Kiểm soát phát triển Khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh hội nhập

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ XÂY DỰNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI

Nguyễn Thanh Quang

KIỂM SOÁT PHÁT TRIỂN

KHU TRUNG TÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐÔ THỊ VÀ CÔNG TRÌNH

MÃ SỐ: 62.58.01.06

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

PGS.TS.KTS. Đỗ Hậu

Hà Nội, 2013

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công

trình nào khác, trừ những chỗ đã ghi chú trích dẫn, tham khảo.

Tác giả luận án

Nguyễn Thanh Quang

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn quý báu của thầy giáo

hướng dẫn: Phó giáo sư, tiến sĩ, kiến trúc sư Đỗ Hậu, người đã kiên trì, tận tâm

dẫn dắt tôi trên con đường nghiên cứu khoa học từ những ngày đầu tiên.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của Khoa sau đại học, Ban giám hiệu trường Đại

học kiến trúc Hà Nội, cũng như các khoa, phòng ban khác trong trường. Tôi xin

cảm ơn các thầy cô giáo, các nhà khoa học ở trong và ngoài trường đã đóng góp ý

kiến quý báu trong quá trình tôi thực hiện luận án.

Cuối cùng, tôi rất biết ơn sự động viên giúp đỡ, sát cánh và luôn tạo điều kiện

của cha, mẹ, vợ, em trai và các con tôi để tôi hoàn thành luận án này.

Hà nội, ngày 15 tháng 9 năm 2013

Nguyễn Thanh Quang

iii

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU ..............................................................................................- 1 -

1 Tính cấp thiết của đề tài..........................................................................- 1 -

2 Mục đích nghiên cứu ...............................................................................- 2 -

3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..........................................................- 2 -

4 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài...............................................- 3 -

5 Những đóng góp mới của luận án...........................................................- 3 -

6 Kết cấu của luận án .................................................................................- 4 -

7 Các khái niệm cơ bản có liên quan đến nghiên cứu .............................- 4 -

CHƢƠNG I .......................................................................................................- 9 -

TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN VÀ KIỂM SOÁT PHÁT TRIỂN KHÔNG

GIAN KHU TRUNG TÂM HIỆN HỮU CỦA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP...........................................................................- 9 -

1.1 Tổng quan tình hình phát triển không gian khu trung tâm của các đô thị

lớn ở Việt Nam........................................................................................................- 9 -

1.1.1 Khái quát tình hình phát triển các đô thị lớn.................................- 9 -

1.1.2 Khái quát tình hình phát triển khu trung tâm các đô thị lớn .......- 10 -

1.2 Thực trạng phát triển không gian khu trung tâm hiện hữu của thành phố

Hồ Chí Minh.........................................................................................................- 19 -

1.2.1 Khái quát chung về thành phố Hồ Chí Minh ..............................- 19 -

1.2.2 Thực trạng phát triển về không gian khu trung tâm hiện hữu.....- 21 -

1.2.3 Các thách thức đối với sự phát triển của Thành phố và khu trung tâm

.....................................................................................................- 27 -

1.3 Thực trạng kiểm soát phát triển không gian khu trung tâm hiện hữu của

Thành phố Hồ Chí Minh.......................................................................................- 30 -

1.3.1 Các nội dung kiểm soát chủ yếu..................................................- 30 -

1.3.2 Hoạt động kiểm soát....................................................................- 31 -

1.3.3 Tổ chức bộ máy kiểm soát ..........................................................- 34 -

1.3.4 Đánh giá chung............................................................................- 37 -

1.4 Các công trình nghiên cứu khoa học đã công bố có liên quan đến đề tài . -

40 -

1.4.1 Các dự án và đề tài nghiên cứu khoa học....................................- 40 -

1.4.2 Các luận án Tiến sĩ ......................................................................- 41 -

iv

1.4.3 Các luận văn Thạc sĩ ...................................................................- 42 -

1.5 Các vấn đề cần nghiên cứu trong luận án...........................................- 45 -

CHƢƠNG II....................................................................................................- 46 -

NHỮNG CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ KIỂM SOÁT VÀ KIỂM SOÁT PHÁT

