Kế toán quản trị tại các trường đại học công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính ở Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận án tiến sĩ “Tổ chức kế toán quản trị tại các trường đại

học công lạp được tự chủ tài chính tại Việt Nam” là công trình nghiên cứu của

riêng tôi. Các tài liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa được

công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào.

Tác giả luận án

Lê Quốc Diễm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH



KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP

THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2020

LỜI CÁM ƠN

Tác giả xin chân thành cám ơn đến PGS.TS Đặng Thái Hùng và TS Phan Thị

Anh Đào, hai người Thầy hướng dẫn khoa học đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình thực hiện luận án.

Tác giả xin bày tỏ lòng cám ơn đến khoa đào tạo sau đại học – Học viện tài

chính đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Tác giả xin trân trọng cám ơn đến sự giúp đỡ của các Anh/Chị quản lý, các

Anh/Chị đang làm việc tại phòng kế toán của các trường đại học công lập được tự

chủ tài chính trong quá trình thu thập dữ liệu (trả lời phỏng vấn, phiếu khảo sát…)

Cuối cùng, tôi xin cám ơn đến bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên

và giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành luận án.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH



KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP

THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 9.34.03.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS,TS. ĐẶNG THÁI HÙNG

2. TS. PHAN THỊ ANH ĐÀO

HÀ NỘI - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận án tiến sĩ “Kế toán quản trị tại các trường đại học

công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính ở Việt Nam” là công trình nghiên cứu

của riêng tôi. Các tài liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa

được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào.

Tác giả luận án

Lê Quốc Diễm

ii

LỜI CÁM ƠN

Tác giả xin chân thành cám ơn đến PGS,TS Đặng Thái Hùng và TS Phan Thị

Anh Đào, hai người Thầy hướng dẫn khoa học đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình thực hiện luận án.

Tác giả xin bày tỏ lòng cám ơn đến Khoa đào tạo sau đại học – Học viện tài

chính đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Tác giả xin trân trọng cám ơn đến sự giúp đỡ của các Anh/Chị quản lý, các

Anh/Chị đang làm việc tại phòng kế toán của các trường đại học công lập được tự

chủ tài chính trong quá trình thu thập dữ liệu (trả lời phỏng vấn, phiếu khảo sát…)

Cuối cùng, tôi xin cám ơn đến bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên

và giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành luận án.

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

1 .Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ......................................................................1

2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ........................................................................3

3. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................17

4. Câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................................17

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................18

6. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................18

7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu .........................................26

8. Kết cấu của luận án ..............................................................................................26

CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ

NGHIỆP CÔNG LẬP THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH

1.1.Tổng quan về đơn vị sự nghiệp công lập ............................................................27

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại đơn vị sự nghiệp công lập .......................27

1.1.1.1 Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập. ..........................................................27

1.1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công lập .....................................................28

1.1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập ............................................................29

1.1.2. Cơ chế quản lý tài chính của các ĐVSN công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài

chính..........................................................................................................................31

1.1.3. Cơ chế tự chủ tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công lập ...............................39

1.2. Nhu cầu thông tin KTQT của các ĐVSN công lập trong điều kiện tự chủ .......43

1.3. Tổng quan về kế toán quản trị............................................................................46

1.3.1. Khái niệm, bản chất và mục tiêu của kế toán quản trị ....................................46

1.3.1.1. Khái niệm kế toán quản trị...........................................................................46

1.3.1.2. Bản chất của kế toán quản trị.......................................................................49

1.3.1.3. Mục tiêu của kế toán quản trị.......................................................................50

1.3.2. Vai trò và chức năng của kế toán quản trị.......................................................50

1.3.2.1. Vai trò của kế toán quản trị..........................................................................50

iv

1.3.2.2. Chức năng của kế toán quản trị....................................................................53

1.3.3. Nội dung kế toán quản trị................................................................................54

1.3.3.1. Nội dung KTQT phục vụ chức năng lập kế hoạch ......................................55

1.3.3.2. Nội dung KTQT phục vụ chức năng tổ chức thực hiện...............................69

1.3.3.3. Nội dung KTQT phục vụ chức năng kiểm soát và đánh giá........................72

1.3.3.4. Nội dung KTQT phục vụ chức năng ra quyết định......................................78

1.4. Mô hình tổ chức kế toán quản trị .......................................................................80

1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị .....................................82

