Khai thác các giá trị văn hoá làng bhơ hôồng, xã sông kôn, huyện đông giang, tỉnh quảng nam để phát triển du lịch.

1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA LỊCH SỬ

----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Đề tài:

KHAI THÁC CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA LÀNG BHƠ HÔỒNG,

XÃ SÔNG KÔN, HUYỆN ĐÔNG GIANG, TỈNH QUẢNG NAM

ĐỂ PHÁT TRIỂN DU LỊCH

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Thị Hạnh

Chuyên ngành : Việt Nam học

Lớp : 12CVNH

Người hướng dẫn : TS. Trần Thị Mai An

Đà Nẵng, tháng 05/2016

2

Lời cảm ơn ..............................................................................................................4

A – PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................5

1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................5

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề..................................................................................6

3. Phạm vi, đối tượng và mục tiêu nghiên cứu .......................................................8

3.1. Phạm vi, đối tượng...........................................................................................8

3.2. Mục tiêu ...........................................................................................................8

4. Đóng góp của đề tài ............................................................................................8

4.1. Về mặt thực tiễn...............................................................................................8

4.2. Về mặt khoa học ..............................................................................................8

5. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu ........................................................8

5.1. Nguồn tư liệu ...................................................................................................8

5.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................9

6. Cấu trúc của đề tài ..............................................................................................9

B – PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................10

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VỀ LÀNG BHƠ HÔỒNG,

XÃ SÔNG KÔN, HUYỆN ĐÔNG GIANG, TỈNH QUẢNG NAM...................10

1.1. Cơ sở lý luận..................................................................................................10

1.1.1. Khái niệm du lịch........................................................................................10

1.1.2. Quan niệm về văn hóa ................................................................................12

1.1.3. Quan niệm về văn hóa làng ........................................................................14

1.2. Tổng quan về làng Bhơ Hôồng, xã Sông Kôn, huyện Đông Giang, tỉnh

Quảng Nam...........................................................................................................21

1.2.1. Điều kiện tự nhiên.......................................................................................21

1.2.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội .......................................................................22

1.2.3. Lịch sử hình thành làng ..............................................................................23

1.2.4. Đặc điểm dân cư của làng ..........................................................................23

3

CHƯƠNG 2: CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA LÀNG BHƠ HÔỒNG CÓ THỂ KHAI

THÁC ĐỂ PHÁT TRIỂN DU LỊCH....................................................................25

2.1. Văn hóa vật chất ............................................................................................25

2.1.1. Ẩm thực .......................................................................................................25

2.1.2. Trang phục..................................................................................................37

2.1.3. Cư trú ..........................................................................................................41

2.2. Văn hóa tinh thần...........................................................................................44

2.2.1. Văn học, nghệ thuật dân gian.....................................................................44

2.2.2. Lễ hội ..........................................................................................................48

2.2.3. Phong tục ....................................................................................................51

2.3. Khai thác các giá trị văn hóa làng Bhơ Hôồng để phát triển du lịch.............52

2.3.1. Khai thác các giá trị văn hóa vật chất........................................................52

2.3.2. Khai thác các giá trị văn hóa tinh thần......................................................53

CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG LÀNG BHƠ

HÔỒNG THÀNH ĐIỂM DU LỊCH VĂN HÓA .................................................55

3.1. Tài nguyên du lịch làng Bhơ Hôồng, xã Sông Kôn, huyện Đông Giang, tỉnh

Quảng Nam...........................................................................................................55

3.2. Thực trạng việc khai thác và bảo tồn các giá trị văn hóa làng Bhơ Hôồng để

phát triển du lịch ...................................................................................................56

3.3. Định hướng và giải pháp khai thác, bảo tồn các giá trị văn hóa làng Bhơ

Hôồng để phát triển du lịch...................................................................................60

3.3.1. Định hướng phát triển du lịch văn hóa làng Bhơ Hôồng...........................60

3.3.2. Giải pháp khai thác gắn với bảo tồn, phát triển nhằm xây dựng làng Bhơ

Hôồng thành điểm du lịch hấp dẫn.......................................................................63

3.4. Những kiến nghị, đề xuất việc khai thác các giá trị văn hóa làng Bhơ Hôồng

...............................................................................................................................66

C. PHẦN KẾT LUẬN..........................................................................................68

D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................................70

4

Lời cảm ơn

Sau một khoảng thời gian tìm hiểu, xâm nhập thực tế và nghiên cứu, xử lý

tài liệu. Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn nhưng đến nay đề tài khóa luận của tôi

cũng đã hoàn thành. Bên cạnh sự nổ lực của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp

đỡ từ nhiều nơi.