TRIỂN KHÔNG GIAN CÁC KHU TRUNG TÂM CỦA CÁC ĐÔ THỊ LỚN......- 46 -

2.1 Phương pháp nghiên cứu.....................................................................- 46 -

2.1.1 Phương pháp chuyên gia .............................................................- 46 -

2.1.2 Phương pháp xử lý thông tin, tư liệu...........................................- 46 -

2.1.3 Phương pháp điều tra khảo sát thực tế ........................................- 46 -

2.1.4 Phương pháp dự báo....................................................................- 47 -

2.1.5 Phương pháp so sánh...................................................................- 47 -

2.2 Những cơ sở lý luận về kiểm soát phát triển không gian khu trung tâm đô

thị .............................................................................................................- 47 -

2.2.1 Các chủ thể hoạt động kiểm soát.................................................- 47 -

2.2.2 Các cách thức hoạt động kiểm soát.............................................- 48 -

2.2.3 Hình thức và phương thức kiểm soát ..........................................- 51 -

2.2.4 Các mô hình tổ chức hệ thống quản lý kiểm soát: ......................- 52 -

2.3 Công cụ và cơ sở pháp lý hoạt động kiểm soát phát triển không gian đô

thị và khu trung tâm đô thị ...................................................................................- 56 -

2.3.1 Các công cụ kiểm soát.................................................................- 56 -

2.3.2 Các cơ sở pháp lý ........................................................................- 58 -

2.3.3 Các Qui chuẩn, Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam.........................- 63 -

2.3.4 Đồ án quy hoạch và thiết kế đô thị..............................................- 63 -

2.3.5 Các giấy phép ..............................................................................- 64 -

2.4 Các yếu tố chủ yếu tác động đến kiểm soát phát triển không gian đô thị.. -

64 -

2.4.1 Các cơ chế, chính sách và hệ thống văn bản pháp luật ...............- 64 -

2.4.2 Qui hoạch đô thị và các chuyên ngành khác ...............................- 65 -

2.4.3 Kế hoạch và tiến độ thực hiện các chương trình, dự án xây dựng - 67

-

2.4.4 Tổ chức hoạt động của Bộ máy kiểm soát ..................................- 68 -

2.4.5 Quan hệ phối hợp với các cấp, ngành liên quan..........................- 70 -

2.4.6 Sự tham gia của cộng đồng .........................................................- 70 -

2.5 Tác động của hội nhập đến phát triển và quản lý đô thị.....................- 71 -

2.5.1 Cơ hội từ hội nhập.......................................................................- 71 -

v

2.5.2 Thách thức từ hội nhập................................................................- 74 -

2.6 Định hướng qui hoạch và kiểm soát phát triển không gian khu trung tâm

Thành phố Hồ Chí Minh.......................................................................................- 80 -

2.6.1 Định hướng quy hoạch phát triển không gian chức năng khu trung

tâm .....................................................................................................- 80 -

2.6.2 Định hướng kiểm soát phát triển không gian khu trung tâm ......- 82 -

2.7 Những bài học kinh nghiệm về kiểm soát và kiểm soát phát triển đô thị... -

83 -

2.7.1 Kinh nghiệm nước ngoài.............................................................- 83 -

2.7.2 Trong nước ..................................................................................- 88 -

CHƢƠNG III ..................................................................................................- 92 -

MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT PHÁT TRIỂN KHÔNG GIAN KHU

TRUNG TÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP - 92 -

3.1 Mục đích và yêu cầu xây dựng giải pháp ............................................- 92 -

3.1.1 Mục đích......................................................................................- 92 -

3.1.2 Yêu cầu........................................................................................- 93 -

3.2 Các nguyên tắc và quy trình kiểm soát phát triển không gian khu trung

tâm thành phố Hồ Chí Minh.................................................................................- 94 -

3.2.1 Các nguyên tắc kiểm soát:...........................................................- 94 -

3.2.2 Các đối tượng và quy trình kiểm soát .........................................- 99 -

3.3 Đề xuất các giải pháp kiểm soát phát triển không gian khu trung tâm hiện

hữu thành phố Hồ Chí Minh...............................................................................- 102 -

3.3.1 Đề xuất mô hình tổ chức hệ thống kiểm soát không gian đô thị. - 102

-

3.3.2 Đề xuất mô hình tổ chức bộ máy kiểm soát phát triển không gian

thành phố và khu Trung tâm thành phố Hồ Chí Minh ...................................- 104 -