1.5.1. Các nghiên cứu về nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng KTQT..........................82

1.5.2. Một số l thuyê t nền tảng có liên quan các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận

dụng KTQT...........................................................................................................89

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................92

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC TRƯỜNG

ĐẠI HỌC CÔNG LẬP THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH Ở VIỆT

NAM

2.1. Khái quát về các trường đại học công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính ...93

2.1.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của các trường ĐHCL tự chủ tài chính ........93

2.1.2. Cơ chế quản lý tài chính của các trường ĐHCL tự chủ tài chính ...................95

2.1.3. Cơ chế tự chủ tài chính của các trường ĐHCL...............................................97

2.1.4. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán tại các trường ĐHCL tự chủ tài chính........98

2.1.5. Quy mô đào tạo của các trường ĐHCL tự chủ tài chính ................................99

2.1.6. Tổng hợp kết quả thực hiện thí điểm tự chủ tài chính ..................................100

2.1.7. Đặc điểm của trường ĐHCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính ảnh hưởng đến

KTQT ......................................................................................................................101

2.2. Thực trạng KTQT tại các trường đại học công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài

chính ở Việt Nam ...................................................................................................103

2.2.1. Thực trạng KTQT phục vụ chức năng lập kế hoạch.....................................103

2.2.2. Thực trạng KTQT phục vụ chức năng tổ chức thực hiện .............................122

2.2.3. Thực trạng KTQT phục vụ chức năng kiểm soát và đánh giá. .....................124

2.2.4. Thực trạng KTQT phục vụ chức năng ra quyết định....................................126

v

2.3. Đánh giá thực trạng KTQT tại các trường trường ĐHCL thực hiện cơ chế tự

chủ tài chính ở Việt Nam ........................................................................................127

2.3.1. Ưu điểm.........................................................................................................127

2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân....................................................................129

2.3.2.1. Hạn chế.......................................................................................................129

2.3.2.2. Nguyên nhân ..............................................................................................132

2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng KTQT tại các trường ĐHCL thực hiện cơ

chế TCTC................................................................................................................133

2.4.1. So sánh về nội dung, điều kiện, nhân tố tác động đến việc vận dụng KTQT

trong DN với các trường ĐHCL .............................................................................133

2.4.1.1. So sánh về nội dung, điều kiện ..................................................................133

2.4.1.2. So sánh về về các nhân tố tác động đến việc vận du ng KTQT ..................134

2.4.2. Tổng hợp các nhân tố dự kiến ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT tại các

trường ĐHCL được tự chủ tài chính .......................................................................134

2.4.3. Khảo sát các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT tại các trường

ĐHCL được tự chủ tài chính...................................................................................137

2.4.3.1. Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu...........................................137

2.4.3.2. Xây dựng thang đo ....................................................................................138

2.4.3.3. ết quả thảo luận chuyên gia .....................................................................140

2.4.3.4. Kết quả khảo sát.........................................................................................145

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .......................................................................................155

CHƯƠNG 3: HOÀN THIỆN KTQT TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG

LẬP THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM

3.1. Chiến lược và định hướng phát triển của các trường ĐHCL thực hiện cơ chế tự

chủ tài chính ở Việt Nam ........................................................................................156

3.2. Quan điểm hoàn thiện kế toán quản trị tại các trường đại học công lập thực hiện

cơ chế tự chủ tài chính ở Việt Nam.........................................................................159

3.3. Yêu cầu hoàn thiện kế toán quản trị tại các trường đại học công lập thực hiện cơ

chế tự chủ tài chính ở Việt Nam .............................................................................160

vi

3.4. Hoàn thiện KTQT tại các trường ĐHCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính ở

Việt Nam ................................................................................................................161

3.4.1. Hoàn thiện KTQT phục vụ chức năng lập kế hoạch.....................................161

3.4.2. Hoàn thiện KTQT phục vụ chức năng tổ chức thực hiện .............................175

3.4.3. Hoàn thiện KTQT phục vụ chức năng kiểm soát và đánh giá. .....................178

3.4.4. Hoàn thiện KTQT phục vụ chức năng ra quyết định....................................186

3.5. Mô hình tổ chức KTQT tại các trường ĐHCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính

ở Việt Nam .............................................................................................................187

