LUẬN VĂN AN TOÀN THÔNG TIN TRONG HẢI QUAN ĐIỆN TỬ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ

Đỗ Đức Bảo

AN TOÀN THÔNG TIN

TRONG HẢI QUAN ĐIỆN TỬ

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC HỆ CHÍNH QUY

Ngành: Công nghệ thông tin

HÀ NỘI - 2010

3

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin đƣợc gửi lời biết ơn sâu sắc tới Gia đình cùng toàn thể các Thầy

cô giáo, những ngƣời đã sinh thành và giáo dục tôi có đƣợc ngày hôm nay.

Tôi xin đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô giáo Trƣờng Đại Học Công

Nghệ - Đại Học Quốc Gia Hà Nội, những ngƣời đã trực tiếp chỉ bảo tôi những kiến thức

trong suốt bốn năm học vừa qua trên ghế giảng đƣờng.

Đặc biệt tôi xin đƣợc bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn tới Thầy giáo TS. Lê Phê Đô

ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, cũng nhƣ động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận này.

Xin đƣợc gửi lời cảm ơn tới toàn thể các cán bộ, nhân viên phòng CNTT – Tổng

Cục Hải quan Việt Nam đặc biệt là anh Lê Đức Thành – Trƣởng phòng đã giúp đỡ hết sức

nhiệt tình trong thời gian tôi tìm hiểu và nghiên cứu đề tài.

Tôi cũng xin đƣợc gửi lời cảm ơn tới bạn Phan Trọng Khanh cùng tất cả các bạn,

những ngƣời đã luôn ở bên tôi khích lệ cũng nhƣ trao đổi, đóng góp để giúp tôi hoàn

thành khóa luận.

Xin đƣợc gửi lời chúc sức khỏe và hạnh phúc tới tất cả các thầy cô. Xin chúc thầy cô

đạt đƣợc nhiều thành tựu hơn nữa trong sự nghiệp đào tạo tri thức cho đất nƣớc cũng nhƣ

trong các công việc nghiên cứu khoa học.

Tôi cũng xin đƣợc gửi lời chúc sức khỏe tới toàn bộ các cán bộ và nhân viên của

Tổng cục Hải quan, chúc các anh chị luôn luôn làm việc hiệu quả và đạt nhiều thành tích

trong công việc, trong nghiên cứu để xây dựng ngành Hải quan Việt Nam hiện đại, phát

triển, sánh ngang cùng các quốc gia trong khu vực và trên thế giới, góp phần xây dựng và

phát triển đất nƣớc.

Chúc tất cả các bạn sức khỏe, hoàn thành xuất sắc công việc học tập và nghiên cứu

của mình. Chúc các bạn một tƣơng lai tƣơi sáng và một cuộc sống thành đạt.

Trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, Ngày 16 Tháng 05 năm 2010

Đỗ Đức Bảo

4

TÓM TẮT NỘI DUNG

Chƣơng 1: Một số nét tổng quan về hải quan và HQĐT Việt Nam. Trong chƣơng

này chúng ta sẽ thấy đƣợc quá trình phát triển, phƣơng châm làm việc cũng nhƣ nhiệm vụ

của Hải quan Việt Nam. Bên cạnh đó là quá trình thực hiện thí điểm thủ tục HQĐT ở Việt

Nam, các kết quả đạt đƣợc và những tồn tại cần khắc phục.

Chƣơng 2: Lý thuyết về an toàn thông tin, tổng quan về chữ ký số, các thuật toán

chữ ký số nhƣ RSA, DSA, SHA… và hạ tầng khóa công khai với các thành phần cũng

nhƣ quy tình tạo và sử dụng chữ ký số.

Chƣơng 3: Hiện trạng an toàn thông tin trong các quy trình khai HQĐT ở Việt

Nam, giải pháp xây dựng hoàn thiện hệ thống hải quan điện tử đáp ứng đủ tiêu chuẩn

quốc tế về an toàn thông tin. Xây dựng hệ thống chứng thực RootCA nhằm đảm bảo tính

thống nhất trong ngành và thống nhất với các đơn vị khác ngoài ngành để có thể áp dụng

chữ ký số vào các giao dịch.

Chƣơng 4: Giới thiệu về phần mềm GNU Privacy Guard (GnuPG - GPG), hƣớng

dẫn cài đặt và sử dụng phiên bản đồ họa GPA đã đƣợc Việt hóa.

