Luận văn: Thu hút vốn đầu tư để phát triển khu kinh tế mở Chu Lai, tỉnh Quang Nam pdf

Luận văn

Thu hút vốn đầu tư để phát

triển khu kinh tế mở Chu

Lai, tỉnh Quang Nam

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Khu kinh tế mở Chu Lai (KKTM )- Khu kinh tế mở đầu tiên của Việt

Nam, được Chính phủ thành lập tại Quyết định số 108/2003/QĐ-TTg ngày

5-6-2003 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nhằm thử nghiệm các thể chế, chính

sách mới, tạo môi trường đầu tư hấp dẫn, phù hợp với các thông lệ quốc tế

qua đó có thêm kinh nghiệm cho hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực, khai

thác lợi thế về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý và chính trị trong giao

thương, dịch vụ quốc tế và trong nước để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã

hội tỉnh Quảng Nam, góp phần tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội cho

toàn khu vực miền Trung.

Hơn 3 năm xây dựng kể từ ngày thành lập, KKTM Chu Lai đã thu hút

được một lượng vốn đầu tư nhất định từ các nguồn vốn trong và ngoài nước.

Tuy nhiên so với yêu cầu thu hút đầu tư để phát triển KKTM Chu Lai thì kết

quả đạt được còn quá thấp, chưa đủ điều kiện để đẩy mạnh phát triển. Vốn

ngân sách nhà nước đầu tư trong hơn 3 năm qua khoảng 900 tỷ đồng, với tiến

độ này thì phải mất trên 20 năm mới có thể tạo ra một cơ sở vật chất ban đầu

cần thiết cho sự phát triển của KKTM.

Các nguồn vốn trong tnước và vốn đầu tư nước ngoài đăng ký khá

nhiều (1,4 tỷ USD) nhưng vốn thực tế triển khai thì còn rất thấp (160 triệu

USD) chiếm 10% vốn đăng ký- đặc biệt thấp hơn nhiều so với khu kinh tế

Dung Quất, tỉnh Quảng Ngãi - khu kinh tế cận kề với KKTM Chu Lai. Đây

chính là điểm yếu, nếu không được khắc phục kịp thời thì việc xây dựng

thành công khu kinh tế mở đầu tiên ở nước ta khó có thể thực hiện được. Làm

thế nào để thu hút được ngày càng nhiều vốn đầu tư, nguồn vốn ấy ở đâu? bao

nhiêu? đang là nỗi trăn trở của Đảng bộ, Chính quyền tỉnh Quảng Nam và của

ban Quản lý KKTM Chu Lai.

Vì vậy, đề tài " Thu hút vốn đầu tư để phát triển khu kinh tế mở Chu

Lai, tỉnh Quang Nam " được chọn có ý nghĩa về mặt lý luận, đặc biệt là đối

với việc phát triển KKTM Chu Lai tỉnh Quảng Nam hiện nay.

2. Tình hình nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu thu hút vốn đầu tư để phát triển kinh tế xã hội nói chung và

để phát triển các ngành, các khu công nghiệp, khu chế xuất nói riêng được

nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu. Song Khu kinh tế mở - mô hình kinh tế

đầu tiên của Việt Nam được triển khai trên địa bàn Chu Lai thuộc tỉnh Quảng

Nam, cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu với tư cách là một luận

văn hoặc luận án. Do vậy đề tài luận văn này không trùng lặp với bất kỳ một

công trình nào khác

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

- Làm rõ các luận cứ khoa học về vốn đầu tư, nhu cầu, khả năng đáp ứng và

các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút các nguồn vốn đầu tư vào khu kinh tế mở.

- Tìm hiểu một số kinh nghiệm thu hút vốn đầu tư phát triển khu kinh

tế mở của Trung Quốc.

- Đánh giá, phân tích tình hình thu hút vốn đầu tư taị khu KTM Chu Lai

Tỉnh Quảng Nam.

- Đề xuất những giải pháp, cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện

của khu KTM Chu Lai nhằm thu hút với tốc độ cao hơn vốn đầu tư vào khu

KTM Chu Lai trong thời gian đến.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các nguồn vốn trong và ngoài nước có

thể thu hút được để đầu tư phát triển khu kinh tế mở Chu Lai tỉnh Quảng Nam.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

- Vốn tồn tại dưới nhiều dạng, đề tài nghiên cứu giới hạn ở phạm vi vốn

tiền tệ.

- Nguồn vốn trong nước được giới hạn ở nguồn vốn ngân sách và có

tính chất ngân sách, vốn của các tổ chức tín dụng và vốn doanh nghiệp thuộc

mọi thành phần kinh tế.

- Nguồn vốn nước ngoài tập trung ở nguồn vốn FDI.

