Kết quả thử nghiệm giâm hom Bách vàng (Xanthocyparis vietnamensis Farjon & Hiep) nhằm phục vụ công tác bảo tồn nguồn gen thực vật rừng quý, hiếm

La Quang Độ và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 108(08): 69 - 73

69

KẾT QUẢ THỬ NGHIỆM GIÂM HOM BÁCH VÀNG (XANTHOCYPARIS

VIETNAMENSIS Farjon & Hiep) NHẰM PHỤC VỤ CÔNG TÁC BẢO TỒN

NGUỒN GEN THỰC VẬT RỪNG QUÝ, HIẾM

La Quang Độ*

, Trần Thị Thu Hà, La Thu Phương

Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Bách vàng (Xanthocyparis vietnamensis Farjon & Hiep) là loài duy nhất của chi Xanthocyparis

thuộc họ Hoàng đàn (Cupressaceae), đây là loài thực vật quý hiếm có tên trong sách đỏ Việt Nam

phân hạng CR B1+2b,c,e và danh lục đỏ IUCN phân hạng CR B2ab(v). Cây thường mọc trên các

đỉnh núi đá vôi, có số lượng cây tái sinh rất ít và khả năng tái sinh tự nhiên cũng như sinh trưởng

rất kém. Hiện nay chưa có cơ sở nghiên cứu và sản xuất nào nhân giống trên diện đại trà thành

công bằng hạt loài cây này, nên việc nhân giống vô tính bằng giâm hom cành để bảo tồn nguồn

gen quý, hiếm mới chỉ phát hiện ở Việt Nam là việc làm rất có ý nghĩa. Từ kết quả thí nghiệm

giâm hom cho thấy Bách vàng là loài cây rất dễ ra rễ, ngay cả với cành không có chất kích thích

cũng cho tỷ lệ ra rễ đạt 84,67%. Các chất kích thích ra rễ là α-Naphthalene acetic acid (α-NAA),

indole-3-acetic acid (IAA), Indole-3-butyric acid (IBA) sử dụng ở 3 nồng độ khác nhau (50ppm,

100ppm, 200ppm) tác động tới tỷ lệ ra rễ là khác nhau. Chất kích thích ra rễ NAA, IBA cho tỷ lệ

ra rễ 78 - 100% cao hơn so với đối chứng, chất kích thích IAA có tỷ lệ ra rễ thấp hơn so với đối

chứng. Việc nhân rộng giâm hom loài cây Bách vàng bằng 2 loại chất kích thích ra rễ NAA ở nồng

độ 200ppm và chất IBA ở nồng độ 200ppm và IBA 50ppm là rất khả quan.

Từ khoá: Bách vàng, bảo tồn, giâm hom.

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Bách vàng hay Bách vàng Việt Nam, Hoàng

đàn vàng Việt Nam, Trắc bách Quản Bạ hoặc

cây Ché (tên gọi địa phương) là một loài cây

thân gỗ mới thuộc họ Hoàng đàn

(Cupressaceae), có nguồn gốc ở khu vực

huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang thuộc miền

Bắc Việt Nam. Đây là loài đặc hữu của Việt

Nam, được tìm thấy vào năm 1999, và khi đó đã

được mô tả như là một chi mới và có danh pháp

khoa học là Xanthocyparis vietnamensis [2].

Trên hiện trường thực tế, Bách vàng có ra

nón và kết hạt nhưng không tìm thấy cây con

tái sinh. Như vậy cho dù khoanh vùng bảo vệ

tốt, loài này vẫn đứng trước nguy cơ tuyệt

chủng. Theo tiêu chuẩn của IUCN thì hiện

trạng của loài này được xếp ở cấp CR

(Critically Endangered – Cực kỳ nguy cấp).

*

Tel: 0914608369; Email: [email protected]

Bách vàng được đánh giá là đang bị tuyệt

chủng trầm trọng do phân bố hẹp, nơi sống

hạn chế và các tác động của việc chặt chọn

lọc và cháy rừng...

Năm 2012, trên vùng núi đá vôi ở độ cao

1200-1250m so với mực nước biển tại xã Ca

Thành huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng, [1]

đã gặp một quần thể nhỏ cây Bách vàng gồm

29 cây Bách vàng trưởng thành có chiều cao từ

6-15m, đường kính từ 4 - 25cm, đặc biệt có

những cây Doo = 4cm, Hvn = 3,8m đã có nón,

Bách vàng tập trung chủ yếu trên đỉnh núi.

Trong số 33 cây Bách vàng tái sinh, các cây tái

sinh có nguồn gốc chủ yếu từ hạt và duy nhất

có 1 cá thể tái sinh từ cành rơi rụng. Cây tái

sinh hầu hết có chất lượng xấu và không có

cây nào có chiều cao vượt 0,5m. Xuất phát từ

phát hiện này, nên việc nhân giống bằng giâm

hom đối với loài cây này là rất cần thiết cả về

lý luận khoa học và thực tiễn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn