Luận văn: Tăng cường quản lý chi Ngân sách Nhà nước với yêu cầu xã hội hoá các hoạt động y tế trên

1

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP

KHOA

TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Đề tài: "Tăng cường quản lý chi Ngân sách Nhà

nước với yêu cầu xã hội hoá các hoạt động y tế trên địa

bàn quận Hoàn Kiếm".

2

Lời nói đầu

Trong thế giới tự nhiên, xã hội loài người là một hình thức tổ chức

cao nhất, trong đó con người luôn đóng vai trò là nhân tố trung tâm của mọi

hoạt động diễn ra trong xã hội và mọi hoạt động đó cũng không nằm ngoài

mục đích nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho con người. Để có được

những thành tựu to lớn trên mọi phương diện của đời sống con người như

ngày hôm nay, con người đã không ngừng phấn đấu, tìm tòi học hỏi và

nhận thức ngày càng sâu sắc hơn thực tại khách quan nhằm cải thiện môi

trường sống và hoàn thiện chính bản thân mình.

Mỗi con người tồn tại được một cách bình thường trong xã hội đều

cần phải duy trì hai yếu tố cơ bản nhất, đó là trí lực và thể lực; trong đó yếu

tố này là tiền đề cho yếu tố kia phát triển và không tách rời nhau trong toàn

bộ đời sống con người. Muốn có được thể lực tốt nhất, con người phải luôn

biết cách chăm sóc sức khoẻ cho chính mình: khi khoẻ mạnh phải giữ gìn

sức khoẻ và khi ốm đau phải chạy chữa. Điều này dẫn đến các hoạt động y

tế dần nẩy sinh và không thể thiếu được trong đời sống con người khi hiểm

họa bệnh tật ngày một nhiều.

Do đó, với mục tiêu phát triển toàn diện con người, Đảng và Nhà

nước ta luôn coi trọng sự nghiệp y tế là một trong những sự nghiệp quan

trọng nhất, thiết yếu nhất trong đời sống kinh tế - xã hội, góp phần thúc đẩy

các lĩnh vực khác phát triển đi lên. Theo đó mục tiêu phát triển sự nghiệp y

tế chỉ có thể do nhà nước quản lý và bảo đảm bằng quỹ tài chính lớn nhất,

tập trung nhất của nền kinh tế quốc dân, đó là Ngân sách Nhà nước. Vì vậy,

để đạt được kết quả cao nhất trong sự nghiệp y tế ( chăm sóc sức khoẻ,

khám chữa bệnh cho nhân dân) thì nâng cao chất lượng các hoạt động y tế

thông qua quản lý chi Ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp này là yêu cầu

cấp bách đặt ra trong giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội hiện nay và trong

tương lai. Hơn nữa, để người dân được trực tiếp hưởng thụ các dịch vụ

chăm sóc sức khoẻ, khám chữa bệnh do Nhà nước cung cấp, định hướng

3

phát triển thì chất lượng các hoạt động y tế tuyến cơ sở có tính chất quyết

định và hiện thực nhất với phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm.

Nhận thức được tầm quan trọng của các hoạt động sự nghiệp y tế

tuyến cơ sở và từ quá trình nghiên cứu, thực tập tại phòng Tài chính - Vật

giá quận Hoàn Kiếm đã định hướng cho em đi sâu nghiên cứu đề tài:

"Tăng cường quản lý chi Ngân sách Nhà nước với yêu cầu xã hội

hoá các hoạt động y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm".

Kết cấu đề tài gồm 3 phần chính:

Chương I: Sự cần thiết phải quản lý chi Ngân sách Nhà nước cho

sự nghiệp y tế

Chương II: Thực trạng công tác quản lý chi Ngân sách Nhà nước

trong lĩnh vực y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm

Chương III: Một số giải pháp và kiến nghị tăng cường quản lý chi

Ngân sách Nhà nước với yêu cầu xã hội hoá các hoạt động y tế trên địa

bàn quận Hoàn Kiếm

Trong quá trình nghiên cứu đề tài, em đã được sự giúp đỡ tận tình

của thầy giáo TS. Phạm Quang Trung và sự chỉ bảo của các cán bộ Phòng

Tài chính - Vật giá quận Hoàn Kiếm. Nhưng do kiến thức còn hạn chế nên

bài viết của em không thể tránh khỏi những sai sót, em kính mong sự góp ý

của các Thầy, cô giáo Khoa Ngân hàng - Tài chính Trường Đại học Kinh tế

Quốc dân và các cán bộ Phòng Tài chính - Vật giá quận Hoàn Kiếm.