3.6. Điều kiện để thực hiện các giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị tại các trường

đại học công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính ở Việt Nam .............................191

3.6.1 Về phía Nhà nước và các cơ quan quản lý.....................................................191

3.6.2 Về phía các trường đại học công lập được tự chủ tài chính...........................192

3.7. Hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài ............................................................197

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3........................................................................................199

KẾT LUẬN CHUNG..............................................................................................200

vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các chức năng quản trị và KTQT ...............................51

Sơ đồ 1.2. Phân loại chi phí theo mức độ hoạt động ...............................................59

Sơ đồ 1.3: Phương thức lập ngân sách trung hạn theo hiệu quả hoạt động ở đơn vị

công ...........................................................................................................................66

Sơ đồ 1.4. Mô hình lập dự toán thông tin 1 xuống ...................................................67

Sơ đồ 1.5. Mô hình thông tin 2 xuống 1 lên ............................................................68

Sơ đồ 1.6. Mô hình thông tin 1 lên 1 xuống ............................................................69

Sơ đồ 1.7. Mô hình kết hợp KTTC và KTQT...........................................................80

Sơ đồ 1.8. Mô hình KTTC tách biệt với KTQT........................................................81

Sơ đồ 1.9. Mô hình tổ chức bộ phận KTTC và KTQT hỗn hợp ...............................82

Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức các trường ĐHCL tự chủ tài chính .................................95

Sơ đồ 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại trường ĐHCL tự chủ tài chính...........99

Sơ đồ 2.3. Mô hình lập dự toán tại các trường ĐHCL tự chủ tài chính..................121

Sơ đồ 2.4: Quy trình lập dự toán tại các trường ĐHCL TCTC...............................122

Sơ đồ 3.1: Mô hình lập dự toán đề nghị tại trường ĐHCL tự chủ tài chính ...........172

Sơ đồ 3.2. Trình tự xây dựng dự toán đề nghị tại các trường ĐHCL TCTC..........174

Sơ đồ 3.3: Mô hình tổ chức TQT đề nghị tại các trường ĐHCL TCTC..............188

viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH

Bảng 1.1: ảng t m tắt một sô công bố trong và ngoài nước tiêu biểu nghiên cứu về

các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT ....................................................83

Bảng 2.1. Cơ cấu nguồn thu của các trường ĐHCL TCTC năm 2018 .....................96

Bảng 2.2. Kết quả thảo luận chuyên gia ..................................................................140

ảng 2.3: ảng thống kê mô tả mẫu khảo sát.........................................................145

ảng 2.4: Đánh giá độ tin cậy của các thang đo .....................................................146

ảng 2.5: Phân tích nhân tố khám phá biến độc lập ...............................................147

Bảng 2.6: Phân tích nhân tố khám phá biến phụ thuộc...........................................149

Bảng 2.7: Bảng phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng KTQT tại các

trường ĐHCL tự chủ tài chính ................................................................................149

ảng 2.8: Vị trí quan trọng của các yếu tố .............................................................154

Bảng 3.1. Mẫu báo cáo chi phí đào tạo...................................................................166

Bảng 3.2. Bảng các chỉ tiêu đo lường và đánh giá hiệu quả hoạt động bằng phương

pháp thẻ điểm cân bằng...........................................................................................184

Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu ................................................................................137

Hình 2.2: Đồ thị Histogram của phần dư đã chuẩn hóa .........................................152

Hình 2.3: Đồ thị P-P Plot của phần dư đã chuẩn hóa .............................................152

Hình 2.4: Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dư từ hồi quy ..................153

Mô hình 1.1 Mô hình xác định chi phí dựa trên cơ sở hoạt động cho tổ chức giáo

dục đại học ................................................................................................................62

Mô hình 1.2. Mô hình thẻ điểm cân bằng trong tổ chức công của Niven, P.R.........77

Mô hình 1.3. Mô hình thẻ điểm cân bằng trong các tổ chức công của Chel et al.....78

Mô hình 3.1. Mô hình chi phí dựa trên hoạt động ứng dụng cho các trường đại học167