- Thời gian từ khi thành lập KKTM Chu Lai (2003) đến nay.

5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài

- Sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm nền

tảng cơ sở phương pháp luận.

- Sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp phân

tích, tổng hợp, thống kê và các phương pháp khác của khoa học kinh tế.

6. Những đóng góp của luận văn

Về mặt khoa học: Trên cơ sở nghiên cứu về vốn, nhu cầu, khả năng và

các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư, đề ra các giải pháp thu hút vốn để

phát triển khu kinh tế mở Chu Lai.

7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham

khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương, 8 tiết.

Chương 1

VAI TRÒ CỦA VỐN ĐẦU TƯ TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN KHU

KINH TẾ MỞ CHU LAI TỈNH QUẢNG NAM

1.1. ĐẶC ĐIỂM KHU KINH TẾ MỞ CHU LAI

Khu kinh tế mở (KKTM) Chu Lai là khu vực có ranh giới địa lý xác

định thuộc lãnh thổ và chủ quyền quốc gia nhưng có không gian kinh tế

riêng biệt, có môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi nhất theo các quy

định hiện hành, bao gồm hạ tầng kỹ thuật-hạ tầng xã hội và cơ chế chính

sách quản lý thuận lợi cho hoạt động kinh doanh, phù hợp với cơ chế thị

trường nhằm khuyến khích đầu tư và khuyến khích xuất khẩu [21, tr.2]. So

với khu công nghiệp và khu chế xuất KKTM có điểm giống nhau là được

áp dụng những chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư, các thủ tục hải quan

thuế khoá được nới lỏng và giảm nhẹ, cơ chế quản lý thông thoáng,quyền

tự quyết của các doanh nghiệp được tôn trọng và phát huy ở mức độ cao.

Những quy định này có khác biệt với quy định chung và được Nhà nước

cho phép áp dụng riêng.

Điểm khác nhau ở chỗ, KKTM có nội dung hoạt động kinh tế rộng, đa

dạng hơn, hay còn gọi là mô hình khu trong khu, gồm khu thương mại tự do,

khu chế xuất, khu công nghiệp, khu du lịch, khu đô thị có cả dân cư sinh

sống… Một mô hình kinh tế-xã hội tổng hợp.

+ KKTM là nơi áp dụng các thể chế, cơ chế chính sách mới, tạo môi

trường đầu tư, kinh doanh bình đẳng, phù hợp với thông lệ quốc tế cho các

loại hình kinh doanh của các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước, qua đó có

thêm kinh nghiệm cho hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực.

- Áp dụng các mô hình, động lực mới cho sự phát triển kinh tế, khắc

phục những vướng mắc trong cơ chế và chính sách hiện hành trong khi chưa

có điều kiện thực hiện trong phạm vi cả nước.

- Phát triển sản xuất,tạo ra những sản phẩm có chất lượng và khả năng

cạnh tranh cao, đẩy mạnh xuất khẩu và mở rộng ra thị trường thế giới.

- Tạo việc làm, thúc đẩy việc đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn

nhân lực.

- Khai thác các lợi thế về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý kinh tế và

chính trị trong giao thương, dịch vụ quốc tế và trong nước để thúc đẩy phát

triển kinh tế-xã hội cho toàn bộ khu vực miền Trung thu hẹp khoảng cách

phát triển giữa khu vực này với các vùng khác trong cả nước.

+ Tổ chức hoạt động KKTM Chu Lai:

KKTM Chu Lai gồm hai khu: Khu phi thuế quan và khu thuế quan.

- Khu phi thuế quan thuộc KKTM Chu Lai là khu vực được xác định

trong quy hoạch chi tiết gắn với một phần cảng tự do. Khu phi thuế quan có

hàng rào cứng ngăn cách với các khu vực xung quanh. Trong khu phi thuế

quan không có khu dân cư.

- Khu thuế quan là khu vực còn lại của KKTM Chu Lai ngoài khu phi

thuế quan.Trong khu thuế quan có các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đô

thị, khu du lịch, khu dân cư và khu hành chính.

- Hoạt động của khu phi thuế quan gắn với khu cảng tự do thuộc cảng

Kỳ Hà,bao gồm các hoạt động sản xuất hàng xuất khẩu và hàng phục vụ tại

chỗ bao gồm cả gia công và tái chế, thương mại hàng hoá bao gồm cả xuất

khẩu, nhập khẩu, chuyển khẩu,tạm nhập tái xuất, phân phối siêu thị bán lẻ,

thương mại dịch vụ bao gồm phân loại đóng gói,vận chuyển giao nhận hàng

hoá quá cảnh, bảo quản, kho tàng, bưu chính viễn thông, tài chính, ngân

hàng... xúc tiến thương mại, bao gồm giới thiệu sản phẩm, hội chợ triển lãm,

đặt chi nhánh văn phòng đại diện các công ty trong và ngoài nước và các hoạt

động thương mại khác.

