Luận văn xử lý tổ chức tín dụng yếu kém tại bảo hiểm tiền gửi việt nam

Hà Nội, Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ THỊ THU

TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN

XỬ LÝ TỔ CHỨC TÍN DỤNG YẾU KÉM

TẠI BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ THỊ THU

TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN

XỬ LÝ TỔ CHỨC TÍN DỤNG YẾU KÉM

TẠI BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Thị Thanh Vân

i

LỜI CẢM ƠN

Em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tập thể các Thầy Cô giáo thuộc Học

viện Hành chính Quốc gia đã trang bị giúp cho em kiến thức trong suốt quá trình

học tập. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới Cô giáo TS. Phạm Thị

Thanh Vân người đã tận tình, trực tiếp hướng dẫn em trong suốt quá trình thực

hiện luận văn tốt nghiệp.

Nhân đây, cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp tại Bảo hiểm tiền

gửi Việt Nam đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp số liệu và tạo điều kiện cho em

hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Xin trân trọng cảm ơn!

Người thực hiện

Lê Thị Thu

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài luận văn Thạc sĩ là do chính tôi nghiên cứu và nghiêm

túc thực hiện. Các số liệu, tài liệu tham khảo và trích dẫn trình bày trong luận văn

là hoàn toàn trung thực.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên.

Tác giả luận văn

Lê Thị Thu

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

1 BHTGVN Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

2 BHTG Bảo hiểm tiền gửi

3

DIV (Deposit Insurance of

Vietnam)

Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

4 DICJ Tổng công ty bảo hiểm tiền gửi Nhật Bản

5 FDIC Tổng công ty BHTG liên bang Mỹ

6 NHNN Ngân hàng Nhà nước

7 QTDND Quỹ tín dụng nhân dân

8 KSĐB Kiểm soát đặc biệt

9 IADI Hiệp hội BHTG Quốc tế

10 TCTD Tổ chức tín dụng

DANH MỤC BẢNG

STT Bảng Nội dung

1 Bảng 2.1

Số tổ chức tham gia BHTG được kiểm tra, giám sát giai

đoạn 2015-2019

2 Bảng 2.2

Số tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi được giám sát tại

chỗ giai đoạn 2015-2019

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ

STT Hình Nội dung

1 Hình 1.1 Các biện pháp xử lý ngân hàng yếu kém

2 Hình 1.2

Tỉ trọng áp dụng nguyên tắc chi phí tối thiểu khi quyết

định xử lý ngân hàng yếu kém

3 Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức của BHTG Việt Nam

4 Sơ đồ 2.2 Số liệu thu phí bảo hiểm giai đoạn 2015 – 2019

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ iii

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................ivi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...........................................................................iiiv

DANH MỤC BẢNG BIỂU...................................................................................iv

MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI VÀ CÔNG TÁC XỬ

LÝ CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG YẾU KÉM CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI...9

1.1. Những vấn đề chung về bảo hiểm tiền gửi ....................................................... 9

1.1.1. Khái niệm BHTG .......................................................................................... 9

1.1.2. Đặc điểm của BHTG ................................................................................... 10

1.1.3. Vai trò của BHTG ....................................................................................... 12

1.1.4. Mục tiêu, đối tượng của chính sách Bảo hiểm tiền gửi ............................... 14

1.1.5. Các công cụ của Bảo hiểm tiền gửi ............................................................. 17

1.2. Công tác xử lý các TCTD yếu kém của BHTG ............................................. 25

1.2.1. Khái niệm và phân loại TCTD yếu kém ..................................................... 25

1.2.2. Nội dung công tác xử lý tổ chức tín dụng yếu kém .................................... 27

1.2.3. Các đặc điểm của một cơ chế xử lý hiệu quả TCTC yếu kém do FSB ban

hành 30

1.3. Kinh nghiệm quốc tế về xử lý các TCTD yếu kém và bài học kinh nghiệm

cho Việt Nam....................................................................................................307