Trước tiên, tôi xin gởi lời cảm ơn chân thành đến giáo viên hướng dẫn – TS

Trần Thị Mai An, người đã tận tình hướng dẫn theo sát tôi trong suốt quá trình

hoàn thành khóa luận.

Nhân đây tôi cũng xin gởi lời cảm ơn sâu sắc đến các thầy cô giáo bộ môn,

ban chủ nhiệm khoa Lịch Sử của trường ĐHSP Đà Nẵng đã tận tình chỉ bảo góp ý

để khóa luận có hướng đi đúng và tránh được nhiều thiếu sót.

Cuối cùng tôi xin gởi lời cảm ơn đến các cơ quan và các cô chú ở địa

phương đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi tìm kiếm tư liệu.

Do thời gian có hạn, nguồn tư liệu chưa thật đầy đủ nên không tránh khỏi

những thiếu sót và hạn chế. Rất mong nhận được sự góp ý của thầy cô và các bạn

để khóa luận được hoàn chỉnh hơn.

Đà Nẵng, tháng 4 năm 2016

Sinh viên

Nguyễn Thị Hạnh

5

A – PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngành du lịch Việt Nam ngày càng phát triển, từng bước khẳng định được vị

trí quan trọng của nó trong cơ cấu kinh tế. Thời gian qua không chỉ các doanh

nghiệp kinh doanh du lịch mà ngay cả người dân cùng với chính quyền các ban

ngành luôn cố gắn để đa dạng hóa sản phẩm, nâng cấp chất lượng dịch vụ nhằm

đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng và cao của du khách. Du lịch Việt Nam thời gian

qua đã đem lại nguồn lợi thu nhập lớn cho quốc gia, dân tộc, tạo ra nhiều việc làm

và giúp con người được vui chơi giải trí, nghỉ dưỡng, học hỏi hay thử thách với

chính bản thân mình… Xuất phát từ những nhu cầu của con người mà loại hình du

lịch cũng ngày càng đa dạng và phong phú hơn. Từ những loại hình du lịch thể

thao mạo hiểm đến các loại hình du lịch tham quan, chữa bệnh, nghỉ dưỡng… đều

đang phát triển và tạo sự hấp dẫn cho mọi khách du lịch khi đến với Việt Nam.

Đối với Quảng Nam, vùng đất “Thánh nhân địa kiệt” thì hoạt động du lịch

cũng đang ngày càng phát triển. Với hai di sản thế giới Thánh địa Mỹ Sơn và Phố

cổ Hội An đã thúc đẩy hoạt động du lịch của tỉnh ngày càng mạnh hơn với nhiều

loại hình du lịch khác nhau. Đặc biệt trong những năm gần đây, hoạt động du lịch

về với làng bản của đồng bào dân tộc các huyện miền núi để tìm hiểu, khám phá

những bản sắc văn hóa của họ đã được chú trọng đầu tư và phát triển.

Hơn nữa trong xu hướng giao lưu và hội nhập như hiện nay của đất nước ta

thì vấn đề hướng về cội nguồn, hướng về văn hóa làng xã – nơi nuôi dưỡng văn

hóa dân tộc thì việc tìm hiểu văn hóa truyền thống của các ngôi làng của đồng bào

dân tộc miền núi để từng bước bảo tồn và tiến hành phục dựng các giá trị văn hóa

là một việc làm vô cùng cấp thiết. Bên cạnh đó, việc bảo tồn và phát huy các giá trị

văn hóa truyền thống của làng bản hiện nay còn nhiều hạn chế do điều kiện kinh tế,

xã hội và sự nhận thức của con người còn nhiều bất cập so với yêu cầu đặt ra. Vì

vậy vấn đề bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống ở làng hiện nay

cần được nghiên cứu cả trên bình diện lý luận lẫn thực tiễn.

Từ những lí do thiết yếu trên cùng với mong muốn tìm hiểu thêm những giá

trị văn hóa đặc sắc của làng bản tôi chọn đề tài: “ Khai thác giá trị văn hoá Làng

Bhơ Hôồng, xã Sông Kôn, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam để phát triển du

lịch” làm đề tài khóa luận hi vọng sẽ góp phần nhỏ vào việc nghiên cứu, khai thác

6

các giá trị văn hóa ở đây, góp thêm chút tư liệu trong nghiên cứu lịch sử - văn hóa

Quảng Nam và đặc biệt là để phục vụ cho việc phát triển ngành du lịch đang ngày

càng tạo ra những hiệu quả kinh tế to lớn này.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Trên thế giới, việc nghiên cứu văn hóa các làng bản được tiến hành khá sớm,

gắn với sự ra đời, phát triển của bộ môn Dân tộc học. Còn ở Việt Nam, bộ môn

Dân tộc học ra đời khá muộn so với thế giới, nhưng đến nay cũng đã có nhiều công

trình nghiên cứu khá công phu, tỉ mĩ về văn hóa làng, cho ta nhiều cách tiếp cận

khác nhau từ các công trình.

