[Luận văn]vai trò của ngân hàng đầu tư và phát triển nghĩa đàn đối với phát triển kinh tế trang trại

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i

---------------------------

lª thÞ xu©n

Vai trß cña Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn

NghÜa §µn ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

ë huyÖn NghÜa §µn, tØnh NghÖ An

LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ

Hµ Néi - 2005

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i

---------------------------

lª thÞ xu©n

Vai trß cña Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn

NghÜa §µn ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

ë huyÖn NghÜa §µn, tØnh NghÖ An

LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ

Chuyªn ngµnh : Kinh tÕ n«ng nghiÖp

M· sè : 50.02.01

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: pgs.tS. lª h÷u ¶nh

Hµ néi - 2005

Lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan r»ng sè liÖu, kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy

lµ trung thùc vµ ch−a hÒ ®−îc sö dông mét häc vÞ nµo.

T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy

®· ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tÝn trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®· ®−îc chØ

râ c¸c nguån gèc.

T¸c gi¶

Lª ThÞ Xu©n

i

Lêi c¶m ¬n

T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c¸c thÇy c« gi¸o Khoa Kinh

tÕ vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Khoa Sau ®¹i häc, Bé m«n KÕ to¸n tr−êng

§¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i thùc

hiÖn b¶n luËn v¨n nµy.

T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh ®Õn PGS-TS Lª H÷u ¶nh

®· h−íng dÉn gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Uû ban nh©n d©n huyÖn NghÜa §µn

tØnh NghÖ An, Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn, Ng©n hµng N«ng

nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, Quü TÝn dông nh©n d©n, Phßng Thèng

kª huyÖn NghÜa §µn. T«i xin ch©n thµnh c¶m sù gióp ®ì cña c¸c c« chó

c¸n bé n«ng tr−êng 1/5, c¸c gia ®×nh, c¸c chñ trang tr¹i ë c¸c x· NghÜa

B×nh, NghÜa Lîi, NghÜa Phó, NghÜa L¹c mµ t«i ®Õn tiÕp xóc ®iÒu tra,

pháng vÊn vµ xin sè liÖu.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®· ®éng viªn

khÝch lÖ vµ gióp ®ì t«i hoµn thµnh kho¸ häc!

T¸c gi¶

Lª ThÞ Xu©n

ii

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc c¸c b¶ng v

Danh môc c¸c h×nh vi

1. Më ®Çu 1

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1

1.2. Môc tiªu nghiªn cøu 4

1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 4

2. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ cho vay vèn ph¸t triÓn

kinh tÕ trang tr¹i 6

2.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i 6

2.2. Vai trß cña Nhµ n−íc vµ cña Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn ®èi

víi kinh tÕ trang tr¹i 26

2.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vÒ vay vèn ng©n hµng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ

trang tr¹i 32

3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 35

3.1. §Æc ®iÓm c¬ b¶n vµ t×nh t×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña

huyÖn NghÜa §µn 35

3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 41

4. KÕt Qu¶ nghiªn cøu 44

4.1. Thùc tr¹ng cho vay vèn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña Ng©n hµng

§Çu t− vµ Ph¸t triÓn NghÜa §µn 44

4.1.1. C«ng t¸c huy ®éng vèn ®Ó cho vay 45

4.1.2. C¬ cÊu nguån vèn ®Çu t− trung – dµi h¹n cña Ng©n hµng §Çu t−

vµ Ph¸t triÓn NghÜa §µn 47

iii

4.1.3. KÕt qu¶ cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 49

4.1.4. Tæ chøc vµ kÕt qu¶ cho vay trang tr¹i 51

4.1.5. C¸c nguyªn nh©n h¹n chÕ cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 57

4.2. Vai trß cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Ng©n hµng §Çu t− vµ

Ph¸t triÓn NghÜa §µn 59

4.2.1. Nhu cÇu vay vèn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 59

4.2.2. Vai trß cña Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn ®èi víi kinh tÕ trang

tr¹i trong hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông huyÖn NghÜa §µn 62

4.2.3. Mét sè kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vai trß tÝn dông cña Ng©n hµng §Çu t−

vµ Ph¸t triÓn NghÜa §µn ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 66

4.3. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t

triÓn cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë NghÜa §µn 77

4.3.1. Mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n n©ng cao vai trß cña Ng©n hµng §Çu

t− vµ Ph¸t triÓn cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë NghÜa §µn 77

