K.Jaspers - Nhà triết học hiện sinh tôn giáo

TRIET HOC, SO 8 (231), THANG 8-2010

Gidl THIEU DANH NHAN TRIET HOC

KJnsPCRS - NHH TRI€T HOC H1€N SINH TON GIRO

f

arl Theodor Jaspers (23/2/1883 -

26/2/1969) la nha trie't hgc, nha phan

tam hge, thay thufi'c chfla benh tam

than ngfldi Die, ngfldi cfi anh hfldng Ifin

tfii thin hgc, phan tam hgc va trig't hge

hien dai. Cing vfii Heidegger, Jaspers da

sang lap ehu nghia hien sinh Die no'i

tie'ng trong thg' ky XX. Vfi'n la con mgt

giam dfi'e ngan hang, sinh ra tai Oldenburg

va sfim quan tam dg'n trig't hgc, nhflng

Jaspers lai chgn nganh luat va da hge ba

hge ky tai eae trfldng dai hgc d Heidelberg,

Muenchen, do chiu anh hfldng bdi cha fing.

Tfl nam 1902 - 1903, fing ehuyen qua hgc y

tai Berlin va Goettingen.

Jaspers to't nghiem trfldng y nam 1909

va bit diu lam viec tai mgt benh vien

tam thin d Heidelberg. Khi lam viee d

day, ong thflc sfl tha't vgng vfii phfldng

phap ma gifii y hgc lie bay gid nghign

ciu, tig'p can benh tam than va fing tfl

dat cho minh nhiem vu nang eao phfldng

phap phan tam hge. Nam 1913, ong gianh

dflde mgt vi tri tam thdi tai Dai hgc

Heidelberg vfii tfl each giang vign tam ly

hgc. Ve sau, fing trd thanh giang vign

chlnh thie va khong bao gid quay lai vfii

cfing viec dieu tri lam sang nfla. Nam

1923, fing eho xuat ban cufi'n Triet hgc •

tac pham dflde eae nha nghien cflu danh

gia la quan trgng bac nha't ei a fing va la

nfing cfi't eho trie't hgc hien sinh.

5 tuo'i 40, Jaspers chuyen tfl tam ly

NGUYfiN Lfi THACH'*^

NGUYfiN NGOC QUtNH <"^

hge sang trig't hge, md rgng nhflng de tai

ma fing da tin g nghign ciu trong eae

cfing trinh y hgc trflfie dfi. Jaspers da trd

thanh trie't gia ling danh tai Die va ca

chau Au. Trong thdi ky phat xlt, do vd fing

la ngfldi Do Thai va ban than fing t i chfi'i

cgng tae vfii ehinh quyen phat xlt, fing da

bi cam giang day. Nam 1948, fing nhan

chic giao sfl trig't hge tai Dai hge Basel d

Thuy Si va vfii nhflng dfing gfip cia minh,

Jaspers lai noi bat trong gifii trig't hgc eho

tfii khi qua ddi nam 1969 tai day(l).

Trong cugc ddi nghign eiu ly luan cua

minh, Jaspers da nhieu Iin dfldc phdng

tang bing tie'n si danh dfl, dflde tang giai

thfldng Goethe nam 1947 va giai thfldng

hea binh eua Hiep hgi kinh doanh saeh

Tay Dflc nam 1958. Sau nhieu nam efi'ng

big'n va hoat dgng trgn linh vfle trig't hgc,

y hge, nha hien sinh ngflfii Dflc da dg lai

eho ehing ta nhieu tae pham cfi gia tri,

nhfl Triet hgc gdrii 3 tap (1932); Y tadng

dgi hgc (1946); Cdu hoi ve tpi loi ciia nifdc

Bac (1946); Bac tin triet hgc (1948);

Ngudn gdc vd muc tieu cua lich sd (^1949);

Tadng lai nhdn logi (1961); Bac tin trie't

(*) Giang vien trie't hoc. Hoc vien Chinh tri - Hanh

chinh khu vfle I, Hoc vien Chinh tri - Hanh chinh

Qud'c gia Ho Chi Minh.

(**) Giang vien, Trfldng Dai hoc Phdng chay, chfla

chay, Bd Cdng an.

(1) Xem: Mai Scin. 101 triet gia. Nxb Tri thflc. Ha

Noi, 2007, tr. 630.

79