víi c¸c huyÖn

trong tØnh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhê ¸p dông mét sè biÖn ph¸p kü thuËt, ®W

®−a n¨ng suÊt l¹c ®¹t cao 18 t¹/ha. §Ó n¨ng suÊt l¹c ®−îc t¨ng h¬n n÷a chóng

ta cÇn nghiªn cøu, ¸p dông ®ång bé c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh− t−íi n−íc, che

phñ nilon, sö dông ph©n bãn c©n ®èi. §Æc biÖt lµ x¸c ®Þnh liÒu l−îng vµ d¹ng

ph©n l©n thÝch hîp. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu thùc tiÔn trªn, d−íi sù h−íng

dÉn cña TS. Vò §×nh ChÝnh – Bé m«n c©y C«ng NghiÖp – Tr−êng §¹i häc

N«ng nghiÖp I chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi “ X¸c ®Þnh liÒu l−îng vµ

d¹ng l©n bãn thÝch hîp cho mét sè gièng l¹c trong ®iÒu kiÖn vô xu©n t¹i

huyÖn Nho Quan – Ninh B×nh”

1.2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu

1.2.1. Môc ®Ých

- §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng l¹c ë c¸c liÒu

l−îng vµ d¹ng l©n bãn kh¸c nhau, tõ ®ã x¸c ®Þnh liÒu l−îng vµ d¹ng l©n thÝch

hîp cho mét sè gièng l¹c n¨ng suÊt cao t¹i huyÖn Nho Quan, tØnh Ninh B×nh