5

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................3

MỤC LỤC........................................................................................................................5

DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH ĐƢỢC SỬ DỤNG.........................................................7

DANH MỤC CÁC BẢNG ĐƢỢC SỬ DỤNG .................................................................8

DANH MỤC CÁC BẢNG ĐƢỢC SỬ DỤNG .................................................................8

BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT .........................................................................................10

MỞ ĐẦU........................................................................................................................11

Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ HẢI QUAN VÊṬ NAM...................................................13

1. Tổng quan về Hải quan Việt Nam............................................................................13

2. Hải quan điện tử Việt Nam......................................................................................15

2.1. Tính cấp bách phải hiện đại hoá thủ tục hải. ......................................................15

2.2. Nội dung thực hiện thí điểm thủ tục hải quan điện tử ở Việt Nam......................20

2.3. Đánh giá viêc̣ thƣc̣ hiêṇ thủ tuc̣ hải quan điêṇ tƣ̉

...............................................20

3. Đánh giá chung........................................................................................................26

Chƣơng 2. LÝ THUYẾT VỀ AN TOÀN THÔNG TIN...................................................28

1. Định nghĩa an toàn thông tin....................................................................................28

2. Chữ ký số ................................................................................................................29

2.1. Khái niệm..........................................................................................................29

2.2. Các ƣu điểm của chữ ký số................................................................................29

2.3.Thực hiện chữ ký số khóa công khai...................................................................30

2.4. Một vài thuật toán chữ ký số .............................................................................31

3. Hạ tầng khóa công khai (PKI – Public Key Infastructure)........................................38

6

3.1.Tổng quan về PKI ..............................................................................................38

3. 2. Các thành phần của PKI ...................................................................................38

3.3. Cơ sở hạ tầng của PKI.......................................................................................41

3.4. Tạo và thẩm định chữ ký số...............................................................................43

Chƣơng 3: AN TOÀN THÔNG TIN TRONG HẢI QUAN ĐIÊṆ TƢ̉ ............................45

1. Thực trạng an toàn trong hải quan điện tử ở Việt Nam.............................................45

1.1. Thực trạng an toàn thông tin ở Việt Nam...........................................................45

1.2. Thực trạng an toàn trong hải quan điện tử..........................................................46

3. Giải pháp an toàn trong hải quan điện tử..................................................................58

3.1. Các giải pháp đƣợc áp dụng trong HQĐT ở một số nƣớc phát triển...................58

3.2. Xây dựng giải pháp an toàn trong Hải quan điện tử Việt Nam...........................59

3.3. Đánh giá............................................................................................................64

Chƣơng 4: PHẦN MỀM ỨNG DỤNG ...........................................................................66

1. Gới thiệu về phần mềm ký điện tử GnuPG ..............................................................66

2. Hƣớng dẫn cài đặt và sử dụng phiên bản đồ họa GPA trong Ubuntu........................66

2.1 Cài đặt................................................................................................................67

2.2 Hƣớng dẫn sử dụng ............................................................................................67

KẾT LUẬN ....................................................................................................................75

TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................77

7

DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH ĐƢỢC SỬ DỤNG

Hình 1: Quá trình đăng ký, cấp và sử dụng chữ ký số .....................................................43

Hình 2: Quá trình ký và mã hóa dữ liệu ..........................................................................43

Hình 3: Thẩm định chữ ký số..........................................................................................44

Hình 4: Xác thực tính toàn vẹn của thông tin ..................................................................44

Hình 5: Quy trình trong HQĐT.......................................................................................48

Hình 6: Quá trình kiểm tra sơ bộ của cơ quan hải quan đối với thông tin khai.................49

Hình 7: Mô hình khái quát hệ thống TQĐT ....................................................................50

Hình 8: Trao đổi thông tin giữ doanh nghiệp, Cục và các chi cục hải quan .....................51

Hình 9: Quy trinh thực hiện đối với luồng xanh ..............................................................51

Hình 10: Quy trình thực hiện đối với luồng vàng cà đỏ...................................................52

Hình 11: Mô hình phần mềm của hệ thống .....................................................................53

Hình 12: Mô hình kiến trúc hệ thống thông quan điện tử ................................................60

Hình 13: Mô hình hệ thống thông quan điện tử...............................................................60

Hình 14: Mô hình hệ thống CA dạng cây.......................................................................63

Hình 15: Thiết lập chế độ làm việc của phần mềm GPA ................................................68

Hình 16: Nhập thông tin để tạo khóa...............................................................................68

Hình 17: Quá trình tạo khóa, ngƣời dùng di chuột hoặc chơi game để tăng tính ngẫu nhiên

cho khóa .........................................................................................................................69

Hình 18: Quản lý khóa....................................................................................................70

Hình 19: Sử dụng khóa ...................................................................................................71

Hình 20: Ký tài liệu ........................................................................................................72

Hình 21: Kiểm tra chữ ký ...............................................................................................73

Hình 22: Mã hóa tài liệu .................................................................................................74

8

DANH MỤC CÁC BẢNG ĐƢỢC SỬ DỤNG

Bảng 1: Kim ngạch XNK (Nguồn: Tài liệu thống kê của Tổng cục Hải quan) ................16

Bảng 2: Số lƣợng tờ khai XNK và số lƣợng doanh nghiệp tham gia XNK từ năm 2002 –

2006 (nguồn: Tài liệu thống kể của Tổng cục Hải quan) ...............................................17