- Việc quan hệ trao đổi hàng hoá dịch vụ giữa khu phi thuế quan với

nước ngoài và giữa và doanh nghiệp trong khu phi thuế quan với nhau được

xem như việc quan hệ trao đổi giữa nước ngoài với nước ngoài. Các tổ chức

kinh tế hoạt động trong khu phi thuế quan được xuất khẩu ra nước ngoài và

nhập khẩu từ nước ngoài tất cả hàng hoá dịch vụ mà pháp luật Việt Nam

không cấm. Hàng hoá từ nước ngoài nhập khẩu vào khu phi thuế quan hoặc

hàng hoá từ khu phi thuế quan xuất khẩu ra nước ngoài không phải nộp thuế

xuất nhập khẩu.

Không hạn chế thời gian lưu trữ hàng hoá trong khu phi thuế quan.

Đối với khu cảng tự do thuộc cảng Kỳ hà, cho phép tàu nước ngoài

được trực tiếp vào làm hàng, không phải làm thủ tục xuất nhập cảnh đối với

người, chỉ làm thủ tục đối với tàu tại phao số 0.

Hàng hoá ra vào khu thuế quan thuộc KKTM Chu Lai phải tuân theo

các quy định của pháp luật về mặt hàng, thuế xuất nhập khẩu nhưng được áp

dụng các thủ tục hải quan thuận lợi nhất. Hàng hoá được tự do lưu thông giữa

khu thuế quan và nội địa.

Quan hệ trao đổi hàng hoá giữa khu phi thuế quan và khu thuế quan

trong KKTM Chu Lai và nội địa được coi như trao đổi giữa nước ngoài với

Việt Nam, phải tuân theo các quy định của pháp luật Việt Nam về quản lý

hàng hoá xuất nhập khẩu.

Các cá nhân và tổ chức kinh tế trong khu thuế quan và nội địa chỉ được

nhập và xuất từ khu thuế quan và vào khu thuế quan những hàng hóa, dịch vụ

mà pháp luật Việt Nam không cấm

Hàng hoá nhập từ khu phi thuế quan vào khu thuế quan và nội địa hoặc

hàng hoá xuất từ nội địa và khu thuế quan vào khu phi thuế quan phải chịu

thuế xuất nhập khẩu và chịu sự giám sát của hải quan cửa khẩu.

Nguyên liệu, vật tư hàng hoá do doanh nghiệp trong khu phi thuế quan

nhập từ thị trường nước ngoài nhưng không sử dụng hết và các thứ phẩm còn

lại có giá trị thương mại được phép bán tại thị trường nội địa sau khi hoàn tất

thủ tục hải quan [21, tr.7-8].

Các dự án đầu tư sản xuất hàng xuất khẩu và vận chuyển hàng quá cảnh

thực hiện theo các quy định chung.

+ Cơ chế chính sách đối với khu KTM Chu Lai

Cơ chế chính sách có vai trò quyết định trong việc thu hút đầu tư phát

triển khu kinh tế mở Chu Lai, cơ chế thông thoáng với các ưu đãi vượt trội

cho phép các nhà đầu tư tìm thấy các lợi ích kinh tế nhiều hơn so với đầu tư

vào các khu kinh tế khác. Vì vậy, cơ chế ưu đãi đầu tư vào Chu Lai được ưu

đãi trên các mức độ và lĩnh vực sau:

- Về chính sách thuế:

* Tất cả các dự án đầu tư vào khu kinh tế mở Chu Lai được hưởng các

ưu đãi tối đa áp dụng đối với địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó

khăn theo quy định của luật đầu tư và các ưu đãi khác theo điều ước quốc tế

mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập. Trường hợp về cùng một vấn đề mà các

văn bản quy phạm pháp luật quy định các mức ưu đãi khác nhau thì áp dụng

mức ưu đãi cao nhất.

* Hàng hoá, dịch vụ sản xuất, tiêu thụ trong khu phi thuế quan và hàng

hoá dịch vụ nhập khẩu từ nước ngoài vào khu phi thuế quan không chịu thuế

giá trị gia tăng.

* Hàng hoá dịch vụ thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được sản

xuất, tiêu thụ trong khu phi thuế quan hoặc được nhập khẩu từ nước ngoài vào

khu phi thuế quan không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

* Hàng hoá dịch vụ từ nội địa và khu thuế quan đưa vào khu phi thuế

quan được áp dụng thuế suất giá trị gia tăng là 0%. Hàng hoá dịch vụ từ khu