[Luận văn]tình hình hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn trên địa bàn tỉnh bắc giang và một

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi

--------------

Lª v¨n th¾ng

T×nh h×nh héi chøng rèi lo¹n h« hÊp vµ sinh s¶n ë

lîn trªn ®Þa bµn tØnh b¾c giang vµ mét sè chØ tiªu

ñ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña lîn c¸i sau dÞch

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh : Thó y

M· sè : 60.62.50

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS. Tr−¬ng Quang

Hµ néi - 2009

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… i

LỜI CAM ðOAN

- T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n

lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.

- T«i xin cam ®oan r»ng c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n nµy ®3

®−îc chØ râ nguån gèc.

Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2009

T¸c gi¶

Lª V¨n Th¾ng

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… ii

LỜI CẢM ƠN

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ViÖn §µo t¹o Sau ®¹i häc, Khoa Thó y tr−êng §¹i

häc N«ng nghiÖp Hµ Néi cïng c¸c thÇy c« gi¸o ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i ®−îc tiÕp

cËn víi nh÷ng kiÕn thøc trong thêi gian häc tËp ë tr−êng.

Trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp, ngoµi sù nç lùc cña b¶n th©n t«i cßn nhËn ®−îc

rÊt nhiÒu sù gióp ®ì cña c¸c tËp thÓ, c¸ nh©n trong vµ ngoµi nhµ tr−êng.

§Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy

c« trong bé m«n Vi sinh vËt - TruyÒn nhiÔm, khoa Thó y, tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp

Hµ Néi mµ trùc tiÕp lµ thÇy gi¸o, PGS.TS. Tr−¬ng Quang.

Bªn c¹nh ®ã, t«i còng nhËn ®−îc sù gióp ®ì, ®éng viªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cña l·nh

®¹o Chi côc Thó y B¾c Giang, Trung t©m ChÈn ®o¸n Thó y TW, C¬ quan Thó y vïng II cïng

toµn thÓ b¹n bÌ, ®ång nghiÖp trong chuyªn ngµnh thó y B¾c Giang.

Nh©n dÞp hoµn thµnh luËn v¨n, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi nhµ

tr−êng, c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c¬ quan, b¹n bÌ ®ång nghiÖp cïng ng−êi th©n ®· ®éng

viªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong thêi gian häc tËp vµ nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi.

Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2009

T¸c gi¶

Lª V¨n Th Lª V¨n Th¾ng Lª V¨n Th¾ng

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục những chữ viết tắt v

Danh mục bảng vi

1. Mở ñầu i

1.1. ðặt vấn ñề 1

1.2. Mục ñích và yêu cầu của ñề tài 2

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài 2

2. Tổng quan tài liệu 3

2.1. Lịch sử hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản 3

2.2. Tình hình dịch bệnh 5

2.3. Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn - prrs 10

3. Nội dung, nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu 30

3.1. Nội dung nghiên cứu 30

3.2. Nguyên liệu 31

3.3. Phương pháp nghiên cứu 31

4. Kết quả và thảo luận 33

4.1. Tình hình hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở ñàn lợn trên

ñịa bàn tỉnh Bắc Giang 33

4.1.1. Tổng hợp chung tình hình HCRLHH và SS ở ñàn lợn trên ñịa

bàn tỉnh Bắc Giang 33

4.1.2. Tình hình HCRLHH và SS ở ñàn lợn nái trên ñịa bàn tỉnh Bắc

Giang 37

4.1.3. Tình hình HCRLHH và SS ở ñàn lợn thịt trên ñịa bàn tỉnh Bắc

Giang 39

4.1.4. Tình hình HCRLHH và SS ở ñàn lợn con theo mẹ trên ñịa bàn

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… iv

tỉnh Bắc Giang 41

4.2. Một số chỉ tiêu ñánh giá khả năng sinh sản của lợn cái sau HCRLHH

và SS 43

4.2.1. Kết quả ñiều tra về số lần phối giống, thời gian ñộng dục lại, tỷ lệ

ñẻ của những lợn cái trong ñàn xảy ra HCRLHH và SS ñược giữ

lại ñể sản xuất con giống 44

4.2.2. Một số chỉ tiêu về khả năng sinh sản và chất lượng ñàn con của ñàn

lợn cái xảy ra HCRLHH và SS ñược giữ lại sản xuất con giống 62

4.3. Biện pháp phòng chống HCRLHH và SS trên ñịa bàn tỉnh Bắc

Giang 71

4.3.1. Biện pháp chống dịch 71

4.3.2. Biện pháp phòng dịch 74

5. Kết luận và ñề nghị 77

5.1. Kết luận 77

5.2. ðề nghị 78

Tài liệu tham khảo 79

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… v

DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT

HCRLHH và SS: Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản

PRRS : Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome

PRRSV : Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome virus

TCID50 : 50% Tissue Culture Infectius Dose

ELISA : Enzym Linked Immuno Sorbent Assay

PCR : Polymerase Chain Reaction

RT-PCR : Realtime Polymerase Chain Reaction

OIE : Office International des Epizooties

FAO : Food and Agriculture Organization

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… vi

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

4.1. Tổng hợp chung tình hình HCRLHH và SS ở lợn trên ñịa bàn tỉnh

Bắc Giang 34

4.2. Tình hình HCRLHH và SS ở ñàn lợn nái trên ñịa bàn tỉnh Bắc

Giang 38

4.3. Tình hình HCRLHH và SS ở ñàn lợn thịt trên ñịa bàn tỉnh Bắc

Giang 40

4.4. Tình hình HCRLHH và SS ở ñàn lợn con theo mẹ trên ñịa bàn tỉnh

Bắc Giang 42

4.5. Kết quả ñiều tra về số lần phối giống của cái hậu bị trong ñàn xảy

ra HCRLHH và SS ñược giữ lại sản xuất con giống 46

4.6. Kết quả ñiều tra về thời gian ñộng dục lại và số lần phối giống của

cái chờ phối giống trong ñàn xảy ra HCRLHH và SS ñược giữ lại

ñể sản xuất con giống 49

4.7. Kết quả ñiều tra về thời gian ñộng dục lại và số lần phối giống của

nái ñẻ non, sảy thai, thai chết lưu …, trong ñàn xảy ra HCRLHH

và SS ñược giữ lại ñể sản xuất con giống 52

4.8. Kết quả ñiều tra về thời gian ñộng dục lại và tỷ lệ ñẻ ở các lứa ñẻ

sau dịch của cái hậu bị trong ñàn xảy ra HCRLHH và SS ñược giữ

lại sản xuất con giống 56

4.9. Kết quả ñiều tra về thời gian ñộng dục lại và tỷ lệ ñẻ ở các lứa ñẻ

sau dịch của cái chờ phối giống trong ñàn xảy ra HCRLHH và SS

ñược giữ lại sản xuất con giống 58

4.10. Kết quả ñiều tra về thời gian ñộng dục lại và tỷ lệ ñẻ ở các lứa ñẻ

sau dịch của nái bị bệnh (ñẻ non, sảy thai, thai chết lưu…,) trong

ñàn xảy ra HCRLHH và SS ñược giữ lại sản xuất con giống 60

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… vii

4.11. Một số chỉ tiêu về khả năng sinh sản và chất lượng ñàn con của cái

hậu bị trong ñàn xảy ra HCRLHH và SS ñược giữ lại ñể sản xuất

con giống 64

4.12. Một số chỉ tiêu về khả năng sinh sản và chất lượng ñàn con của cái

chờ phối giống trong ñàn xảy ra HCRLHH và SS ñược giữ lại ñể

sản xuất con giống 66

4.13. Một số chỉ tiêu về khả năng sinh sản và chất lượng ñàn con của

nái bị bệnh (ñẻ non, sảy thai, thai chết lưu…,) trong ñàn xảy ra

HCRLHH và SS ñược giữ lại ñể sản xuất con giống 68

4.14. So sánh khả năng tăng trọng của lợn con cai sữa trước và sau

HCRLHH và SS 70

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… 1

1. MỞ ðẦU

1.1. ðẶT VẤN ðỀ

Bắc Giang là một tỉnh miền núi trung du thuộc vùng ðông Bắc Bắc Bộ,

vùng chuyển tiếp giữa rừng núi phía bắc với châu thổ sông Hồng ở phía nam.

