Khảo sát các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ trong tác phẩm “quê nội” và “tảng sáng” của võ quảng.

1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TIỂU HỌC

----------

ĐỖ THỊ Ý NHI

Khảo sát các phương tiện tu từ và biện pháp tu

từ trong tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng”

của Võ Quảng

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

SƯ PHẠM TIỂU HỌC

2

LỜI CẢM ƠN

***

Lời đầu tiên, em xin chân thành cảm ơn cô Bùi Thị

Thanh, giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học – Mầm non, trường

Đại học Sư Phạm Đà Nẵng, đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em

trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành khóa luận Tốt

nghiệp.

Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong

khoa Giáo dục Tiểu học - Mầm non đã tận tình chỉ bảo em

trong suốt 4 năm học. Cảm ơn các bạn trong lớp 09STH đã

động viên, giúp đỡ em trong quá trình nghiên cứu.

Do điều kiện về thời gian, kinh nghiệm và năng lực bản

thân còn hạn chế nên khóa luận không tránh khỏi những thiếu

sót. Vì vậy, em kính mong nhận được những ý kiến nhận xét,

đóng góp của các thầy cô và các bạn để khóa luận được hoàn

thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn.

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2013

Sinh viên

Đổ Thị Ý Nhi

3

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Đối với nền văn học Việt Nam, khi nói đến mảng đề tài viết cho thiếu nhi

thì tên của Võ Quảng luôn được nhắc đến đầu tiên bởi ông được biết đến “là một

trong những nhà thơ, nhà văn ưu tú của nền văn học Việt Nam chuyên viết cho

thiếu nhi”. Đó cũng là cái làm nên đặc điểm riêng của Võ Quảng, như ông đã

từng tâm sự: “Viết cho thiếu nhi là niềm vui và lẽ sống của tôi trong những năm

qua”.

Buổi đầu đến với văn học thiếu nhi, Võ Quảng làm thơ, song song với thơ

là văn xuôi. Tác phẩm văn xuôi đầu tiên của ông chính là bộ truyện gồm hai tập:

“Quê nội” và “Tảng sáng”. Và đó cũng chính là tác phẩm được ghi nhận sự

thành công bước đầu của Võ Quảng. Tác phẩm ra đời đã chiếm được tình cảm

của biết bao bạn đọc, không chỉ bạn đọc nhỏ tuổi mà kể cả bạn đọc lớn tuổi,

không chỉ bạn đọc trong nước mà ngay cả bạn đọc quốc tế cũng yêu thích tác

phẩm này. Một trong những điều làm nên sự thành công của tác phẩm chính là

việc sử dụng các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ một cách nhuần nhuyễn,

sắc bén của Võ Quảng. Chính những phương tiện tu từ và biện pháp tu từ đã làm

cho những hình ảnh trong tác phẩm của ông trở nên sinh động, gần gũi và thân

quen đối với mọi người, đặc biệt là các em thiếu nhi. Vì thế, khi tiếp xúc với tác

phẩm của ông, các em sẽ thêm yêu quý các tác phẩm văn chương, góp phần rèn

luyện tư duy, kích thích trí tưởng tượng và bồi dưỡng nhân cách cho các em.

Môn Tiếng Việt trong chương trình bậc Tiểu học nhằm hình thành và phát

triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng tiếng Việt: nghe, nói, đọc, viết để học tập

và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Với tư cách là một

phân môn thực hành của bộ môn Tiếng Việt, Luyện từ và câu nhằm mở rộng, hệ

thống hóa làm phong phú vốn từ của học sinh, cung cấp cho học sinh những

hiểu biết sơ giản về từ và câu, rèn cho học sinh kĩ năng dùng từ, đặt câu và sử

dụng các kiểu câu để thể hiện tư tưởng, tình cảm của mình, đồng thời giúp cho

học sinh có khả năng hiểu được câu nói của người khác. Nhận thấy tầm quan

trọng của phương tiện tu từ và biện pháp tu từ như vậy nên việc cung cấp các

4

kiến thức về phương tiện tu từ và biện pháp tu từ cho học sinh trong phân môn

này luôn được chú trọng. Nhưng trong thực tế, hiện nay còn nhiều học sinh chưa

nắm rõ về các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ nên rất khó khăn trong việc

nhận biết và sử dụng. Vì thế, việc phát hiện và tìm hiểu các phương tiện tu từ và

biện pháp tu từ trong tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” của Võ Quảng sẽ

giúp học sinh học tốt phân môn Luyện từ và câu. Từ đó, các em sẽ có một kiến

thức vững chắc về các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ nhằm vận dụng

chúng vào trong học tập, đặc biệt là học phân môn Tập làm văn, các em sẽ có

được những bài văn hay và truyền cảm. Ngoài ra, các em cũng có thể tự tin hơn

để giao tiếp với mọi người xung quanh trong cuộc sống hằng ngày.

Từ những lí do đã nêu trên, chúng tôi đã chọn đề tài: Khảo sát các phương

tiện tu từ và biện pháp tu từ trong tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” của

Võ Quảng để nghiên cứu.