3.3.3 Đề xuất bộ tiêu chí kiểm soát phát triển không gian đô thị Thành phố

và khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh .....................................................- 109 -

3.4 Hoàn thiện một số giải pháp để nâng cao hiệu quả kiểm soát phát triển

không gian đô thị thành phố Hồ Chí Minh.........................................................- 111 -

3.4.1 Hoàn thiện hệ thống pháp luật, pháp quy..................................- 111 -

3.4.2 Đẩy mạnh lập và phê duyệt các đồ án quy hoạch và thiết kế đô thị. . -

113 -

3.4.3 Đổi mới và tăng cường công tác giám sát, kiểm tra và thanh tra

(kiểm soát) đầu tư xây dựng phát triển đô thị. ...............................................- 114 -

vi

3.4.4 Đổi mới và tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công

chức quản lý và kiểm soát phát triển đô thị. ..................................................- 116 -

3.4.5 Thu hút sự tham gia của các tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức xã

hội và cộng đồng dân cư. ...............................................................................- 117 -

3.5 Bàn luận về các kết quả nghiên cứu ..................................................- 118 -

3.5.1 Bàn luận về đề xuất mô hình tổ chức hệ thống kiểm soát phát triển

không gian đô thị............................................................................................- 118 -

3.5.2 Bàn luận về đề xuất mô hình tổ chức bộ máy kiểm soát phát triển

không gian đô thị của Thành phố và khu Trung tâm .....................................- 124 -

3.5.3 Bàn luận về đề xuất bộ tiêu chí kiểm soát phát triển không gian đô

thị Thành phố và khu Trung tâm thành phố Hồ Chí Minh ............................- 126 -

3.5.4 Bàn luận về đề xuất hoàn thiện một số giải pháp để nâng cao hiệu

quả kiểm soát phát triển không gian đô thị. ...................................................- 127 -

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................- 133 -

Kết luận: .....................................................................................................- 133 -

Kiến nghị: ...................................................................................................- 137 -

DANH MỤC MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐẪ CÔNG BỐ CỦA

TÁC GIẢ ...............................................................................................................- 139 -

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................- 140 -

PHẦN PHỤ LỤC..........................................................................................- 148 -

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

STT Tên bảng biểu Trang

Bảng 1.1 Thống kê số lượng đô thị từ 1999 – 2010 của Việt Nam 9

Bảng 1.2 Tăng trưởng dân số của một số đô thị lớn từ 1970 – 2009 10

Bảng 1.3

Tỷ trọng dân số đô thị của 5 thành phố trực thuộc Trung ương so

với dân số đô thị cả nước năm 1999 và 2009

10

Bảng 1.4

Thống kê số lượng các vi phạm về trật tự xây dựng và trật tự đô

thị trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh các năm 2009,2010,2011 32

