Luận văn Cơ chế tự chủ tài chính tại Văn phòng Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh

HÀ NỘI - NĂM 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

…………/………… ……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

TRẦN GIANG NAM

CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI

VĂN PHÒNG SỞ TÀI CHÍNH TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

…………/………… ……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

TRẦN GIANG NAM

CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI

VĂN PHÒNG SỞ TÀI CHÍNH TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân

Hàng Mã số: 8.34.02.01

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM THỊ THANH VÂN

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ này là công trình nghiên cứu của

riêng tôi.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được

ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Trần Giang Nam

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian tham gia lớp học Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng tại Học

viện Hành chính Quốc gia, tôi đã được các thầy cô giáo tận tình truyền đạt khối

lượng kiến thức rất lớn, giúp tôi có thêm vốn tri thức để phục vụ tốt hơn cho

công việc trong tương lai.

Tôi xin trân trọng cám ơn tất cả các thầy cô giáo, đặc biệt là cô giáo TS.

Phạm Thị Thanh Vân đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình

nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Đồng thời tôi xin gửi lời cảm ơn đến

Văn phòng Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi

trong quá trình thu thập số liệu, thông tin nghiên cứu.

Qua quá trình nghiên cứu, bản thân tôi đã cố gắng tìm hiểu tài liệu, học hỏi

kinh nghiệm, tuy nhiên vấn đề nghiên cứu rộng và phức tạp. Mặc dù đã được sự

tận tình giúp đỡ của các đồng nghiệp mà đặc biệt là sự chỉ bảo tận tình của thầy

giáo TS. Phạm Thị Thanh Vân. Với kiến thức và kinh nghiệm thực tế của bản

thân còn hạn chế, chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong

được sự góp ý chia sẻ của các thầy giáo, cô giáo và mọi người để luận văn được

hoàn thiện hơn.

Học viên

Trần Giang Nam

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBCC Cán bộ công chức

CQHCNN Cơ quan hành chính nhà nước

HCNN Hành chính nhà nước

HĐND Hội đồng nhân dân

NSNN Ngân sách Nhà nước

UBND Ủy ban nhân dân

MỤC LỤC

LỜI CAM

ĐOAN LỜI

CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TRONG CƠ

QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH ................................................... 7

1.1. Khái quát chung về cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ............................. 7

1.1.1. Khái niệm cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ....................................... 7

1.1.2. Đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ................................. 8

1.1.3. Phân loại cơ quan hành chính nhà nước .................................................... 13

1.2. Cơ chế tự chủ tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ............ 15

1.2.1. Khái niệm ................................................................................................... 15

1.2.2. Nguyên tắc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính trong

cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ............................................................... 18

1.2.3. Quy trình thực hiện cơ chế tự chủ tài chính của cơ quan hành chính nhà

nước 20

1.2.4. Nội dung cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với cơ quan

hành chính nhà nước cấp tỉnh ............................................................................. 25

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện cơ chế tự chủ tài chính của cơ quan

hành chính nhà nước cấp tỉnh ................................................................................ 32

1.3.1. Nhân tố khách quan .................................................................................... 32

1.3.2. Nhân tố chủ quan ....................................................................................... 33

Tiểu kết Chương 1 ................................................................................................. 38

Chương 2. THỰC TRẠNG CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI VĂN PHÒNG

SỞ TÀI CHÍNH TỈNH HÀ TĨNH ....................................................................... 39

2.1. Tổng quan về Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh ...................................................... 39

2.1.1. Chức năng của Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh ................................................. 39

2.1.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh ................................. 39

2.1.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của Văn phòng Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh ........... 47

2.1.4. Cơ cấu tổ chức của Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh .......................................... 48

2.2. Thực trạng triển khai cơ chế tự chủ tài chính tại Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh . 49

2.2.1. Căn cứ xác định kinh phí thực hiện tự chủ ................................................. 49

2.2.2. Thực trạng quy trình thực hiện tự chủ tài chính .......................................... 51

2.2.3. Thực trạng nguồn kinh phí thực hiện tự chủ tài chính ................................ 54

2.2.4. Việc xây dựng và thực hiện quy chế chi tiêu nội bộ .................................... 56

2.2.5. Việc đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ công chức .............. 70

2.2.6. Việc tiết kiệm kinh phí và tăng thu nhập cho cán bộ công chức ................... 71

2.3. Đánh giá thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Văn phòng Sở Tài chính tỉnh

Hà Tĩnh ................................................................................................................ 73

2.3.1. Những kết quả đạt được ............................................................................. 73

2.3.2. Những hạn chế ............................................................................................ 74

2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ........................................................................... 78

Tiểu kết chương 2 ................................................................................................. 84

Chương 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI

VĂN PHÒNG SỞ TÀI CHÍNH TỈNH HÀ TĨNH ............................................... 85

3.1. Phương hướng thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính giai

đoạn 2021 - 2030 ................................................................................................. 85