Với sự ña dạng về khí hậu theo các tiểu vùng nên Bắc Giang có ñiều kiện thuận

lợi ñể phát triển một nền nông nghiệp hàng hoá. Mô hình vườn - ao - chuồng

(VAC), mô hình vườn - ñồi, mô hình trang trại cây ăn quả và cây lấy gỗ kết

hợp với chăn nuôi trâu, bò trên ñất lâm nghiệp ñang phát triển mạnh ở các

huyện trong tỉnh. Bắc Giang có ngành chăn nuôi phát triển mạnh, ñến nay tổng

ñàn lợn ñạt trên 1 triệu con, tăng 4,8% so với năm 2007, ñứng thứ nhất vùng

ðông Bắc và thứ 16 toàn quốc; ñàn trâu trên 87 ngàn con, giảm 4,2%; ñàn bò

trên 149 ngàn con, tăng 0,7%; ñàn gia cầm trên 12 triệu con, tăng 9,9% so năm

2007, xếp thứ nhất vùng ðông Bắc và thứ 3 toàn quốc. Giá trị ngành chăn nuôi

chiếm 39,6 % trong ngành nông nghiệp. Năm 2007 và 2009, Bắc Giang ñã xảy

ra hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn (Porcine reproductive and

respiratory syndrome - PRRS) gây tổn thất nặng nề cho ngành chăn nuôi lợn tại

ñịa phương. ðây là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ñối với lợn, gây ra do

virut. Do dịch bệnh mới xuất hiện lần ñầu trên ñịa bàn nên người chăn nuôi và

cán bộ thú y chưa xác ñịnh ngay ñược biện pháp phòng chống hữu hiệu, kịp

thời, các biện pháp phòng chống dịch còn nhiều hạn chế.

Bệnh lây lan nhanh, diễn biến phức tạp và làm chết nhiều lợn, chủ yếu

do nhiễm trùng kế phát và gây tổn hại rất lớn cho ngành chăn nuôi và nền

kinh tế nói chung. Hiện nay hội chứng này ñã trở thành dịch ñịa phương ở

nhiều nước trên thế giới.

Lợn ở các lứa tuổi ñều có thể cảm nhiễm virut. Tại các cơ sở chăn nuôi

công nghiệp với quy mô lớn, bệnh thường lây lan rộng tồn tại lâu dài trong

ñàn nái. Do vậy thực tế các biện pháp khống chế, thanh toán dịch bệnh gặp rất

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học nông nghiệp…………… 2

nhiều khó khăn. Lợn nái thường truyền mầm bệnh cho bào thai, gây sảy thai,

thai chết lưu và lợn chết yểu với tỷ lệ cao. Lợn rừng ở các lứa tuổi khác nhau

ñều có thể cảm nhiễm virut.

Việc nắm rõ tình hình bệnh, những di chứng ñể lại ñối với ñàn nái và

ñực giống sau khi dịch xảy ra là một trong những khâu quan trọng trong công

tác phòng chống dịch nhằm giảm thiểu những tổn thất không ñáng có do bệnh

gây ra trong chăn nuôi.

Xuất phát từ những yêu cầu thực tế trên chúng tôi tiến hành thực hiện ñề tài:

“Tình hình Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn trên ñịa bàn tỉnh

Bắc Giang và một số chỉ tiêu ñánh giá khả năng sinh sản của lợn cái sau dịch”

1.2. MỤC ðÍCH VÀ YÊU CẦU CỦA ðỀ TÀI

- ðánh giá tình hình dịch tễ của PRRS trên ñịa bàn tỉnh Bắc Giang.

- Xác ñịnh những di chứng sau dịch ñối với những lợn cái trong ñàn lợn

mắc hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản tại một số trại chăn nuôi trên ñịa bàn

tỉnh.

Trên cơ sở dữ liệu nghiên cứu ñề xuất phương án phòng chống dịch

bệnh hiệu quả.

1.3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ðỀ TÀI

Từ những kết quả nghiên cứu ñạt ñược góp phần làm rõ tình hình hội

chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở ñàn lợn nói chung:

- Khẳng ñịnh những ảnh hưởng lâu dài của bệnh ñến khả năng sinh sản

của lợn cái sau dịch.

- Kết quả của ñề tài sẽ là cơ sở khoa học cho việc xây dựng những biện

pháp phòng, chống dịch có hiệu quả. Giúp các cơ sở sản xuất con giống thấy

rõ việc nên hay không nên tiếp tục giữ lại những nái khỏi bệnh lâm sàng, nái

nghi lây bệnh ñể làm giống.