Kinh tế huyện sa thầy tỉnh kon tum từ 1978 đến 2020

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ QUYÊN

KINH TẾ HUYỆN SA THẦY

TỈNH KON TUM TỪ 1978 ĐẾN 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ VIỆT NAM

Đà Nẵng - Năm 2023

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ QUYÊN

KINH TẾ HUYỆN SA THẦY

TỈNH KON TUM TỪ 1978 ĐẾN 2020

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam

Mã số : 8229013

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Lưu Trang

Đà Nẵng - Năm 2023

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii

TRANG THÔNG TIN LUẬN VĂN THẠC SĨ.......................................................... iii

MASTER THESIS THESIS INFORMATION PAGE.............................................iv

MỤC LỤC ......................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................ vii

DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... viii

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................1

2. Lịch sử nghiên cứu đề tài....................................................................................2

3. Mục tiêu nghiên cứu ...........................................................................................4

4. Đối tượng nghiên cứu .........................................................................................4

5. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................4

6. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................4

7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài............................................................5

8. Bố cục của Luận văn...........................................................................................5

CHƯƠNG 1. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG KINH TẾ HUYỆN SA THẦY...........6

1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................................6

1.1.1. Vị trí địa lý....................................................................................................6

1.1.2. Địa hình.........................................................................................................6

1.1.3. Khí hậu..........................................................................................................7

1.1.4. Tài nguyên ....................................................................................................7

1.2. Sơ lược về lịch sử ...................................................................................................10

1.3. Đặc điểm về cư dân và văn hóa..............................................................................12

1.4. Tình hình kinh tế huyện Sa Thầy trước năm 1978.................................................14

Tiểu kết chương 1..........................................................................................................22

CHƯƠNG 2. HOẠT ĐỘNG KINH TẾ HUYỆN SA THẦY, TỈNH KON TUM

TỪ 1978 ĐẾN 2020......................................................................................................23

2.1. Kinh tế Nông - Lâm nghiệp....................................................................................23

2.2. Kinh tế Công nghiệp - Xây dựng ...........................................................................50

2.3. Kinh tế Thương mại và Dịch vụ.............................................................................57

Tiểu kết chương 2..........................................................................................................63

vi

CHƯƠNG 3. ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ, Ý NGHĨA VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

.......................................................................................................................................66

3.1. Đặc điểm.................................................................................................................66

3.2. Vai trò .....................................................................................................................72

3.3. Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm.............................................................................76

3.3.1. Ý nghĩa........................................................................................................76

3.3.2. Bài học kinh nghiệm...................................................................................77

Tiểu kết chương 3..........................................................................................................80

KẾT LUẬN ..................................................................................................................81

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................84

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (Bản sao)

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CN-XD : Công nghiệp – xây dựng

CNH : Công nghiệp hóa

DV : Dịch vụ

GTSX : Giá trị sản xuất

HĐH : Hiện đại hóa

HTX : Hợp tác xã

N- L-TS : Nông – lâm – thủy sản

NQ/ HU : Nghị quyết /huyện ủy

NQ/TW : Nghị quyết/trung ương

TTCN : Tiểu thủ công nghiệp

UBND : Ủy ban nhân dân

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.1.

Diện tích, năng suất, sản lượng lương thực-thực phẩm giai đoạn

1996-2000

33

2.2. Bảng thống kê các loại vật nuôi chủ lực giai đoạn 1996-2000 34

2.3. Bảng thống kê các loại cây công nghiệp giai đoạn 1996-2000 34

2.4. Bảng thống kê các loại cây công nghiệp giai đoạn 2006-2010 37

2.5. Diện tích, năng suất, sản lượng lương thực-thực phẩm 38

2.6. Bảng thống kê các loại vật nuôi chủ lực giai đoạn 2006-2010 39

2.7. Bảng thống kê các loại cây công nghiệp giai đoạn 2010-2015 40

2.8. Bảng thống kê các loại vật nuôi chủ lực giai đoạn 2010-2015 41

2.9.

Diện tích, năng suất, sản lượng lương thực-thực phẩm giai đoạn

2010-2015

41

2.10. Bảng thống kê các loại cây công nghiệp giai đoạn 2015-2020 42

2.11. Bảng thống kê các loại vật nuôi chủ lực giai đoạn 2015-2020 43

2.12.

Diện tích, năng suất, sản lượng lương thực-thực phẩm giai đoạn

2015-2020

43

2.13. Một số cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm đến năm 2020 45

2.14. Một số cây lương thực chính đến năm 2020 46

2.15. Một số loại vật nuôi chính tính đến năm 2020 47

2.16. Cơ cấu kinh tế và tăng trưởng của các ngành 63

2.17.

