Kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Khương Nam

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐẶNG HỒNG NGỌC

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN

XÂY DỰNG VÀ THƢƠNG MẠI KHƢƠNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngành: Kế toán

THÁI NGUYÊN - 2022

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐẶNG HỒNG NGỌC

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN

XÂY DỰNG VÀ THƢƠNG MẠI KHƢƠNG NAM

Ngành: Kế toán

Mã số: 8.34.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. ĐÀM PHƢƠNG LAN

THÁI NGUYÊN - 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập của tôi.

Các số liệu và kết quả sử dụng trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Những

đánh giá, kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ

công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Đặng Hồng Ngọc

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đƣợc bài luận văn thạc sĩ này, tôi xin bày tỏ sự biết ơn

tới cố vấn - Tiến sĩ Đàm Phƣơng Lan, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ

tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu.

Đồng thời tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến tất cả các thầy cô giáo

đang giảng dạy và làm việc tại trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh

nói chung cùng các thầy cô trong khoa Kế Toán nói riêng, những ngƣời đã

trực tiếp truyền đạt những kiến thức vững chắc làm nền tảng giúp tác giả hoàn

thành luận văn thạc sĩ này.

Bên cạnh đó, tôi xin gửi lời cảm ơn đến ban lãnh đạo và toàn thể công

nhân viên Công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam đã tạo điều

kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Mặc dù đã nỗ lực hết mình trong học tập và nghiên cứu, nhƣng luận

văn không thể tránh khỏi những thiếu sót và khiếm khuyết. Tác giả rất mong

nhận đƣợc những lời góp ý quý báu từ các thầy cô trong hội đồng phản biện

và ban cố vấn để tiếp tục bổ sung và hoàn thiện đề tài hơn nữa.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Tác giả luận văn

Đặng Hồng Ngọc

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài...................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KẾ TOÁN

QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG............... 5

1.1. Khái quát về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng......... 5

1.1.1. Doanh nghiệp xây dựng .......................................................................... 5

1.1.2. Bản chất và vai trò của kế toán quản trị chi phí...................................... 7

1.2. Nội dung kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng ............ 13

1.2.1. Nhận diện và phân loại chi phí.............................................................. 14

1.2.2. Xây dựng định mức chi phí và lập dự toán chi phí............................... 21

1.2.3. Các phƣơng pháp xác định chi phí........................................................ 30

1.2.4. Phân tích biến động chi phí để kiểm soát chi phí ................................. 32

1.2.5. Lập báo cáo kế toán quản trị chi phí..................................................... 33

1.2.6. Phân tích thông tin chi phí cho việc ra quyết định................................ 37

1.3. Các nhân tố tác động đến việc vận dụng kế toán quản trị chi phí

trong doanh nghiệp xây dựng.......................................................................... 41

1.3.1. Nhóm nhân tố tổ chức ........................................................................... 41

1.3.2. Nhân tố con ngƣời................................................................................. 42

iv

1.3.3. Nhân tố bên ngoài ................................................................................. 43

1.4. Cơ sở thực tiễn về kế toán quản trị chi phí trên thế giới và bài học

kinh nghiệm cho các doanh nghiệp tại Việt Nam........................................... 44

1.4.1. Kế toán quản trị chi phí trên thế giới .................................................... 44

1.4.2. Kinh nghiệm vận dụng kế toán quản trị chi phí cho công ty cổ

phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam và các doanh nghiệp ở

Việt Nam......................................................................................................... 45

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 47

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 47

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................... 47

2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu................................................................ 47

2.2.2. Phƣơng pháp xử lý số liệu..................................................................... 48

2.2.3. Phƣơng pháp phân tích số liệu .............................................................. 49

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI

CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG VÀ THƢƠNG MẠI KHƢƠNG

NAM ............................................................................................................... 50

3.1. Khái quát về công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam ... 50

3.1.1. Giới thiệu chung về công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại

Khƣơng Nam................................................................................................... 50

3.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty cổ phần xây dựng và

thƣơng mại Khƣơng Nam ............................................................................... 50

3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của công ty cổ phần xây dựng và thƣơng

mại Khƣơng Nam............................................................................................ 51

3.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán tại công ty cổ phần xây dựng và

thƣơng mại Khƣơng Nam ............................................................................... 59

3.1.5. Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả kinh doanh của công ty cổ phần

xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam giai đoạn 2019 - 2020 ...................... 63