Bảng 3.1. Bộ tiêu chí kiểm soát phát triển đô thị Thành phố Hồ Chí Minh 109

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Số TT Tên hình vẽ Trang

Hình 1.1 Các đô thị trung tâm trong hệ thống đô thị Việt Nam 9-i

Hình 1.2

Hiện trạng khu vực quận Hoàn Kiếm và Quận Hai Bà

Trưng, Hà Nội

11-i

Hình 1.3

Hiện trạng khu vực trung tâm quận Đống Đa, Tây Hồ -

Hà Nội

11-ii

Hình 1.4 Hiện trạng khu đô thị Mỹ Đình, Hà Nội 11-ii

Hình 1.5 Khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh 11-iii

Hình 1.6 Khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh 11-iv

Hình 1.7, 1.8 Khu trung tâm thành phố Đà Nẵng 11-v

Hình 1.9, 1.10 Khu trung tâm thành phố Cần Thơ 11-vi

Hình 1.11 Khu trung tâm thành phố Vinh 11-vii

Hình 1.12 Khu trung tâm thành phố Quy Nhơn 11-vii

Hình 1.13 Các mô hình phát triển không gian trung tâm đô thị 12

Hình 1.14 Vị trí thành phố Hồ Chí Minh 19-i

Hình 1.15 Hệ thống các trung tâm vùng thành phố Hồ Chí Minh 20-i

Hình 1.16

Ranh giới hiện hữu và mở rộng của khu trung tâm thành

phố Hồ Chí Minh

22-i

Hình 1.17 Sơ đồ tổ chức không gian Khu đô thị mới Thủ Thiêm 22-i

Hình 2.1 Sơ đồ vị trí các phân khu của khu trung tâm TP.HCM 81

Hình 2.2 – 2.6 Minh họa các phân khu của khu trung tâm của TP.HCM 83 i-iii

ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Số TT Tên sơ đồ Trang

Sơ đồ 0.1 Mối quan hệ giữa quản lý và kiểm soát 8

Sơ đồ 1.1 Tổ chức bộ máy thanh tra XD của TP.HCM 36

Sơ đồ 2.1 Quy trình cơ bản trong công tác thanh tra xây dựng ở TP.HCM 50

Sơ đồ 2.2 Hệ thống quản lý kiểm soát trực tuyến 52

Sơ đồ 2.3 Hệ thống quản lý kiểm soát theo chức năng 53

Sơ đồ 2.4 Hệ thống quản lý kiểm soát trực tuyến – tham mưu 54

Sơ đồ 2.5 Hệ thống quản lý kiểm soát trực tuyến – chức năng 55

Sơ đồ 3.1 Sơ đồ các công tác và đối tượng của thanh tra xây dựng 101

Sơ đồ 3.2

Mô hình tổ chức hệ thống kiểm soát phát triển đô thị, thành

phố và khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh 103

Sơ đồ 3.3

Tổ chức bộ máy kiểm soát phát triển đô thị thành phố Hồ Chí

Minh và khu trung tâm 108

Sơ đồ 3.3

Hệ thống tổ chức thanh tra xây dựng và kiểm soát phát triển

đô thị của thành phố Hồ Chí Minh 120

- 1 -

PHẦN MỞ ĐẦU

1 Tính cấp thiết của đề tài

Kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế cộng với việc đẩy mạnh tiến trình công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đã và đang tạo ra nhiều động lực mạnh mẽ cho phát

triển kinh tế xã hội nói chung và các đô thị, nhất là khu trung tâm đô thị nước ta

nói riêng. Với những ưu thế vượt trội so với những khu vực khác, khu trung tâm

đô thị là địa bàn mầu mỡ hấp dẫn và thu hút nhiều nhà đầu tư vào phát triển các

lĩnh vực thương mại, dịch vụ kéo theo các hoạt động xây dựng phát triển đô thị

diễn ra rất sôi động, đa dạng cả về nội dung lẫn hình thức, làm cho công tác quản

lý đô thị trở nên phức tạp hơn, nhiều khi vượt ra ngoài tầm kiểm soát của chính

quyền và các cơ quan chức năng ở địa phương, tác động phương hại đến việc sử

dụng đất, đến cơ cấu chức năng và tạo lập không gian của các khu trung tâm đô

thị, bộc lộ nhiều vấn đề bức xúc, hạn chế. Nhiều nhà hàng, siêu thị, khách sạn,

văn phòng, ngân hàng, cao ốc đã và đang được xây dựng trong khu trung tâm

các đô thị lớn không có sự phù hợp với quy hoạch xây dựng làm cho không gian

đô thị trở nên chật trội, lộn xộn, chắp vá, thiếu cây xanh, giao thông ùn tắc [72].

Đó là những vấn đề đang đặt ra cho chính quyền các đô thị, nhất là các đô thị lớn

trong việc kiểm soát phát triển đô thị trong bối cảnh hội nhập.

Khu vực trung tâm thành phố Hồ Chí Minh hiện nay đang có tốc độ phát

triển không gian và các hoạt động xây dựng nhanh và mạnh, nhiều công trình

cao ốc văn phòng, thương mại, nhà chung cư cao tầng, nhà ở chia lô v.v... xuất

hiện với mật độ dày đặc, nhưng thiếu sự kiểm soát [47].

Việc phát triển cân bằng và đồng bộ khu trung tâm thành phố là mục tiêu

của thành phố để phấn đấu xây dựng nơi đây thành khu trung tâm đạt chuẩn

quốc tế về chất lượng sống, môi trường đô thị. Muốn đạt được mục tiêu đó, việc

tăng cường kiểm soát phát triển không gian khu trung tâm là giải pháp không thể

thiếu và có vị trí then chốt trong các hoạt động quản lý đô thị của thành phố.