2. Lịch sử vấn đề

Những tác phẩm thơ văn của Võ Quảng đã trở thành đề tài nghiên cứu của

nhiều người và được nghiên cứu ở những khía cạnh khác nhau, bởi các tác phẩm

đó không chỉ có giá trị về nội dung, nghệ thuật mà nó còn mang ý nghĩa giáo

dục sâu sắc. Trong phần này, chúng tôi điểm lại một số công trình nghiên cứu

tiêu biểu sau:

Vũ Tú Nam, Tài năng miêu tả của Võ Quảng, NXB Kim Đồng, 2008 đã

phân tích tài năng miêu tả của Võ Quảng về tác phẩm “Quê nội”. Đồng thời, tác

giả còn đề cập đến nhịp điệu và âm sắc trong thơ, văn của Võ Quảng.

Lã Thị Bắc Lý, Giáo trình văn học trẻ em, NXB Đại học Sư phạm- Hà Nội,

2003, ngoài phần nghiên cứu về tiểu sử của Võ Quảng, tác giả còn đề cập đến

nội dung của “Quê nội” và “Tảng sáng”. Đồng thời, tác giả còn phân tích vài

nét về nghệ thuật của thơ văn Võ Quảng: ngôn ngữ, nhạc điệu, đặc sắc nhất là

mảng từ tượng thanh.

Phương Thảo, Nhà biên soạn cuốn “Võ Quảng- Con người và tác phẩm”,

nhà xuất bản Đà Nẵng, 2008 đã giới thiệu đôi nét chân dung tác giả Võ Quảng,

những bài viết của Võ Quảng về văn học thiếu nhi. Ngoài ra, tác giả còn tập hợp

5

các bài phân tích, bình luận về tác phẩm thơ văn của Võ Quảng của các tác giả

văn học, của các nhà nghiên cứu chuyên và không chuyên.

Các bài viết nghiên cứu về thể loại văn xuôi của Võ Quảng trên báo và tạp

chí như: Nguyên An, Từ phó chủ tịch thành phố thành nhà thơ của thiếu nhi,

Báo điện tử, tháng 7/ 2007; Lê Vân, Nhà văn họ Võ của đất Quảng, Tạp chí đất

Quảng tháng 12 năm 1993; Nguyễn Kiên, Một tấm lòng vì tuổi thơ, NXB Kim

Đồng, 1983. Các tác giả này đều đề cập đến nội dung cũng như nghệ thuật trong

tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng”.

Nhìn chung, tất cả các công trình nghiên cứu trên đều đề cập đến nội dung

cũng như nghệ thuật trong tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” của Võ Quảng.

Nhưng việc thống kê và phân loại các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ được

sử dụng trong tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” thì chưa có công trình nào

đề cập đến. Các công trình nghiên cứu trên là những tài liệu tham khảo bổ ích

cho chúng tôi thực hiện đề tài này.

3. Mục đích nghiên cứu

Thống kê, phân loại các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ được sử dụng

trong tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” của Võ Quảng. Từ đó, xây dựng hệ

thống bài tập bổ trợ về phương tiện tu từ và biện pháp tu từ cho học sinh lớp 3

nhằm giúp các em học tốt phân môn Luyện từ và câu, phân môn Tập làm văn và

các em sẽ tự tin hơn trong hoạt động giao tiếp hằng ngày.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ trong tác phẩm “Quê nội” và

“Tảng sáng” của Võ Quảng.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” của Võ Quảng.

5. Giả thuyết khoa học

Nghiên cứu đề tài: “Khảo sát các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ trong

tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” của Võ Quảng. Từ đó, xây dựng hệ thống

bài tập bổ trợ về phương tiện tu từ và biện pháp tu từ cho học sinh lớp 3 thì

6

chúng tôi sẽ giúp các em có được kiến thức vững chắc về phương tiện tu từ và

biện pháp tu từ, giúp các em học tốt phân môn Luyện từ và câu, phân môn Tập

làm văn và các em sẽ tự tin hơn trong hoạt động giao tiếp hằng ngày.

6. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu những vấn đề lí luận liên quan đến đề tài.

- Thống kê, phân loại các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ trong tác

phẩm “ Quê nội” và “Tảng sáng”của Võ Quảng.

- Xây dựng hệ thống bài tập bổ trợ về phương tiện tu từ và biện pháp tu từ

cho học sinh lớp 3.

7. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu lí thuyết: tìm hiểu các vấn đề có liên quan đến

đề tài.

- Phương pháp thống kê, phân loại: thống kê, phân loại các phương tiện tu

từ và biện pháp tu từ được sử dụng trong tác phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng”

của Võ Quảng.

- Phương pháp phân tích, chứng minh: phân tích, chứng minh để làm rõ tác

dụng của các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ trong tác phẩm “Quê nội” và

“Tảng sáng” của Võ Quảng. Từ đó, đưa ra nhận xét về cách sử dụng các

phương tiện tu từ và biện pháp tu từ trong tác phẩm của ông.

- Phương pháp tổng hợp: tổng hợp lại các kết quả đã phân tích để xây dựng

các bài tập về phương tiện tu từ và biện pháp tu từ cho phù hợp.

8. Kết cấu luận văn

Phần mở đầu gồm các tiểu mục sau:

- Lí do chọn đề tài

- Lịch sử vấn đề

- Mục đích nghiên cứu

- Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

- Giả thuyết khoa học

- Nhiệm vụ nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu

7

- Kết cấu luận văn

Phần nội dung gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lí luận

Chương 2: Khảo sát các phương tiện tu từ và biện pháp tu từ trong tác

phẩm “Quê nội” và “Tảng sáng” của Võ Quảng

Chương 3: Xây dựng một số bài tập về các phương tiện tu từ và biện pháp

tu từ cho học sinh lớp 3

Phần kết luận