Em xin chân thành cảm ơn!

4

Chương 1

sự cần thiết phải quản lý chi Ngân sách Nhà nước cho sự

nghiệp y tế

1.1. Quản lý chi Ngân sách Nhà nước đối với sự nghiệp y tế tuyến cơ

sở

1.1.1. Tầm quan trọng của sự nghiệp y tế trong đời sống xã hội

 Tác động của các hoạt động y tế đến đời sống xã hội

Đời sống kinh tế – xã hội là hình thức biểu hiện cao nhất, tiến bộ

nhất của con người, khác xa với các hoạt động khác có trong thế giới tự

nhiên ở chỗ con người nhận thức được thực tại khách quan và các quy luật

tự nhiên. Để phát triển kinh tế – xã hội thì yếu tố quyết định phải chính là

con người và mục tiêu của phát triển kinh tế – xã hội phải hướng tới duy trì

sự tồn tại, phát triển của con người. Muốn vậy, con người phải có được một

thể lực và trí lực thích hợp nhất, trong đó thể lực lại là tiền đề cho tạo ra và

nâng cao trí lực.

Thể lực thể hiện sự ngày càng thích nghi với môi trường sống của

con người và chính con người lại tự nhận thức, biết nâng cao thể lực thông

qua các hoạt động y tế của mình. Các hoạt động y tế với mục tiêu chăm sóc

sức khoẻ và bảo vệ con người trước những tác động tiêu cực của môi

trường sống. Khi có được sức khoẻ tốt nhất, con người có điều kiện để tiếp

thu và phát triển trí thức cho mình nhằm xây dựng, nâng cao chất lượng

cuộc sống của mình ngày càng tốt hơn.

Các hoạt động y tế là phần không thể thiếu được trong xã hội loài

người, con người luôn luôn có nhu cầu chăm sóc sức khoẻ không những

của bản thân mà của cả gia đình mình. Không một ai lại sống mà luôn luôn

khoẻ mạnh cả bởi sự thay đổi thường xuyên của môi trường sống cùng với

sự vận động của thế giới tự nhiên. Các hoạt động y tế mà con người sáng

5

tạo ra cũng chính nhằm mục đích điều hoà những tác động không tốt của

môi trường sống tới con người.

Do đó, các hoạt động y tế là không thể thiếu được trong đời sống con

người. Tuy mỗi con người có cuộc sống khác nhau nhưng các hoạt động y

tế lại đóng vai trò tác động chung tới từng người nhằm duy trì và phát triển

giống nòi. Qua những tác động to lớn của y tế tới đời sống con người như

vậy cho nên mỗi quốc gia trong quá trình phát triển kinh tế, xã hội cần phải

chú trọng và lấy mục tiêu chăm sóc sức khoẻ cho con người làm gốc, định

hướng cho các chương trình kinh tế – xã hội khác vì một mục tiêu chung là

phát triển bền vững. Điều này cũng được thể hiện xuyên suốt trong đường

lối xây dựng và phát triển đất nước của Đảng và Nhà nước ta, khẳng định

một cách rõ ràng trong Nghị quyết TW4 của Ban chấp hành trung ương

Đảng khoá VII: Con người là nguồn tài nguyên qúi báu nhất của xã hội,

con người quyết định sự phát triển của đất nước, trong đó sức khoẻ là vốn

qúi nhất của mỗi con người và của toàn xã hội. Do vậy, với bản chất nhân

đạo và định hướng XHCN trong nền kinh tế thị trường, ngành y tế phải

đảm bảo sự công bằng và hiệu qủa trong chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân.