Mô hình 3.2. Mô hình BSC vận dụng vào quản trị các trường ĐHCL tự chủ tài

chính tại Việt Nam ..................................................................................................184

ix

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

KÝ HIỆU VIẾT TẮT DIỄN GIẢI

BGH an giám hiệu

CBGV Cán bộ giảng viên

CBVC Cán bộ viên chức

ĐH Đại học

ĐHCL Đại học công lập

ĐHCQ Đại học chính quy

ĐHLT Đại học liên thông

ĐVSN Đơn vị sự nghiệp

GV Giảng viên

HCSN Hành chính sự nghiệp

KTQT ế toán quản trị

KTTC ế toán tài chính

KBNN Kho bạc nhà nước

NSNN Ngân sách nhà nước

SV Sinh viên

TCTC Tự chủ tài chính

VLVH Vừa làm vừa học

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Tự chủ đại học là xu hướng tất yếu và là điều kiện quan trọng để thúc đẩy

phát triển hệ thống giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng. Việc giao

quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các trường ĐHCL theo cơ chế, chính sách

của Nhà nước ta như hiện nay đã thúc đẩy và tạo ra cơ hội để các trường ĐHCL

phát triển, từng bước tự khẳng định mình, nâng cao được tính tích cực, chủ động,

sáng tạo trong công tác quản lý tài chính và tài sản của đơn vị; sử dụng có hiệu quả

nguồn kinh phí, tăng thu, tiết kiệm chi, từ đ giảm dần sự bao cấp của Nhà nước,

cải thiện thu nhập cho cán bộ, giảng viên, người lao động trong đơn vị; đồng thời

tăng cường cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đào tạo góp phần vào nền giáo dục

đại học đáp ứng được nhu cầu mới của xã hội và theo kịp xu hướng của thời đại.

Trong những năm gần đây “thị trường” giáo dục đại học ở Việt Nam ngày càng

phong phú, người học có nhiều sự lựa chọn hơn so với trước đây. ên cạnh các

trường ĐHCL thì còn c đại học ngoài công lập, đại học nước ngoài, các chương

trình liên kết quốc tế và nhiều chương trình du học tại chỗ cùa nước ngoài cũng

tham gia vào thị trường cung cấp dịch vụ giáo dục đại học. Điều này đã đặt các

trường ĐHCL vào vị thế cạnh tranh vô cùng gay gắt. Mặt khác, thực hiện đổi mới

cơ chế tài chính giáo dục, trao quyền tự chủ cho các trường ĐHCL nhà nước sẽ từng

bước giảm dần tỷ lệ chi thường xuyên NSNN cho giáo dục đại học với mục tiêu

tăng tính tự chủ cho các trường nhằm giúp các trường nâng cao năng lực cạnh tranh

và giảm gánh nặng chi NSNN cho giáo dục đại học. Như vậy, về mặt tài chính, các

trường ĐHCL phải chủ động chuyển đổi nguồn thu theo hướng từ một cơ cấu nguồn

thu chủ yếu được sự tài trợ của NSNN sang một cơ chế nguồn thu đa dạng hơn, dựa

nhiều hơn vào học phí và các hoạt động dịch vụ khác của nhà trường.

Trong bối cảnh đ , các trường ĐHCL ngày càng nhận thức được tầm quan

trọng trong công tác quản l và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính để đảm

bảo nhu cầu chi tiêu và phát triển bền vững. Đặc biệt đối với các trường ĐHCL tự

chủ tài chính hoàn toàn thì áp lực năng hơn khi không còn sự tài trợ của NSNN cho

các khoản chi thường xuyên, trong khi đ mức thu học phí lại bị khống chế theo

mức trần do nhà nước quy định. Điều này đã tạo nên áp lực không hề nhỏ trong

2

công tác quản l của nhà lãnh đạo, vì vậy họ cần c thêm công cụ quản l hiệu quả

để hỗ trợ, một trong số đ chính là kế toán quản trị.