Cơ cấu giá trị sản xuất các ngành kinh tế giai đoạn giai đoạn 2000 -

2020

64

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Từ ngày 15 đến 18/12/1986, Đại hội Đảng toàn quốc lần VI được tổ chức tại Hà

Nội. Đại hội đã đưa đất nước bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện, chủ trương phát

triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, trong đó kinh tế quốc doanh giữ vai trò

chủ đạo. Đại hội VI của Đảng đã nhấn mạnh: "Đổi mới phải toàn diện và đồng bộ, từ

kinh tế và chính trị đến tổ chức, tư tưởng văn hóa. Đổi mới phải gắn liền với đổi mới

chính trị, nhưng trọng tâm là đổi mới kinh tế" [50] . Trải qua 7 kỳ đại hội từ đại hội VI

(12/1986) đến đại hội lần thứ XII của Đảng (2016), Đảng ta vẫn chú trọng phát triển

kinh tế coi phát triển kinh tế là nền tảng vững chắc để xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ

quốc. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, đã nhấn mạnh: "Đẩy mạnh

toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế nhanh, bền vững, phấn đấu

sớm đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại, nâng cao đời

sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững

chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc" [52].

Đường lối đổi mới do Đảng ta đề ra đã tác động mạnh mẽ và sâu rộng tới tất cả

mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, các địa phương trong cả nước đã tiến hành

công cuộc đổi mới, đất nước đã từng bước vượt qua khủng hoảng kinh tế - xã hội, ổn

định, phát triển và dần bắt kịp được tốc độ phát triển của các nước trong khu vực cũng

như trên thế giới. Với những bước đi đúng đắn và phù hợp, sau hơn 30 năm đổi mới,

dưới sự lãnh đạo xuyên suốt của Đảng, nước ta đã đạt được những thành tựu quan

trọng trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Từ một nền kinh tế

nông nghiệp lạc hậu với 90% dân số làm nông nghiệp, Việt Nam đã xây dựng được cơ

sở vật chất - kỹ thuật, hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước đáp ứng cho sự nghiệp công

nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo ra môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội.

Hòa chung không khí cả nước phấn khởi đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội,

huyện Sa Thầy trước đây, trong kháng chiến chống thực dân Pháp, được gọi là Khu

7, đến năm 1960 sáp nhập với một nửa phần của đất của Khu 6 - từ phía Tây đường

số 14 trở lên và lấy tên là H67. Năm 1975, H67 được đổi tên là Sa Thầy; năm 1976

Sa Thầy sáp nhập với huyện Đăk Tô. Đến 10-10-1978 Thủ tướng Chính phủ ban

hành Quyết định số 254/CP chính thức thành lập lại Huyện Sa Thầy trên cơ sở các xã

Rờ Kơi, Mô Rai, Bờ Y, Đắk Sú, Sa Loong tách từ Huyện Đăk Tô ra với xã Ya Ly

của Thị xã Kon Tum và điểm kinh tế mới Kleng. Thực hiện chính sách xây dựng và

phát triển vùng kinh tế mới của Đảng và Nhà nước, Huyện đã đón nhận nhân dân từ

các tỉnh miền xuôi lên, hình thành một số xã. Ngày 15-10-1991, thực hiện Quyết

2

định số 216/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ), huyện tách 03 xã Bờ

Y, Sa Loong, Đăk Sú để tham gia thành lập huyện Ngọc Hồi. Hiện nay, toàn huyện

Sa Thầy đã có 10 xã và 01 thị trấn với diện tích đất tự nhiên là 241.200 ha và 35.800

dân. Trong đó các dân tộc thiểu số chiếm hơn 53% dân số trong toàn huyện, chủ yếu

là dân tộc Gia Rai, Xê Đăng - Hà Lăng, Rơ Mâm, Ba Na - Rơ Ngao, Thái. Sa Thầy là

một huyện miền núi, biên giới, nằm về phía Tây - Bắc và cách Thành phố Kon Tum

30 km, gần tiếp giáp với ngã ba Đông Dương, có đường biên giới quốc gia tiếp giáp

với Campuchia dài 85km; với đặc điểm đất rộng, người thưa, địa hình phức tạp, bị

chia cắt bởi các dãy núi cao và xen kẽ là hệ thống sông, suối chằng chịt làm cho việc

giao lưu, buôn bán giữa các xã với nhau trên địa bàn Huyện gặp rất nhiều khó khăn,

trở ngại, đặc biệt là xây dựng cơ sở hạ tầng cơ bản.

Nhìn lại chặng đường hơn 40 năm xây dựng và phát triển (1978-2020), huyện Sa

Thầy, từ một nền kinh tế thuần nông, cây lúa rẫy chiếm địa vị độc tôn, đến nay nền

kinh tế đã và đang hội nhập sâu rộng trong nền kinh tế quốc dân, sản xuất hàng hóa có

chất lượng và sức cạnh tranh. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, giảm

dần tỷ trọng nông - lâm nghiệp, tăng dần tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và dịch vụ,

tốc độ tăng trưởng kinh tế liên tục tăng qua các năm. Những thành tựu đó là kết quả

của sự nỗ lực và cố gắng hết mình của Đảng bộ và nhân dân huyện Sa Thầy trong việc

thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội mà Đảng đề ra.