 Nhu cầu về các dịch vụ y tế

Trong sự phát triển ngày nay, khoa học – kỹ thuật ngày một hiện đại

cũng là điều kiện để phát triển lĩnh vực y tế theo kịp và đáp ứng nhu cầu đa

dạng của con người. Không chỉ khi mắc bệnh thì con người mới có nhu cầu

được chạy chữa mà chăm sóc sức khoẻ ban đầu lại là hết sức quan trọng.

Từ khi chưa sinh ra, thai nhi đã được hưởng các chương trình phòng chống

bệnh tật hay các dịch vụ chăm sóc khác qua chăm sóc người mẹ (tiêm

chủng cho phụ nữ mang thai, khám và theo dõi định kỳ thai nhi..). Suốt

toàn bộ đời sống của mình con người luôn luôn đòi hỏi được phòng ngừa

bệnh tật tối đa và đến khi mắc bệnh lại cần điều kiện chữa trị tốt nhất. Một

chu trình phòng chống bệnh tật cho con người cứ diễn ra liên tục suốt toàn

bộ quá trình tồn tại của con người. Chính vì vậy, nhu cầu về các dịch vụ y

6

tế cho con người là vô cùng to lớn, mỗi người đều muốn mình nhận được

những dịch vụ y tế tốt nhất có thể có.

Do nhu cầu về các dịch vụ y tế rất lớn như vậy và lại mang tính chất

đơn lẻ của các cá nhân nên nhu cầu cần được xác định một cách thống nhất,

có thể phân định ra hai loại nhu cầu sau: nhu cầu do cá nhân xác định và

nhu cầu do Chính phủ xác định.

Sự can thiệp của Chính phủ vào việc xác định các nhu cầu về dịch vụ

y tế cũng là một tất yếu trong quá trình quản lý bộ máy Nhà nước và quản

lý nền kinh tế, đời sống xã hội. Bởi vì việc xác định các nhu cầu về dịch vụ

y tế của các cá nhân chỉ xuất hiện khi họ thực sự cần phải được khám chữa

bệnh chứ ít cá nhân lại thấy được mình phải được phòng bệnh hay cần làm

gì để ngăn chặn các đại dịch xảy ra. Các nhu cầu được xác định bởi Chính

phủ nhằm góp phần đẩy lùi các đợt dịch bệnh lây lan hay phòng ngừa

những bệnh dễ mắc phải trong dân cư.

Từ việc định hướng xác định nhu cầu về các dịch vụ y tế mà trong

quá trình quản lý, Nhà nước sẽ có kế hoạch và thực thi các chương trình

mục tiêu để đảm bảo sức khoẻ cộng đồng và hơn hết là gây dựng được sự

tin tưởng vào bộ máy Nhà nước, hệ thống chính trị.

 Tìm hiểu về thị trường dịch vụ y tế

Xuất phát từ nhu cầu các dịch vụ y tế của con người và các nhu cầu

này lại có khả năng chi trả từ phía các cá nhân cho nên các mức giá và sản

lượng tương ứng sẽ được xác định, theo đó hình thành nên cầu về các dịch

vụ y tế. Có cầu thì có cung đó là điều mà các nhà kinh tế học đã chứng

minh: Cung các dịch vụ y tế là cung hạn chế bởi tính đặc thù và chuyên

môn cao vốn có của ngành y tế. Khi cung và cầu về y tế gặp nhau hình

thành nên thị trường các dịch vụ y tế.

Điều quan trọng ở đây không phải là chúng ta đi tìm hiểu xem thị

trường các dịch vụ y tế hoạt động ra sao, mà điểm cốt lõi là đặc trưng của

7

thị trường này có gì khác biệt với các thị trường khác, nhằm định hướng

cho công tác triển khai các hoạt động trong sự nghiệp y tế với nền kinh tế

thị trường định hướng XHCN có sự quản lý của Nhà nước.