3.2. Thực trạng kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần xây dựng và

thƣơng mại Khƣơng Nam ............................................................................... 65

v

3.2.1. Công tác phân loại chi phí..................................................................... 65

3.2.2. Công tác xây dựng định mức và lập dự toán chi phí ............................ 68

3.2.3. Lựa chọn phƣơng pháp và xác định chi phí tại công ty........................ 74

3.2.5. Hệ thống báo cáo kế toán chi phí.......................................................... 80

3.2.6. Phân tích thông tin chi phí phục vụ quá trình ra quyết định................. 84

3.3. Đánh giá tổng quát về thực trạng kế toán quản trị chi phí tại công ty

cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam............................................. 85

3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc ........................................................................ 85

3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân............................................................ 86

Chƣơng 4: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY

DỰNG VÀ THƢƠNG MẠI KHƢƠNG NAM ........................................... 91

4.1. Định hƣớng chiến lƣợc, kế hoạch của công ty đến 2030......................... 91

4.2. Yêu cầu và phƣơng hƣớng hoàn thiện kế toán quản trị chi phí phục

vụ cho việc ra quyết định quản trị công ty...................................................... 92

4.3. Các giải pháp khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác kế toán quản

trị chi phí tại công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam .......... 95

4.3.1. Công tác phân loại chi phí..................................................................... 95

4.3.2. Hoàn thiện phân tích biến động chi phí để kiểm soát chi phí sản xuất ...... 97

4.3.3. Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí sản xuất .......... 100

4.3.4. Báo cáo cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định..................... 103

4.3.5. Hoàn thiện phân tích thông tin chi phí để ra quyết định..................... 104

4.4. Một số khuyến nghị đề xuất nhằm thực hiện các giải pháp hoàn

thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần xây dựng và thƣơng

mại Khƣơng Nam ......................................................................................... 106

4.4.1. Đối với Nhà nƣớc và các cơ quan chức năng ..................................... 106

4.4.2. Đối với công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam....... 106

KẾT LUẬN.................................................................................................. 109

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 110

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT CHỮ VIẾT TẮT NGUYÊN NGHĨA

1. BHXH Bảo hiểm xã hội

2. BHYT Bảo hiểm y tế

3. BP Biến phí

4. CCDC Công cụ dụng cụ

5. CP Chi phí

6. CP SXC Chi phí sản xuất chung

7. CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp

8. CPNVL Chi phí nguyên vật liệu

9. CPNVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

10. CPSX Chi phí sản xuất

11. DN Doanh nghiệp

12. DNXD Doanh nghiệp xây dựng

13. GDĐT Giáo dục đào tạo

14. HMCT Hạng mục công trình

15. KPCĐ Kinh phí công đoàn

16. KTQT Kế toán quản trị

17. KTQTCP Kế toán quản trị chi phí

18. NCTT Nhân công trực tiếp

19. NVL Nguyên vật liệu

20. NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp

21. QTCP Quản trị chi phí

22. SC Sửa chữa

23. SXC Sản xuất chung

24. SXKD Sản xuất kinh doanh

25. TK Tài khoản

26. TSCĐ Tài sản cố định

27. VH & XH Văn hóa và xã hội

28. VP Văn phòng

29. XD Xây dựng

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Báo cáo giá thành ........................................................................... 35

Bảng 1.2: Báo cáo kết quả kinh doanh............................................................ 37

Bảng 3.1: Tình hình tài sản công ty qua 2019 - 2020..................................... 63

Bảng 3.2: Tóm tắt tình hình kết quả kinh doanh 2019-2020 .......................... 64

Bảng 3.3: Bảng tổng hợp dự toán gói thầu thi công xây dựng ....................... 73

Bảng 3.4: Sổ chi tiết TK 621.04...................................................................... 75

Bảng 3.5: Sổ chi tiết TK 622.04...................................................................... 76

Bảng 3.6: Sổ chi tiết TK 623........................................................................... 77

Bảng 3.7: Sổ chi tiết TK 627........................................................................... 78

Bảng 3.8: Báo cáo CPSX và giá thành............................................................ 81

Bảng 3.9: Kết quả kinh doanh theo công trình ............................................... 82

Bảng 3.10: Báo cáo CP quản lý DN................................................................ 83

Bảng 4.1: Phân loại CPSX xây lắp theo cách ứng xử của CP ........................ 96

Bảng 4.2: (Mẫu) Báo cáo chi phí .................................................................. 101

Bảng 4.3: (Mẫu) Báo cáo CP dành cho công trình/HMCT .......................... 101

Bảng 4.4: (Mẫu) Báo cáo giá thành .............................................................. 102

Bảng 4.5: Quá trình cung cấp thông tin trong doanh nghiệp xây lắp ........... 103