ế toán quản trị là một trong những công cụ đắc lực, là một bộ phận quan trọng

trong toàn bộ công tác kế toán, cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời giúp cho lãnh

đạo nhà trường xây dựng các kế hoạch ngắn hạn, dài hạn để đạt được mục tiêu đề

ra. Trên cơ sở đ tổ chức, điều hành, kiểm soát các hoạt động trong đơn vị, đồng

thời đánh giá kết quả của các hoạt động đã và đang thực hiện để từ đ c thể điều

chỉnh kịp thời và tổ chức lại các hoạt động cho phù hợp cũng như đưa ra các quyết

định tối ưu nhất để đảm bảo sự ổn định và phát triển của đơn vị.

Để c được thông tin TQT đáp ứng nhu cầu quản l trong điều kiện tự chủ

tài chính đòi hỏi các trường ĐHCL phải nhận thức được tầm quan trọng của KTQT

trong công tác quản lý và vận dụng KTQT với những nội dung cần thiết nhằm phục

vụ cho nhu cầu sử dụng thông tin của các cấp quản lý l trong nhà trường, để từ đ

có những giải pháp cụ thể cho việc tổ chức và hoàn thiện công tác KTQT tại đơn vị.

Tự chủ tài chính là xu hướng tất yếu, là điều kiện quan trọng để thực hiện đa dạng

hóa nguồn lực thúc đẩy thành công các nội dung tự chủ khác, nâng cao năng lực

cạnh tranh trong hoạt động đào tạo và nghiên cứu. Những mặt tích cực của cơ chế

tự chủ tài chính đối với các trường ĐHCL như sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn, tạo

ra nguồn thu, tăng thu nhập cho giảng viên, người lao động... và xu thế là sẽ hướng

tới tự chủ hoàn toàn, lúc này hoạt động của các trường không có sự khác biệt lớn so

với doanh nghiệp. Dù là doanh nghiệp hay đơn vị sự nghiệp thì nhu cầu thông tin

của nhà quản trị trong các tổ chức này là như nhau, chỉ khác nhau về nội dung thông

tin vì mục tiêu của doanh nghiệp là lợi nhuận, còn mục tiêu của các trường đại học

công lập là không vì lợi nhuận. Do đ việc thực hiện vận dụng KTQT trong hệ

thống kế toán là vấn đề cần được quan tâm và nghiên cứu tại các trường ĐHCL tự

chủ tài chính.

Qua tìm hiểu của NCS thì KTQT tại các trường ĐHCL tự chủ hiện nay mặc

dù ít nhiều đã được các trường quan tâm, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu

đặt ra của nhà quản lý, cần phải tiếp tục được hoàn thiện. Đến thời điểm hiện nay

trên thế giới cũng như ở Việt Nam phần lớn các nghiên cứu đã được công bố tập

trung vào việc tổ chức KTQT ở các doanh nghiệp. Do đ , NCS lựa chọn đề tài “Kế

3

toán quản trị tại các trường ĐHCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính ở Việt Nam” là

có tính cấp thiết và c nghĩa cả về lí luận và thực tiễn trong giai đoạn hiện nay khi

mà tự chủ đại học dần trở thành xu thế tất yếu của phát triển giáo dục đại học, nhằm

giúp cho các trường ĐHCL nâng cao hiệu quả quản lý và thực hiện tự chủ thành

công.

2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu

Qua quá trình tìm hiểu tác giả nhận thấy rằng các công trình nghiên cứu về

KTQT hầu hết là ở các doanh nghiệp, còn đối với các ĐVSN công lập nói chung và

các trường ĐHCL được tự chủ tài chính nói riêng là rất ít. Vì vậy trong phần này,

tác giả sẽ trình bày những công trình nghiên cứu trong ĐVSN c thu gần với đề tài

nghiên cứu của tác giả gồm: (1) những nghiên cứu về kế toán trong ĐVSN, (2)

những nghiên cứu về TQT trong ĐVSN.