1.3.1. Kinh nghiệm quốc tế ................................................................................... 37

1.3.2. Bài học cho Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam ................................................... 44

Kết luận chương 1 ................................................................................................. 46

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XỬ LÝ TỔ CHỨC TÍN DỤNG

YẾU KÉM TẠI BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM.....................................47

2.1. Khái quát về Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam ..................................................... 47

2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam ............. 47

2.1.2. Cơ cấu, chức năng, nhiệm vụ của bảo hiểm tiền gửi Việt Nam .................. 48

2.1.3. Các hoạt động chủ yếu của BHTG Việt Nam ............................................. 52

2.2. Thực trạng công tác kiểm tra, giám sát và xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém

của BHTGVN ........................................................................................................ 59

2.2.1. Thực trạng các tổ chức tín dụng yếu kém ................................................... 60

2.2.2. Thực trạng công tác giám sát tổ chức tín dụng ........................................... 63

2.2.3. Thực trạng công tác tham gia kiểm soát đặc biệt đối với các tổ chức tín

dụng yếu kém ........................................................................................................ 65

2.2.4. Thực trạng công tác chi trả bảo hiểm tiền gửi và theo dõi sau chi trả ........ 68

2.3. Đánh giá quá trình tham gia xử lý tổ chức tín dụng yếu kém tại BHTG Việt

Nam ....................................................................................................................... 70

2.3.1. Kết quả đạt được ......................................................................................... 70

2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................................. 73

Kết luận chương 2 ................................................................................................. 76

CHƯƠNG III:GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM TIỀN

GỬI TRONG VIỆC XỬ LÝ CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG YẾU KÉM..........78

3.1. Định hướng của bảo hiểm tiền gửi Việt Nam ................................................ 78

3.1.1. Quan điểm chỉ đạo, định hướng cơ cấu lại đối với TCTD yếu kém được

KSĐB .................................................................................................................... 78

3.1.2. Định hướng của bảo hiểm tiền gửi Việt Nam ............................................. 81

3.2. Giải pháp nâng cao công tác xử lý tổ chức tín dụng yếu kém tại bảo hiểm tiền

gửi Việt Nam ......................................................................................................... 83

3.2.1. Hoàn thiện khung pháp lý về vai trò và quyền hạn của BHTGVN trong quá

trình xử lý các TCTD yếu kém .............................................................................. 84

3.2.2. Hoàn thiện các phương án xử lý các TCTD yếu kém ................................. 87

3.2.3. Áp dụng thu phí bảo hiểm tiền gửi theo mức độ rủi ro… ........................... 88

3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của BHTG đối với các tổ chức

tham gia BHTG

………………………………………………………………..…………………89

3.2.5. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực .........................................................91

3.2.6. Tăng cường năng lực tài chính cho BHTGVN ........................................... 94

3.3. Kiến nghị ........................................................................................................ 96

3.3.1. Kiến nghị với chính phủ .............................................................................. 96

3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng Nhà nước ............................................................ 96

Kết luận chương 3 ................................................................................................. 97

KẾT LUẬN ........................................................................................................... 99

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 101

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài

Tại mỗi quốc gia thì hệ thống ngân hàng luôn được coi như huyết mạch của toàn

bộ nền kinh tế. Hệ thống này có hoạt động một cách thông suốt và khỏe mạnh

chính là tiền đề để các nguồn lực tài chính được phân bổ và luân chuyển, sử dụng

có hiệu quả, giúp cho nền kinh tế của một quốc gia phát triển bền vững. Tuy nhiên

bên cạnh vai trò to lớn đó, người ta không thể không nói tới những hậu quả gây

tổn thất nặng nề mà hệ thống ngân hàng có thể gây ra nếu như có rủi ro trong hoạt

động kinh doanh của ngân hàng có thể tạo ra phản ứng dây chuyền, kéo theo đó là

sự sụp đổ của cả hệ thống. Nhận thức rõ được tầm quan trọng đó, Nhà nước ta đã

đưa ra những chính sách cũng như ban hành các văn bản pháp luật nhằm tạo ra

một môi trường lành mạnh, an toàn cho hoạt động tài chính – tiền tệ. Trong lĩnh

vực tài chính ngân hàng, cùng với những quy định và chế tài đối với lĩnh vực này,

Chính phủ cũng đã ban hành nghiệp vụ bảo hiểm tiền gửi để giúp hệ thống ngân

hàng hoạt động an toàn.

Với trách nhiệm chính là thực hiện chính sách bảo hiểm tiền gửi để bảo vệ quyền

và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đã góp phần

duy trì sự ổn định của hệ thống các tổ chức tín dụng, đảm bảo sự phát triển lành

mạnh và an toàn. Trong thời gian qua, cơ sở pháp lý cho sự hoạt động của tổ chức

bảo hiểm tiền gửi đã có nhiều thay đổi để phù hợp với xu thế phát triển chung của

Hệ thống tổ chức tín dụng. Tuy nhiên trong điều kiện hiện nay, khi nền kinh tế thế

giới đang ngày càng có sự liên kết, hội nhập, kinh tế đất nước đang ngày càng

phát trển, đời sống nhân dân được nâng cao…. Đặc biệt khi Việt Nam tham gia

các hiệp định thương mại song phương và đa phương như AEC, CPTPP, … thì Hệ

thống các tổ chức tín dụng, yêu cầu an toàn, phát triển lành mạnh, ổn định lại

càng cần phải được đặt ra. Việc nghiên cứu những

vấn đề lý luận và thực tiễn pháp lý của hoạt động bảo hiểm tiền gửi mang một ý

nghĩa thời sự nóng bỏng. Bởi lý do trên mà tôi quyết định chọn vấn đề “Xử lý tổ

chức tín dụng yếu kém tại Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam” làm đề tài cho luận

văn nghiên cứu của mình

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến luận văn

Trong thời gian qua, đã có những cuốn sách, luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ, các

đề tài nghiên cứu khoa học, công trình, bài viết liên quan đến đề tài luận văn hoặc

liên quan đến các nội dung nghiên cứu của đề tài được công bố trên các tạp chí

khoa học, tạp chí chuyên ngành, các báo cáo được trình bày tại hội thảo khoa học,

các tin bài được đăng trên các phương tiện thông tin đại chúng trong và ngoài

nước. Cụ thể như sau:

Dương Thị Hải Anh (2015), “ Hoạt động bảo hiểm tiền gửi Việt Nam – Thực trạng

và giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu hội nhập”, luận văn thạc sỹ, trường đại học

Kinh tế Quốc dân. Nội dung của luận văn đề cập tới nội dung sau: Để đẩy mạnh

hơn nữa phát triển kinh tế, nước ta cần tiếp tục thực hiện công nghiệp hóa-hiện đại

hóa, phát huy cao độ nguồn nội lực trong nước và tranh thủ nguồn lực bên ngoài,

trong đó phát huy nguồn nội lực trong nước là yếu tố quyết định. Để phát huy

nguồn nội lực, Việt Nam cần thu hút tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư để

phục vụ đầu tư phát triển và trọng trách này được giao chủ yếu cho ngành ngân

hàng. Do vậy, việc nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ hệ thống ngân hàng là

yêu cầu quan trọng, đặc biệt xu thế mở cửa thị trường tài chính tiền tệ hiện nay

đang tạo ra những áp lực cạnh tranh lớn giữa các ngân hàng khiến hoạt động ngân

hàng chứa đựng nhiều rủi ro hơn. Trước nhu cầu đó, tổ chức Bảo hiểm tiền gửi

Việt Nam ra đời và phát triển đã góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của

người gửi tiền, kiểm soát và đảm bảo an toàn, lành mạnh hoạt động hệ thống ngân

hàng nên đã tạo điều kiện thu hút tối đa được tiền tiết kiệm trong dân. Sau 6 năm

đi vào hoạt động, mặc dù đã đạt được