Kỹ thuật sản xuất hạt giống một số cây rau - chương 4 pps

43

Chương 4

KỸ THUẬT SẢN XUẤT HẠT GIỐNG MỘT SỐ CÂY RAU

HỌ BẦU BÍ

1. Giới thiệu cây họ bầu bí:

Cây họ bầu bí (cucurbitaceae) có giới tính vô cùng phức tạp, các cây họ bầu bí có 3 loại hoa

phụ thuộc loài và giống. Một cây có thể có một hay nhiều dạng hoa và có giới tính khác nhau ở

mỗi hoa. Giới tính ở nhóm cây bầu bí có thể thành các nhóm sau:

1) Nhóm hoa lưỡng tính( Hermaphrodite) tấ cả các hoa trên cùng một cây là lưỡng tính (

Như một số giống các loài mướp, dưa chuột và bí đao)

2) Nhóm hoa đơn tính cùng gốc ( Monoecious) Hoa đực và hoa cái khác hoa nhưng trên

cùng một cây, đây là hình thức phổ biến nhất trông họ bầu bí.

3) Nhóm đực và lưỡng tính (Andromoonoecious) Có hoa đực và hoa lưỡng tính trên cùng

một cây

4) Nhóm cái và lưỡng tính (Gynomonoecious) Hoa cái và hoa lưỡng tính trên cùng một cây

5) Nhóm có ba loại hoa (Trimonoecious Androgynomonoecious) Trên cùng một cây có ba

loại hoa hoa đực, hoa cái và hoa lưỡng tính.

6) Nhóm cây có hoa đơn tính (Dioecious) Cây chỉ có hoa đực hoặc chỉ có hoa cái. Nếu cây

chỉ thuần hoa đực gọi là cây đơn tính đực, cây chỉ có hoa cái gọi là cây đơn tính cái.

7) Nhóm cây đơn tính trung gian(Gynodioecious) : Trong các loài có hoa đơn tính chỉ có

hoa cái có một số cây trong loài lại có hoa lưỡng tính

8) Nhóm bán đơn tính cái( Sub-Gynoecious): Các cây thuần cái của loài đơn tính xuất hiện

một số hoa được và lưỡng tính

Hình thức hoa đơn tính là phổ biến ở họ bầu bí. Lưỡng tính có nguồn gốc từ đơn tính khác

gốc hay cùng gốc đã tiến hóa ra.

2. Điều khiển biểu hiện giới tính ở cây họ bầu bí

Các cây họ bầu bí biểu hiện giưới tính như thời gian nở hoa, kiểu giới tínhư của các hoa

khác nhau, Số hoa có giới tính khác nhau, tỷ lệ giới tính. Những biểu hiện này do gen xác định và

cũng chịu ảnh hưởng của môi trường. Biểu hiện giới tính có thể tác động bằng thay đổi moi trường

hay sử dụng các chất điều tiết sinh trưởng khác nhau. Thông thường các hóc môn có săn trong cây

là auxin, gibberellin, cytokinin, ethylene, abscicic axít kích thích cho sự hoa. Một số kích thích

hình thành tính cái trong khi một số chất khác kích thích hình thành hoa đực.

Các chất kích thích hình thành hoa cái: auxin, ethylene (ethẹphon hoặc ethren) , Maleic

hydrate ( MH) Tri-iodobenzoic axit ( TIBA), Cytokinin, Boron ở nồng độ thấp ....

Chất kích thích hình thành hoa đực: Gibbrellin, AgNo3, Thiosulfate bạc [Ag(S2O3],

Aminoethoxyvilylglyvine (AVG).

Mặc dù nhiệt độ cao, ánh sáng mạnh, ngày dài kích thích ra hoa đực. Phân kali thích hợp

cho ra hoa đực trong khi phân đạm có tác dụng ngược lại.

3. Thụ phấn và đậu quả ở cây họ bầu bí

Cây họ bầu bí có hoa đơn tính cùng gốc hay khác gốc là giao phấn, các hoa lưỡng tính cũng

không kết hạt bằng tự thụ phấn, đôi khi hạt phấn là dính trên đầu nhụy.