2.1. Những nghiên cứu về kế toán trong ĐVSN

Phan Thi Thu Mai (2012) đã thực hiện nghiên cứu “Hoàn thiện tổ chức hạch

toán kế toán nhằm tăng cường quản lý tài chính trong các đơn vị hành chính sự

nghiệp ngành Lao động - Thương binh và Xã hội”. Trong nghiên cứu này, tác giả đã

chỉ rõ tổ chức hạch toán kế toán tác động tới hiệu quả quản lý tài chính trên các

mặt: khả năng kiểm soát hoạt động thu, chi; tính minh bạch, công khai các khoản

thu, chi; mức độ tuân thủ quy chế tài chính và tính thích ứng của cơ chế tài chính

hiện hành. Trên cơ sở kết quả điều tra, khảo sát, tác giả đã đề xuất các giải pháp

hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán gồm: (1) Mô hình tổ chức bộ máy kế toán,

phân công lao động kế toán và tổ chức công tác kế toán; (2) Giải pháp tổ chức hạch

toán kế toán trong các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh

và xã hội khi kế toán trở thành một ngành dịch vụ; (3) Vận dụng chuẩn mực kế toán

công quốc kế, cơ sở kế toán dồn tích xây dựng hệ thống báo cáo kế toán, nguyên tắc

ghi nhận các giao dịch và phương pháp hạch toán trong các đơn vị hành chính sự

nghiệp.

Lê Thị Thanh Hương (2012) đã chỉ ra vai trò của tổ chức công tác kế toán

trong quản lý ở các đơn vị sự nghiệp có thu công lập qua nghiên cứu “Tổ chức

công tác kế toán trong các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế ở Việt Nam”. Trong nghiên

cứu này tác giả đã đưa ra các vấn đề liên quan đến tổ chức quản lý tại các bệnh viện

4

trực thuộc Bộ Y tế ở Việt Nam, đồng thời đánh giá thực trạng việc tổ chức kế toán

của một số bệnh viện công lập trực thuộc Bộ Y Tế và đưa ra kiến đánh giá những

mặt đạt được và những hạn chế trong việc tổ chức công tác kế toán. Từ đ , tác giả

đưa ra các định hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các

bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế. Nghiên cứu này cũng tập trung chủ yếu vào góc

độ tổ chức công tác kế toán tài chính, còn TQT chưa đề cập nhiều và chưa trình

bày một cách có hệ thống.

Ehsan Rayegan, Mehdi Parveizi, Kamran Nazari và Mostafa Emami (2012)

“Government accounting: An Assessment of Theory, Purposes and Standards”.

Nghiên cứu này đã tổng hợp những vấn đề trong thực hiện kế toán của các đơn vị

công lập, trong đ bao gồm công tác tổ chức kế toán dựa trên hai nguyên tắc là kế

toán tiền mặt và kế toán dồn tích. Nghiên cứu cũng đề xuất một số nguyên tắc kế

toán mở rộng để thúc đẩy trách nhiệm trong việc giải trình thực hiện công tác kế

toán liên quan đến nghĩa vụ kinh tế và chính trị. Ngoài ra, nghiên cứu cũng đề cập

đến vai trò, trách nhiệm của chính phủ đối với công tác kế toán, chương trình đổi

mới công tác quản lý tài chính công và các vấn đề liên quan đến ngân sách nhà

nước.

Nguyễn Thị Minh Phương (2014) đã thực hiện nghiên cứu “Vai trò của kế

toán hành chính sự nghiệp trong quản lý ngân sách”. Nghiên cứu đã đưa ra những

quan điểm về tổ chức quy trình kế toán trong các đơn vị hành chính sự nghiệp như:

tổ chức hệ thống chứng từ, tổ chức hệ thống tài khoản, lựa chọn hệ thống sổ kế

toán, tổ chức hệ thống báo cáo kế toán, tổ chức kiểm tra kế toán và tổ chức bộ máy

kế toán phù hợp.

Bùi Thị Yến Linh (2014) “Tổ chức công tác kế toán tại các cơ sở y tế công

lập tỉnh Quảng Ngãi”. Trong nghiên cứu này tác giả đã đi sâu phân tích những nhân

tố chi phối đến tổ chức công tác kế toán tại các ĐVSN công lập như: đặc điểm của

các ĐVSN công lập, cơ chế quản lý tài chính và ảnh hưởng của công nghệ thông

tin. Nghiên cứu cũng đã hệ thống hóa những lý luận cơ bản về nội dung của tổ chức

công tác kế toán phù hợp với đặc điểm hoạt động của ĐVSN công lập nhằm đảm

bảo tuân thủ khuôn khổ pháp luật kế toán theo quy định. Nghiên cứu đã khảo sát

thực trạng về tổ chức công tác kế toán tại một số bệnh viện công lập bao gồm các