- 2 -

Xuất phát từ sự cần thiết đó, đề tài “Kiểm soát phát triển khu trung tâm thành

phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh hội nhập” được NCS chọn làm đề tài luận án

Tiến sĩ, chuyên ngành quản lý đô thị và công trình.

2 Mục đích nghiên cứu

Xây dựng mô hình kiểm soát, tổ chức bộ máy và bộ tiêu chí kiểm soát xây

dựng phát triển các khu trung tâm đô thị cũng như hoàn thiện một số giải pháp

chủ yếu để nâng cao hiệu quả của các hoạt động kiểm soát phát triển trung tâm

các đô thị lớn ở Việt Nam nói chung và của thành phố Hồ Chí Minh nói riêng

trong quá trình xây dựng phát triển trung tâm đạt chuẩn quốc tế về chất lượng

cuộc sống và môi trường đô thị trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là kiểm soát phát triển khu trung tâm hiện

hữu của TP.HCM, trong quá trình triển khai thực hiện đồ án quy hoạch đã được

phê duyệt được giới hạn ở lĩnh vực không gian vật chất – vật thể hay không gian

đô thị theo quy hoạch, kế hoạch và pháp luật. Không gian đô thị là không gian

bao gồm các vật thể kiến trúc đô thị (công trình kiến trúc, kỹ thuật, nghệ thuật,

quảng cáo), cây xanh v.v… có ảnh hưởng trực tiếp đến bộ mặt đô thị và khoảng

không trong đô thị (Luật Quy hoạch đô thị).

Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian địa bàn:

Khu vực trung tâm hiện hữu của thành phố Hồ Chí Minh (được xác định

theo công văn số 2940/SQHKT – QHKTT của Sở QHKT gửi Ban quản lý dự án

quy hoạch xây dựng khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh khoảng 930 ha, bao

gồm một phần đất đai của các quận 1, 3, 4 và Bình Thạnh) [38] (xem mục

1.2.2.1)

- Về thời gian:

- 3 -

Đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030

- Về nội dung nghiên cứu:

Bao gồm các nội dung chủ yếu sau:

 Tổng quan thực trạng phát triển và kiểm soát phát triển các khu trung tâm

các đô thị lớn ở Việt Nam, nhất là khu trung tâm thành phố Hồ Chí Minh.

 Tác động của Hội nhập quốc tế đến phát triển và quản lý đô thị

 Những cơ sở lý luận về kiểm soát và kiểm soát phát triển khu trung tâm đô

thị.

 Tổng hợp những cơ sở pháp lý cho hoạt động kiểm soát phát triển khu

trung tâm đô thị

 Mô hình tổ chức hệ thống và bộ máy, bộ tiêu chí kiểm soát phát triển khu

trung tâm đô thị lớn và TP Hồ Chí Minh.

 Một số giải pháp chủ yếu để thực hiện và nâng cao hiệu quả các hoạt động

kiểm soát phát triển khu trung tâm đô thị lớn và TP Hồ Chí Minh.

4 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

- Ý nghĩa về mặt khoa học

Cụ thể hóa, bổ sung, hoàn thiện và làm phong phú thêm các vấn đề về lý

luận của khoa học quản lý đô thị nói chung và kiểm soát phát triển đô thị nói

riêng, trong đó có kiểm soát phát triển các khu vực trung tâm đô thị.

- Ý nghĩa về mặt thực tiễn

Góp phần vào việc hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý đô

thị nói chung và kiểm soát phát triển đô thị nói riêng, trong đó có khu trung tâm

đô thị nhằm phát huy các vai trò, vị thế, chức năng của các khu trung tâm trong

đô thị trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của các

đô thị Việt Nam, cũng như phục vụ cho công tác nghiên cứu, đào tạo.

5 Những đóng góp mới của luận án

- Đánh giá tình hình phát triển và khiểm soát phát triển không gian đô thị

khu trung tâm hiện hữu của thành phố Hồ Chí Minh

- 4 -

- Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm soát phát triển không gian đô

thị.

- Đề xuất tổ chức hệ thống kiểm soát phát triển không gian đô thị thành phố

Hồ Chí Minh theo mô hình trực tuyến – chức năng, độc lập riêng và trực thuộc

Ủy ban nhân dân thành phố.