4.3.2. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao vµ më réng cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ

trang tr¹i cña Ng©n hµng §T vµ PT NghÜa §µn 78

5. KÕt luËn 83

Tµi liÖu tham kh¶o 84

Phô lôc 92

iv

Danh môc c¸c b¶ng

B¶ng 3.1: Tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng, c¬ cÊu kinh tÕ, tû lÖ d©n sè, t×nh

h×nh ch¨n nu«i chñ yÕu qua c¸c n¨m 40

B¶ng 4.1. T×nh h×nh huy ®éng vèn cña Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn

NghÜa §µn 46

B¶ng 4.2. T×nh h×nh cho vay kinh tÕ trang tr¹i cña Ng©n hµng §Çu t−

vµ Ph¸t triÓn nghÜa §µn 50

B¶ng 4.3. D− nî cña trang tr¹i ë khu vùc NghÜa §àn 56

B¶ng 4.4. Nhu cÇu vay vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 59

B¶ng 4.5. B¶ng dù kiÕn cho nhu cÇu vèn ®Çu t− vµo n«ng - l©m - ng−

nghiÖp cho c¶ thêi kú 61

B¶ng 4.6 Doanh sè cho vay - thu nî cña c¸c tæ chøc tÝn dông trªn

®Þa bµn huyÖn NghÜa §µn ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i 63

B¶ng 4.7 Trang tr¹i tiÕp xóc víi c¸c tæ chøc tÝn dông n¨m 2004 64

B¶ng 4.8. HiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i 67

B¶ng 4.9. Sù thay ®æi quy m« trang tr¹i tr−íc vµ sau khi vay vèn

Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn NghÜa §µn 2004 70

B¶ng 4.10. Lao ®éng gia ®×nh vµ thuª cña c¸c trang tr¹i tr−íc vµ sau

khi vay vèn 73

B¶ng 4.11. T×nh h×nh lao ®éng thuª cña trang tr¹i vay vèn Ng©n hµng

§Çu t− huyÖn NghÜa §µn n¨m 2004 74

B¶ng 4.12. Thu nhËp cña trang tr¹i tr−íc vµ sau khi vay vèn Ng©n

hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn NghÜa §µn 76

v

Danh môc h×nh

H×nh 4.1. C¬ cÊu cho vay kinh tÕ trang tr¹i cña

Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn NghÜa §µn 51

vi

1. Më ®Çu

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

N−íc ta cã tíi 2/3 ®Êt ®ai phï hîp ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. §¶ng vµ Nhµ

n−íc ®· chó träng ®−a n«ng nghiÖp lªn mÆt trËn hµng ®Çu, gãp phÇn ®Èy m¹nh

tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ theo ®Þnh h−íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.

H¬n 10 n¨m qua, n«ng nghiÖp n−íc ta vÒ c¬ b¶n ®· chuyÓn sang s¶n xuÊt

hµng hãa, ph¸t triÓn t−¬ng ®èi toµn diÖn, t¨ng tr−ëng kh¸ (b×nh qu©n 4,2% n¨m) [24].

C«ng nghiÖp ngµnh nghÒ vµ dÞch vô ë n«ng th«n b−íc ®Çu phôc håi vµ ph¸t triÓn,

kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ®−îc quan t©m ®Çu t− x©y dùng, m«i tr−êng sinh

th¸i vµ ®êi sèng n«ng d©n ë hÇu hÕt c¸c vïng ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt. Nh÷ng thµnh

tùu vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cã mét phÇn ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña

kinh tÕ trang tr¹i. Víi tÝnh hiÖu qu¶ cña kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn quan träng

vµo sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, t¹o thªm ®éng lùc ®Èy nhanh c«ng

nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.

M« h×nh kinh tÕ trang tr¹i trong c¬ chÕ thÞ tr−êng ®ang ®øng tr−íc hµng

lo¹t nh÷ng th¸ch thøc vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, lao ®éng, tiÒn vèn,... Song víi tÝnh

n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ cña lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp ®· ngµy

cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña nã trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc.

XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn - x· héi trªn c¶ n−íc nãi chung

vµ ë NghÜa §µn nãi riªng, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®åi rõng chiÕm tû träng

rÊt lín, nh©n d©n ta cã tËp qu¸n l©u ®êi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Trong nh÷ng

n¨m qua kinh tÕ trang tr¹i ®· ®−îc §¶ng vµ nhµ n−íc còng nh− chÝnh quyÒn ®Þa

ph−¬ng c¸c cÊp hÕt søc quan t©m, b−íc ®Çu ®· kh¼ng ®Þnh ®−îc tÝnh hiÖu qu¶

kinh tÕ cao trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

NghÜa §µn lµ mét huyÖn miÒn nói thuéc vïng t©y - b¾c tØnh NghÖ An, ®Êt

®ai chñ yÕu lµ ®Êt ®á bazan, ®Êt phï sa cæ, víi khÝ hËu ®Æc tr−ng cña vïng nhiÖt

1

®íi nãng Èm rÊt phï hîp trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ v−ên ®åi d−íi d¹ng trang

tr¹i trång trät vµ ch¨n nu«i. Ngay tõ thêi kú cßn n»m d−íi ¸ch ®« hé cña chÕ ®é

thùc d©n Ph¸p - vïng ®Êt ®á Phñ Quú, chñ yÕu lµ NghÜa §µn ®· ®−îc thùc d©n

Ph¸p ®Çu t− h×nh thµnh c¸c ®ån ®iÒn cµ phª, cao su xanh tèt, cho ®Õn nay vÉn

kh¼ng ®Þnh ®−îc tÝnh hiÖu qu¶ vµ æn ®Þnh cña nã. C¸c n«ng tr−êng quèc doanh

vïng Phñ Quú ®−îc h×nh thµnh phÇn lín tõ c¸c ®ån ®iÒn cña chñ ng−êi Ph¸p.

Trong nhiÒu n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®· cã c«ng khai ph¸ hµng ngµn ha ®Êt

hoang hãa, thu hót hµng v¹n lao ®éng vÒ vïng ®Êt nµy t¹o lËp nªn nh÷ng v−ên

cao su, chÌ, cµ phª, cam,... Cã thêi kú n¨ng suÊt c©y trång trªn diÖn tÝch réng ®·

®¹t: cam 15 - 20 tÊn/ha; cµ phª qu¶ t−¬i 10 -14 tÊn/ha; cao su 8 - 10 t¹ mñ

kh«/ha;... ®· cung cÊp hµng tÊn n«ng s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng c¸c n−íc x·

héi chñ nghÜa.

Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch tõ kinh tÕ tËp trung bao cÊp cña c¸c n«ng tr−êng

quèc doanh vµ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp cña c¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp sang kinh tÕ thÞ tr−êng ®· lµm cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sang

nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®· lµm cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¸c vïng

n«ng th«n NghÜa §µn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. C¬ chÕ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh

doanh theo ph−¬ng thøc cò ®· trë nªn lçi thêi, kh«ng ®ñ søc l«i cuèn thu hót lao

®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ cao. Qu¸ tr×nh ®æi míi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®·

lµm n¶y sinh ra c¬ chÕ kho¸n vµ dÇn giao h¼n v−ên c©y, ®Êt ®ai, tµi s¶n cho

ng−êi lao ®éng. Tõ ®ã ng−êi lao ®éng t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm, chñ ®éng ph¸n

quyÕt trong s¶n xuÊt kinh doanh nh»m môc tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt, c¸c

kinh tÕ trang tr¹i còng ®−îc h×nh thµnh vµ tõng b−íc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn.

§a sè nh÷ng ng−êi chñ trang tr¹i xuÊt th©n tõ c«ng nh©n vµ n«ng d©n víi

kh¶ n¨ng vÒ vèn tÝch lòy kh«ng nhiÒu, trong khi ®ã ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn

s¶n xuÊt cña mét trang tr¹i th× ph¶i cã mét sè vèn kh«ng nhá. Nh− vËy nhu cÇu

vÒ sö dông vèn tÝn dông cña ng©n hµng còng tõ ®ã mµ t¨ng lªn theo quy m« ph¸t

triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i.

2