Là một giáo viên giảng dạy bộ môn lịch sử, được sinh ra, lớn lên và làm việc trên

mảnh đất này, bản thân tôi rất muốn làm sáng rõ quá trình phát triển nền kinh tế huyện

Sa Thầy trên các lĩnh vực kinh tế, xu hướng chuyển biến của từng ngành, những bước

chuyển biến đột phá, những hạn chế còn tồn đọng nhằm góp phần tái hiện lại bức tranh

chân thực và sinh động của kinh tế huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum trong giai đoạn từ

năm 1978 đến năm 2020.

Từ xuất phát như vậy, tôi đã mạnh dạn chọn vấn đề “Kinh tế huyện Sa Thầy, tỉnh

Kon Tum từ năm 1978 đến năm 2020” làm đề tài luận văn thạc sĩ Lịch sử, chuyên

ngành lịch sử Việt Nam.

2. Lịch sử nghiên cứu đề tài

Nghiên cứu về kinh tế của Việt Nam nói chung và ở từng địa phương nói riêng

đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học. Đã có nhiều công trình

nghiên cứu, bài báo khoa học, sách, luận văn … được công bố với những mức độ, cách

tiếp cận ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Hà Ban, Phát triển nông nghiệp bền vững ở Kon Tum, Tạp chí khoa học và công

nghệ, Đại học Đà Nẵng- Số 4(27) 2008. Bài viết xây dựng chiến lược phát triển bền

vững nông nghiệp ở tỉnh Kon Tum, cần phải chú ý việc tăng trưởng kinh tế đi đôi với

3

xóa đói giảm nghèo, kế hoạch hóa gia đình và nâng cao chất lượng dân số, phân bố lao

động và dân cư hợp lý, nâng cao nhận thức của người dân về phát triển bền vững nông

nghiệp, về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học.

Phan Ấn Quốc (2011) với đề tài: “Một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại ở

Tỉnh Kon Tum” là đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế trường Đại Học Đà Nẵng. Luận văn

nghiên cứu và đề ra giải pháp phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn tỉnh Kon Tum,

không chỉ đơn thuần giải quyết các vấn đề thực tiễn trang trại đóng góp về kinh tế cho

địa phương, mà còn nhận thức vai trò to lớn của trang trại trong quá trình chuyển dịch

cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông

thôn theo một tư duy mới, tư duy phát triển nông nghiệp theo hướng vận dụng một

cách đầy đủ các quy luật của nền kinh tế thị trường.

Võ Tấn Danh (2011) với đề tài “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Kon Tum” là đề

tài luận văn thạc sĩ kinh tế trường Đại Học Đà Nẵng. Luận văn đã phân tích thực trạng

chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, tiềm năng và thế mạnh của kinh tế Kon Tum,

và phân tích ảnh hưởng của các nguồn lực tới sự chuyển dịch, nguyên nhân chủ quan,

khách quan đưa đến những thành tựu và hạn cơ cấu kinh tế của tỉnh đồng thời đề ra

những biện pháp nhằm khắc phục những hạn chế của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế,

nhằm phát huy hơn nửa tiềm năng kinh tế của tỉnh Kon Tum.

Viết về đề tài kinh tế huyện Sa Thầy trước đây đã có những công trình của các

tác giả như:

Nguyễn Bá Cầu (2011) với đề tài “Phát triển nông nghiệp trên địa bàn huyện

Sa Thầy, tỉnh Kon Tum” là đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế trường Đại Học Đà Nẵng.

Luận văn đã phân tích, đánh giá chỉ ra những điểm mạnh, những vấn đề tồn tại

trong phát triển nông nghiệp của huyện Sa Thầy, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm

đẩy mạnh phát triển nông nghiệp trên địa bàn huyện Sa Thầy trong trong giai đoạn

từ 2005 đến 2015.

Các vấn đề kinh tế - xã hội của huyện Sa Thầy được đề cập đến trong Lịch sử

Đảng Bộ huyện Sa Thầy, tập II (1975 – 2010). Cuốn sách này đã nêu bật quá trình xây

dựng và phát triển của Đảng bộ và nhân dân huyện Sa Thầy trên các lĩnh vực chính trị,

kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng từ sau ngày giải phóng đến năm 2010.

Những công trình khoa học, sách, báo, tạp chí nêu trên đã khẳng định tầm quan

trọng của xây dựng phát triển kinh tế, trong đó có sự chỉ đạo sát sao của Đảng, được

thể hiện bằng các đường lối, chính sách phát triển kinh tế và sự vận dụng đường lối,

chính sách đó vào các địa phương cụ thể. Qua đó, có thể khẳng định: đây là vấn đề rất

lớn và phong phú.

Khi khái quát qua các công trình nghiên cứu, ta có thể thấy rằng các công trình