Có thể kể đến các công trình như: “Việt Nam Phong Tục” của Phan Kế Bính

[11]; “Cơ sở văn hóa Việt Nam” của Trần Quốc Vượng [12]; “Việt Nam văn hóa

sử cương” của tác giả Đào Duy Anh [3]; hay trong cuốn “Mấy vấn đề văn hóa làng

xã Việt Nam trong lịch sử” của Phan Đại Doãn [13]… Đây được xem là những

công trình tiêu biểu, có đóng góp to lớn trong việc tìm hiểu, nghiên cứu văn hóa

làng của người Việt. Đồng thời, đây cũng là những công trình đóng vai trò gợi mở,

định hướng cho người nghiên cứu trong quá trình thực hiện khóa luận.

Ở những công trình trên, các tác giả đã bàn về văn hóa vật chất và tinh thần

ở làng xã. Nhiều tác giả đã đề cập đến hội làng, nếp sống, phong tục, tôn giáo, sân

khấu dân gian, văn hóa nghệ thuật dân gian…Một số chuyên luận không chỉ có ý

kiến nhận xét về di sản của làng xã, về các mặt kinh tế - xã hội, văn hóa mà còn

nêu lên những điểm tích cực và cả những tiêu cực của làng xã trong quá trình dựng

nước và giữ nước.

Với các làng xã miền núi Quảng Nam trong quá trình hình thành và phát

triển của mình, con người đã tạo cho mình vốn văn hóa truyền thống vô cùng đặc

sắc, vừa mang tính tương đồng, vừa có những điểm khác biệt so với các đồng bào

khác ở Việt Nam. Đó là những nét văn hóa vô cùng phong phú và đa dạng thể hiện

rõ trong đời sống văn hóa vật chất và tinh thần. Điều này đã được một số nhà dân

tộc học, văn hóa học, văn nghệ dân gian đi sâu tìm hiểu và cũng đã có nhiều công

trình nghiên cứu tầm cỡ được viết thành sách, công báo trên các tạp chí, báo, các

chuyên luận và khóa luận tốt nghiệp đại học như: “Lễ hội và văn hóa dân gian xứ

Quảng” của tác giả Lê Duy Anh, nhà xuất bản Quân đội nhân dân, năm 2010 đã đề

cập và làm rõ một số lễ hội, tập tục cưới hỏi của dân tộc Cơ tu; hay trong cuốn:

7

“Tiếp cận văn hóa nghệ thuật miền Trung”, Viện Văn hóa thông tin, phân viện

nghiên cứu văn hóa thông tin tại Huế, Nhiều tác giả, năm 2004 đã đề cập đến hai

vấn đề: “Về bản sắc dân tộc của văn hóa”, tác giả Nguyễn Tri Nguyên và “Việc

bảo tồn và phát huy giá trị kinh tế - văn hóa làng, bản vùng đồng bào các dân tộc

thiểu số ở Quảng Nam trong thời kì hiện đại”, tác giả Nguyễn Tri Hùng…hay một

số bài viết trên các báo, tạp chí (báo Quảng Nam, tạp chí Đất Quảng…)… Các tác

giả này cũng đã trình bày khá đầy đủ mọi mặt về làng xã.

Nhìn chung, những công trình nghiên cứu hay hội thảo trên đều nghiên cứu,

đề cập được hết những nét văn hóa đặc sắc, độc đáo của các làng bản, dân tộc miền

núi Quảng Nam. Tuy nhiên, với việc nghiên cứu các loại hình và giá trị văn hóa

của làng Bhơ Hôồng để phục vụ cho vấn đề phát triển du lịch như hướng nghiên

cứu của đề tài thì vẫn chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách kĩ lưỡng,

sâu sắc. Mà chủ yếu được thể hiện ở các bài viết trên các tạp chí, các bài báo hay

một số video của kênh truyền hình về chủ đề kiến trúc, lễ hội, phong tục tập quán

của làng.

Chính vì vậy, việc nghiên cứu văn hóa làng trong sự phát triển du lịch trên

địa bàn miền núi tỉnh Quảng Nam một cách toàn diện và sâu sắc nhằm định hướng

cho việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa lâu dài, đồng thời định

hướng cho việc phát triển du lịch là một việc làm hết sức bức thiết.