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy của công ty cổ phần xây dựng và

thƣơng mại Khƣơng Nam............................................................. 51

Sơ đồ 3.2: Mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung tại công ty cổ phần

xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam ........................................ 59

Sơ đồ 3.3: Trình tự ghi số kế toán theo hình thức Nhật ký chung.................. 61

Hình 3.1: Trình tự phƣơng pháp lập dự toán .................................................. 72

Hình 3.2: Quá trình tập hợp CPSX theo công trình........................................ 79

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Đại dịch Covid-19 kéo dài khiến cho toàn bộ nền kinh tế thị trƣờng

Việt Nam suy thoái và khủng hoảng trầm trọng. Trong đó ngành xây dựng

cũng không tránh khỏi tình trạng bị ảnh hƣởng nặng nề. Các doanh nghiệp về

xây dựng liên tiếp đối mặt với những khó khăn và thử thách lớn.

Để có thể tồn tại và khẳng định đƣợc vị thế của mình, một trong những

yếu tố quan trọng đó là công tác kế toán quản trị trong doanh nghiệp. Kế toán

quản trị đóng vai trò cung cấp thông tin hữu ích để các nhà quản lý có thể đƣa

ra các quyết định điều hành hoạt động trong doanh nghiệp. Nhƣ chúng ta

thấy, kế toán quản trị chi phí luôn luôn tồn tại trong mỗi tổ chức, tuy nhiên tác

dụng cung cấp thông tin cho các đối tƣợng khác nhau sẽ khác nhau, tùy thuộc

vào việc xây dựng và khai thác hệ thống kế toán chi phí đó. Các doanh nghiệp

ở các nƣớc phát triển trên thế giới đã xây dựng hệ thống kế toán quản trị chi

phí hiện đại, cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản trị nội bộ trong việc

lập kế hoạch, tổ chức và kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch. Kế toán

quản trị ở Việt Nam không còn là khái niệm mới mẻ, xong việc đƣa kế toán

quản trị vào vận dụng trong các doanh nghiệp mới chỉ dừng lại ở bƣớc khởi

đầu, chƣa phát huy đƣợc hiệu quả. Công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại

Khƣơng Nam cũng không phải là ngoại lệ.

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, cơ hội mở ra ngày càng

nhiều, cùng với sự tác động mạnh mẽ của đại dịch Covid-19 khiến các thách

thức ngày càng tăng đối với các doanh nghiệp xây dựng nói chung và công ty

cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam nói riêng. Để có thể đứng

vững và phát triển, thì mọi quyết định của nhà quản trị cần phải đƣợc xây

dựng trên nền tảng một hệ thống thông tin kế toán chi tiết, hữu ích, hƣớng đến

tƣơng lai, đặc biệt là hệ thống thông tin kế toán chi phí. Là một công ty đã đi

vào hoạt động đƣợc hơn 10 năm, công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại

2

Khƣơng Nam nhận thức rõ vai trò quan trọng của việc kiểm soát các chi phí

trên nền tảng các thông tin kế toán quản trị. Với mục tiêu xây dựng một hệ

thống kế toán quản trị chi phí thực sự hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thông tin của

nhà quản trị, xuất phát từ những hạn chế trong công tác kế toán quản trị chi

phí thực tế tại công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam, tôi đã

chọn đề tài “Kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần xây dựng và

thƣơng mại Khƣơng Nam”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Nghiên cứu và phân tích thực trạng kế toán quản trị chi phí tại công ty

cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam. Trên cơ sở đó đề xuất và tìm

ra giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí với hệ thống thông tin

hữu ích phục vụ cho quá trình ra quyết định.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hoá, góp phần bổ sung các lý luận chung về kế toán quản trị

chi phí phục vụ hiệu quả trong các doanh nghiệp xây dựng.

- Khảo sát, đánh giá thực trạng KTQTCP tại công ty cổ phần xây dựng

và thƣơng mại Khƣơng Nam.

- Xem xét các yếu tố ảnh hƣởng đến KTQTCP tại công ty cổ phần xây

dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam.

- Phân tích thực trạng kế toán quản trị nói chung và kế toán quản trị chi

phí nói riêng tại công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam.

- Đề xuất các giải pháp khuyến nghị để hoàn thiện kế toán quản trị chi phí

phù hợp, cung cấp các thông tin cần thiết cho ban lãnh đạo công ty cổ phần xây

dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam trong việc ra quyết định kinh doanh.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí

tại công ty cổ phần xây dựng và thƣơng mại Khƣơng Nam.