- Đề xuất tổ chức bộ máy kiểm soát phát triển không gian đô thị thành phố

Hồ Chí Minh theo mô hình 3 cấp: Thành phố - Quận, Huyện – Phường, Xã trực

thuộc sự quản lý hành chính của UBND cấp tương ứng.

- Đề xuất Bộ tiêu chí kiểm soát phát triển không gian đô thị thành phố Hồ

Chí Minh với 8 nhóm tiêu chí tiêu biểu, bao quát các hoạt động cơ bản về phát

triển và khai thác sử dụng không gian đô thị.

6 Kết cấu của luận án

Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, luận án gồm có 3 chương chính sau:

- Chương 1: Tổng quan về phát triển và kiểm soát phát triển khu trung tâm

hiện hữu của TP HCM trong bối cảnh hội nhập.

- Chương 2: Những cơ sở khoa học về kiểm soát và kiểm soát phát triển các

khu trung tâm đô thị lớn.

- Chương 3: Một số giải pháp kiểm soát phát triển không gian đô thị khu

trung tâm TP HCM trong bối cảnh hội nhập.

7 Các khái niệm cơ bản có liên quan đến nghiên cứu

a. Phát triển

Theo từ điển Tiếng Việt [58], “phát triển” được giải thích là “biến đổi hoặc

làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức

tạp”. Còn “tăng trưởng” được giải thích là “lớn lên, tăng thêm về trọng lượng,

kích thước…”.

Theo cách giải thích đó, tăng trưởng cũng có nghĩa là phát triển ở một số

phương diện, tiêu chí định lượng của các thực thể, đối tượng xem xét nghiên cứu.

- 5 -

Như vậy phát triển chứa phạm vi rộng hơn tăng trưởng. Theo Lê Trọng

Bình [2] “phát triển đô thị là quá trình làm lớn lên (hay tăng tiến) về mọi mặt của

đô thị”, còn “tăng trưởng đô thị là sự gia tăng về quy mô dân số, không gian của

đô thị v.v…” Các tác giả khác cũng có khái niệm tương tự.

Theo tác giả, phát triển theo nghĩa chung nhất là làm thay đổi (hay biến đổi)

về mật “lượng” và về “chất” của các vật thể, thực thể, sự việc, vấn đề v.v… và

theo đó trong một số trường hợp làm thay đổi tính chất, vị thế, vai trò, chức

năng, ảnh hưởng v.v… của các vật thể, thực thể đó (chẳng hạn như phát triển đô

thị). Phát triển có thể theo hướng tăng lên, tốt lên hoặc có thể theo hướng giảm

đi, xấu đi (phát triển âm, tăng trưởng âm, giảm phát v.v…).

Phát triển không gian đô thị (hay không gian khu trung tâm) là làm thay đổi

hình khối, các vật thể, công trình kiến trúc, hạ tầng, cây xanh v.v… (quy mô,

kích cỡ, mật độ v.v.) với chất lượng quy hoạch, kiến trúc, thiết kế đô thị, mỹ

quan của các công trình, vật thể đó cũng như cảnh quan chung của không gian

bao quanh, kể cả các chức năng và tiện ích sử dụng.

b. Kiểm soát

Theo từ điển Tiếng Việt [58], “kiểm soát” được giải thích là: “xem xét để

phát hiện, ngăn chặn những gì trái với quy định” hay “đặt trong phạm vi quyền

hành của mình” (thiết lập quyền lực, quyền hành của mình). Theo Đinh Văn

Mậu thì “kiểm soát” là toàn bộ các hoạt động có tính chất đánh giá, dùng quyền

lực bắt buộc hoặc yêu cầu thực hiện các quy định của pháp luật và các quy định,

quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền [35], hay “kiểm soát là phương

tiện mà các cơ quan quản lý Nhà nước sử dụng mang tính quyền lực nhà nước”

[59], v.v…

Theo quan điểm của tác giả: Kiểm soát là những hoạt động của các chủ thể

có thẩm quyền kiểm soát để xem xét đánh giá, phát hiện và ngăn chặn những gì

sai trái với quy định, quyết định, thoả thuận… của các đối tượng bị kiểm soát để

thiết lập nên quyền thế của chủ thể quản lý.