3.1.1. Định hướng chung về thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài

chính 85

3.1.2. Định hướng của tỉnh Hà Tĩnh thực hiện cải cách hành chính và tự chủ, tự

chịu trách nhiệm về tài chính trong thời gian tới ................................................ 86

3.2. Giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Văn phòng Sở Tài chính

tỉnh Hà Tĩnh ......................................................................................................... 87

3.2.1. Thực hiện tốt các bước theo quy trình giao tự chủ ...................................... 87

3.2.2. Hoàn thiện Quy chế chi tiêu nội bộ ............................................................ 91

3.2.3. Thiết lập cơ chế phối hợp tốt giữa các cơ quan có liên quan ..................... 93

3.2.4. Thực hiện tốt công khai dân chủ trong đơn vị ............................................ 94

3.2.5. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính ........... 95

3.2.6. Thực hiện tốt tuyên truyền về cải cách ....................................................... 97

3.2.7. Hoàn thiên việc thực hiện tự chủ tài chính tại đơn vị ................................. 99

3.3. Kiến nghị ..................................................................................................... 103

3.3.1. Đối với Chính phủ .................................................................................... 103

3.3.2. Đối với Bộ Tài chính – Kho bạc nhà nước ............................................... 105

3.3.3. Đối với Bộ Nội vụ ..................................................................................... 105

3.3.4. Đối với Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh .................................................... 106

Tiểu kết chương 3 ............................................................................................... 107

KẾT LUẬN ........................................................................................................ 108

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 110

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ ba chiều thực hiện tự chủ...............................................19

Sơ đồ 1.2: Quy trình thực hiện tự chủ..................................................................22

Sơ đồ 1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh......................48

Bảng 2.1. Số biên chế của Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh.........................................50

Bảng 2.2. Kinh phí NSNN giao thực hiện tự chủ tại Văn phòng Sở Tài chính

tỉnh Hà Tĩnh các năm 2016 – 2020......................................................56

Bảng 2.3. Mức khoán tiền điện thoại theo Quy chế chi tiêu nội bộ.....................63

Bảng 2.4. Khoán Văn phòng phẩm cá nhân theo Quy chế chi tiêu nội bộ...........66

Bảng. 2.5. Khoán Văn phòng phẩm phòng ban theo Quy chế chi tiêu nội bộ.....67

Bảng 2.6. Khoán vật tư, dụng cụ phòng ban theo Quy chế chi tiêu nội bộ...........68

Bảng 2.7. Tình hình tiết kiệm biên chế, chi phí quản lý hành chính và tăng thu

nhập cho cán bộ, công chức tại Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh các năm

2016- 2020............................................................................................72

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Theo Nghị quyết số 30c/NQ-CP của Chính phủ ngày 8/11/2011 về việc

ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 –

2020 với 6 nội dung lớn là: Cải cách thể chế; Cải cách thủ tục hành chính; Cải

cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; Xây dựng và nâng cao chất lượng

đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; Cải cách tài chính công; Hiện đại hóa

hành chính.

Một trong những vấn đề được quan tâm hiện nay đối với cải cách tài chính

công là tiếp tục thực hiện tốt cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm việc sử dụng

biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với cơ quan nhà nước và cơ chế tự

chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp, tiến hành đổi mới cơ chế tự chủ.

Ngày 17/10/2005 Chính phủ ban hành Nghị định số 130/2005/NĐ-CP quy định

cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành

chính đối với cơ quan nhà nước và ngày 07/10/2013 sửa đổi bởi Nghị định số

117/2013/NĐ-CP. Mục đích chính của cơ chế tự chủ là phải thực sự trao quyền

tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho đơn vị trong việc tổ chức công việc, sắp xếp lại

bộ máy, sử dụng lao động và nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ được

giao; Phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ với chất lượng cao

cho xã hội; Từng bước giải quyết thu nhập cho người lao động. Mặt khác qua

trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm nhằm thực hiện mạnh mẽ hơn chủ trương

xã hội hóa trong cung cấp dịch vụ cho xã hội; huy động sự đóng góp của cộng

đồng xã hội để phát triển các hoạt động sự nghiệp, từng bước giảm dần bao cấp

từ ngân sách nhà nước.

