Kiến nghị sửa đổi một số thuật ngữ pháp lí trong chương XXXII Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003

nghiªn cøu - trao ®æi

36 t¹p chÝ luËt häc sè 10/2008

Ths. §ç ThÞ Ph−îng *

huật ngữ pháp lí có vị trí rất quan trọng

trong kĩ thuật lập pháp. Để xây dựng

văn bản pháp luật thành công thì ngoài tính

khả thi trong nội dung các điều luật, việc vận

dụng các thuật ngữ cho chuẩn xác, thống

nhất, đơn giản, dễ hiểu là yêu cầu không thể

thiếu được nhất là đối với những văn bản tố

tụng. Thực tế cho thấy có những trường hợp

sai sót một số thuật ngữ pháp lí mà đã hiểu và

áp dụng không đúng các trình tự tố tụng dẫn

đến những vi phạm pháp luật nghiêm trọng.

Nhận thức được tầm quan trọng của

thuật ngữ pháp lí trong các văn bản pháp luật

tố tụng, chúng tôi xin đề xuất một số ý kiến

cho việc sửa đổi thuật ngữ pháp lí trong

chương XXXII Bộ luật tố tụng hình sự

(BLTTHS) năm 2003 như sau:

1. “Người bị tạm giữ, bị can, bị cáo là

người chưa thành niên” hay “người chưa

thành niên phạm tội”?

Khoản 1 Điều 302 BLTTHS quy định:

"Điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán tiến

hành tố tụng đối với người chưa thành niên

phạm tội phải là người có những hiểu biết

cần thiết về tâm lí học, về khoa học giáo dục

cũng như về hoạt động đấu tranh phòng và

chống tội phạm của người chưa thành niên".

Trong quy định trên, theo chúng tôi, việc sử

dụng thuật ngữ "người chưa thành niên

phạm tội" là chưa chính xác.

Thứ nhất, theo Từ điển luật học,

(1) khái

niệm người phạm tội được hiểu là "người có

đủ dấu hiệu của chủ thể của tội phạm đã thực

hiện hành vi được luật hình sự quy định là tội

phạm". Người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi

đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách

nhiệm hình sự theo những quy định trong

Chương X Bộ luật hình sự (BLHS) đồng thời

theo những quy định khác của Chương này và

theo những quy định khác của Phần chung Bộ

luật không trái với những quy định của

Chương này. Còn trong BLTTHS, khái niệm

người bị tạm giữ là “người bị bắt trong

trường hợp khẩn cấp, phạm tội quả tang,

người bị bắt theo quyết định truy nã hoặc

người phạm tội tự thú, đầu thú và đối với họ

đã có quyết định tạm giữ” (Điều 48), “bị can

là người đã bị khởi tố về hình sự” (Điều 49)

và “bị cáo là người đã bị toà án quyết định

đưa ra xét xử” (Điều 50). Khái niệm người bị

tạm giữ, bị can, bị cáo được xác định tuỳ

thuộc vào từng giai đoạn khác nhau của trình

tự tố tụng và tuỳ thuộc vào quyết định tố tụng

được áp dụng đối với họ. Khi tham gia tố

tụng, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo được

đảm bảo các quyền và nghĩa vụ theo quy định

của BLTTHS. Người bị tạm giữ, bị can, bị

cáo là người chưa thành niên là người từ đủ

14 tuổi đến dưới 18 tuổi tại thời điểm áp dụng

các quy định của BLTTHS. Do đó, thuật ngữ

T

* Giảng viên Khoa luật hình sự

Trường Đại học Luật Hà Nội