Trong nền kinh tế thị trường thì mọi hàng hoá, dịch vụ được định giá

bởi thị trường nhưng dịch vụ y tế lại không nên để thị trường kiểm soát mà

phải có sự quản lý của Chính phủ và được trợ cấp bởi Chính phủ theo một

số điểm quan trọng sau:

+ Thị trường dịch vụ y tế hoạt động phải đem lại mục tiêu công

bằng, nhất là đối với xã hội XHCN tồn tại ở nước ta. Nếu giá cả và khối

lượng dịch vụ y tế được xác định hoàn toàn bởi thị trường thì gây ra tình

trạng mất công bằng, chỉ có những người có đủ tiền mới được hưởng

những dịch vụ y tế có thể với chi phí cao mà những người có thu nhập thấp

hơn không thể có được.

+ Để đạt được công bằng trong thị trường các dịch vụ y tế thì phải

mất đi tính hiệu quả tương ứng với công bằng đạt thêm được, cho nên đóng

vai trò kiểm soát thị trường Chính phủ đứng ra trợ cấp để phát triển các

dịch

vụ y tế ngày một tốt hơn thông qua những chính sách của mình bằng nguồn

Ngân sách Nhà nước.

+ Dịch vụ y tế không thể là hàng hoá công cộng thuần tuý mà chỉ

gần gũi với hàng hoá công cộng thuần tuý ( vẫn tồn tại sự cạnh tranh nhưng

rất hạn chế ) bởi đây là một yếu tố kích thích và tích luỹ cho thị trường dịch

vụ y tế phát triển. Hơn nữa, đời sống con người ngày một nâng cao nên có

thể trang trải một phần chi phí cho việc sử dụng các dịch vụ y tế, giảm bớt

gánh nặng cho Ngân sách Nhà nước.

+ Thị trường y tế phát triển kém hơn các thị trường khác do thiếu

động cơ lợi nhuận là điều dễ hiểu nhưng cần phải duy trì thị trường này bởi

tính đặc biệt của nó là chăm sóc sức khoẻ và liên quan trực tiếp đến tính

8

mạng con người. Khi thị trường các dịch vụ y tế bị thu hẹp thì sẽ tạo điều

kiện cho kiểm soát và định hướng theo các mục tiêu của Nhà nước về quản

lý nền kinh tế, xã hội dễ dàng hơn.

Do có những điểm khác biệt so với các thị trường khác nên việc

quản lý và định hướng phát triển thị trường các dịch vụ y tế phải được coi

là một trong những chương trình, chiến lược quốc gia quan trọng nhất.

Ngoài ra, cần phải hạn chế những tiêu cực do thông tin không tương xứng

đối với người sử dụng các dịch vụ y tế được cung cấp trên thị trường,

người sử dụng dịch vụ y tế không biết được chính xác thông tin về bác sĩ,

về thuốc men, về bệnh viện... do không dễ gì có được trình độ chuyên môn

phù hợp.

 Sự nghiệp y tế đặt ra cho nền kinh tế nước ta

Mục tiêu và bản chất nền kinh tế thị trường định hướng XHCN có sự

quản lý của Nhà nước ở nước ta, một Nhà nước “của dân, do dân và vì

dân”, phải coi y tế là một sự nghiệp chung cũng giống như sự nghiệp cách

mạng, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta vậy.

Chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân là một trong những công việc hết

sức to lớn, quan trọng mang lợi ích chung và lâu dài cho toàn bộ xã hội.

Với phương châm xây dựng một xã hội XHCN bền vững và phát triển toàn

diện, coi trọng yếu tố quyết định là con người thì không thể đặt các hoạt

động y tế ngoài sự nghiệp chung của toàn xã hội được.

Do vậy, sự nghiệp y tế là yêu cầu tất yếu khách quan của chế độ xã

hội ở nước ta và phải nhằm thực hiện những mục tiêu đem lại những kết

quả về chăm sóc sức khoẻ nhân dân cao nhất. Phấn đấu để mọi người dân

đều được hưởng các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ ban đầu, có điều kiện tiếp

cận và sử dụng các dịch vụ y tế có chất lượng. Mọi người đều được sống

trong cộng đồng an toàn, phát triển tốt về thể chất và tinh thần. Giảm tỷ lệ

mắc bệnh, nâng cao thể lực, tăng tuổi thọ và phát triển giống nòi.