Tỉnh Hà Tĩnh nói chung và Văn phòng Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh nói

riêng đã nghiêm túc triển khai thực hiện Nghị định 130/2005/NĐ-CP. Tuy nhiên

trong quá trình triển khai đã gặp những khó khăn và hạn chế nhất định do Văn

phòng Sở Tài chính có những đặc điểm riêng của đơn vị, chịu trách nhiệm tự

chủ tài chính nội bộ cho Sở Tài chính, trong khi đó Sở Tài chính lại là đơn vị

hướng dẫn chuyên môn cho các đơn vị khác về cơ chế chính sách tài chính. Việc

xác định và sử dụng kinh phí giao tự chủ còn có những bất cập (căn cứ xác định

mức ngân sách giao thực hiện tự chủ được theo chỉ tiêu biên chế giao, trong khi

biên chế giao còn mang tính chủ quan, vì vậy việc phân bổ kinh phí còn chưa

thực sự phù hợp, thiếu cơ sở), định mức phân bổ ngân sách còn khiêm tốn, Văn

phòng Sở Tài chính không có nguồn thu khác, ngoài ra theo qui định còn phải

tiết kiệm 10% kinh phí hoạt động thường xuyên để thực hiện cải cách tiền lương

nên cơ quan khó có khả năng tiết kiệm kinh phí, thu nhập tăng thêm cho cán bộ,

công chức cũng rất thấp; việc xây dựng qui chế chi tiêu nội bộ không vượt mức

chi, cơ chế chi do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành, kinh phí giao tự

chủ nhưng vẫn phải có hóa đơn, chứng từ hợp pháp, hợp lệ theo qui định. Do đó

quyền tự chủ của thủ trưởng đơn vị còn hạn chế, nhiều khoản chi khoán đã thực

hiện khoán nhưng vẫn phải có hóa đơn, bản đăng ký làm thêm giờ để hợp thức

hóa chứng từ quyết toán; Việc xây dựng và ban hành tiêu chí để làm căn cứ

đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ trong đó có các tiêu chí đánh giá về khối

lượng, chất lượng công việc thực hiện, thời gian giải quyết công việc trên thực tế

ở địa phương vẫn chưa ban hành được tiêu chí. Vì vậy, nghiên cứu cơ chế tự chủ

tài chính tại Văn phòng Sở Sở Tài chính để tìm ra những hạn chế và nguyên

nhân để từ đó đề xuất các giải pháp khả thi nhằm thúc đẩy việc thực hiện cơ chế

tự chủ tài chính là rất cần thiết.

Xuất phát từ những lý do trên tác giả lựa chọn đề tài “Cơ chế tự chủ tài

chính tại Văn phòng Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh” làm luận văn thạc sĩ với

mong muốn đóng góp thiết thực cho việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính đối

với Văn phòng Sở Tài chính nói riêng và Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh nói chung,

là cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân tỉnh hướng dẫn cơ chế tự chủ tài

chính cho các CQHCNN trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn

Cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với CQHCNN được

xây dựng dựa trên nhiều nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn, cụ thể như sau:

Dưới sự tài trợ của SDC (Cơ quan hợp tác và phát triển Thụy Sĩ), dự án

SPAR - Cao Bằng đã nghiên cứu và cụ thể hóa quy trình triển khai thực hiện Cơ

chế tự chủ theo Nghị định 130/2005/NĐ-CP. Những nghiên cứu của dự án được

thực hiện tại một địa phương cấp tỉnh của Việt Nam là tỉnh Cao Bằng nhưng đã

cố gắng xây dựng quy trình thực hiện cơ chế chung cho cả nước. Đây có thể coi

là một đóng góp hết sức có ý nghĩa của Dự án đối với tiến trình cải cách hành

chính nói chung và cải cách tài chính công nói riêng ở Việt Nam. Tuy vậy mỗi

cấp hành chính, mỗi đơn vị cụ thể lại có những đặc điểm riêng, do vậy cần có

những nghiên cứu cụ thể để có thể xác định được quy trình cũng như cách thức

triển khai thực hiện Cơ chế tự chủ tài chính một cách có hiệu quả.

Tại Hội nghị tổng kết Nghị định 130/2005/NĐ-CP ngày 30/3/2012, Bộ

Tài chính cùng với Bộ Nội vụ đã có “Báo cáo Tổng kết đánh giá 6 năm (2006-

2011) triển khai thực hiện Nghị định số 130/2005/NĐ-CP ngày 17/10/2005 của

Chính phủ quy định tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí

quản lý hành chính đối với cơ quan Nhà nước và một số kiến nghị, giải pháp

thực hiện trong giai đoạn 2013-2020”. Báo cáo đã nêu tình hình triển khai thực

hiện Nghị định số 130/2005/NĐ-CP ở các Bộ, ban, ngành và các địa phương

cũng như kết quả đạt được, đưa ra những tồn tại, nguyên nhân và đề xuất định

hướng sửa đổi cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh

phí quản lý hành chính đối với cơ quan nhà nước trong thời gian tới. Tuy nhiên

báo cáo này tổng kết các số liệu còn mang tính tổng thể, chưa đi vào cụ thể các

nguyên nhân từ phía địa phương cũng như cụ thể cho các cơ quan hành chính

nhà nước

Một nghiên cứu mang tính cụ thể trong việc triển khai thực hiện cơ chế tự

chủ tài chính ở cấp địa phương đó là công trình nghiên cứu làm luận văn thạc sỹ