K24 nguyễn doãn nam phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới cơ cấu vốn các doanh nghiệp ngành cntt và

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CƠ CẤU VỐN

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NGÀNH CÔNG NGHỆ THÔNG

TIN VÀ TRUYỀN THÔNG NIÊM YẾT TRÊN SÀN GIAO DỊCH

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 83.40.201

Họ và tên học viên: Nguyễn Doãn Nam

Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Đỗ Quyên

Hà Nội - năm 2019

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

và kết quả nghiên cứu nêu trong khóa luận này là trung thực, hợp pháp và chưa hề

được công bố trong bất kỳ công trình nào. Nếu có gì sai sót tôi xin chịu trách nhiệm

hoàn toàn về công trình và kết quả nghiên cứu của mình.

Học viên thực hiện

Nguyễn Doãn Nam

iii

LỜI CẢM ƠN

Bài luận văn này là thành quả của quá trình học tập và nghiên cứu của tôi tại

trường Đại học Ngoại thương Hà Nội. Để hoàn thành bài luận văn này, ngoài sự nỗ

lực của bản thân thì không thể thiếu được sự giúp đỡ và ủng hộ quý giá của các Quý

thầy cô.

Đầu tiên, tôi xin gửi lời cám ơn đến các Quý thầy cô trường Đại học Ngoại

thương Hà Nội nói chung và các Quý thầy cô thuộc khoa Tài chính ngân hàng nói

riêng đã tận tâm giảng dạy và chỉ bảo tôi trong suốt quá trình học tập và rèn luyện

tại trường. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Nguyễn Đỗ Quyên,

người đã dành nhiều thời gian, tâm huyết để hướng dẫn và giúp đỡ tận tình cho tôi

trong suốt thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu này.

Tuy nhiên do hạn chế về thời gian, tài liệu và kinh nghiệm của bản thân nên

bài luận văn này chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi rất

mong nhận được sự góp ý xây dựng từ thầy cô và những người quan tâm đến đề tài

đóng góp ý kiến để bài luận văn được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Học viên thực hiện

Nguyễn Doãn Nam

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................I

LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................III

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.....................................................................VIII

DANH MỤC BẢNG BIỂU.........................................................................................IX

DANH MỤC ĐỒ THỊ.................................................................................................XI

TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU..................................................................XII

LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................................1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CẤU VỐN VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH

HƯỞNG TỚI CƠ CẤU VỐN DOANH NGHIỆP......................................................6

1.1 Tổng quan về cơ cấu vốn của doanh nghiệp....................................................6

1.1.1 Khái niệm chung............................................................................................6

1.1.2 Các thành phần trong cơ cấu vốn của doanh nghiệp....................................6

1.1.2.1 Vốn vay.....................................................................................................6

1.1.2.2 Vốn chủ sở hữu.........................................................................................7

1.1.3 Vai trò của cơ cấu vốn đối với doanh nghiệp................................................9

1.1.4 Các chỉ tiêu phản ánh cơ cấu vốn của doanh nghiệp..................................10

1.2 Những lý thuyết về cơ cấu vốn của doanh nghiệp.........................................11

1.2.1 Lý thuyết cấu trúc vốn của Modigliani & Miller (M&M)............................11

1.2.2 Lý thuyết trật tự phân hạng..........................................................................16

1.2.3 Lý thuyết đánh đổi TOT (Trade-off theory)..................................................17

1.2.4 Lý thuyết định thời điểm thị trường.............................................................19

1.3 Tổng quan tình hình nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng tới cơ cấu vốn

của doanh nghiệp.........................................................................................................19

1.4 Các nhân tố ảnh hưởng tới cơ cấu vốn của doanh nghiệp............................24

1.4.1 Khả năng sinh lời.........................................................................................24

1.4.2 Tài sản cố định hữu hình..............................................................................25

1.4.3 Thuế suất thực tế..........................................................................................26

v

1.4.4 Cơ hội tăng trưởng.......................................................................................27

1.4.5 Quy mô doanh nghiệp..................................................................................27

1.4.6 Tính thanh khoản.........................................................................................28

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CƠ CẤU VỐN CÁC DOANH NGHIỆP NGÀNH

CNTT VÀ TRUYỀN THÔNG NIÊM YẾT TRÊN SÀN GIAO DỊCH CHỨNG

KHOÁN VIỆT NAM..................................................................................................30

2.1 Tình hình hoạt động của các doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông 30

2.2 Đặc điểm cấu trúc tài sản các doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông

34

2.3 Thực trạng cơ cấu vốn các doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông ... 35

2.3.1 Hệ số nợ ....................................................................................................... 35

2.3.2 Cơ cấu nợ ..................................................................................................... 36

2.3.3 Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu ...................................................................... 37

2.3.4 Hệ số tự tài trợ ............................................................................................. 38

2.4 Đánh giá cơ cấu vốn các doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông ....... 40

2.4.1 Những kết quả đã đạt được .......................................................................... 40

2.4.2 Những hạn chế còn tồn tại ........................................................................... 40

2.5 Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong cơ cấu vốn ngành CNTT và

truyền thông.................................................................................................................. 42

2.5.1 Nguyên nhân khách quan ............................................................................. 42

2.5.2 Nguyên nhân chủ quan ................................................................................. 44

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ XÂY DỰNG MÔ

HÌNH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CƠ CẤU VỐN CÁC

DOANH NGHIỆP NGÀNH CNTT VÀ TRUYỀN THÔNG NIÊM YẾT

TRÊN SÀN GIAO DỊCH CHỨNG

KHOÁN VIỆT NAM ................................................................................................... 45

3.1 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 45

3.2 Thu thập và xử lý số liệu .................................................................................. 46

vi

3.3 Xây dựng các biến và mô hình thực nghiệm .................................................. 46

3.3.1 Biến phụ thuộc .............................................................................................. 46

3.3.1.1 Tỉ trọng nợ ............................................................................................... 47

3.3.1.2 Tỉ trọng nợ ngắn hạn................................................................................ 47

3.3.1.3 Tỉ trọng nợ dài hạn .................................................................................. 47

3.3.2 Biến độc lập .................................................................................................. 47

3.3.2.1 Khả năng sinh lời ..................................................................................... 48

3.3.2.2 Tài sản cố định hữu hình ......................................................................... 48

3.3.2.3 Thuế suất thực tế ...................................................................................... 49

3.3.2.4 Cơ hội tăng trưởng ................................................................................... 49

3.3.2.5 Quy mô doanh nghiệp.............................................................................. 50

3.3.2.6 Tính thanh khoản ..................................................................................... 50

3.3.3 Chọn mô hình ............................................................................................... 51

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CƠ

CẤU VỐN CÁC DOANH NGHIỆP NGÀNH CNTT VÀ TRUYỀN THÔNG

NIÊM YẾT TRÊN SÀN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ................. 52

4.1 Tổng quan dữ liệu nghiên cứu ......................................................................... 52

4.1.1 Mô tả dữ liệu ................................................................................................ 52

4.1.2 Kiểm tra phân phối chuẩn ............................................................................ 54

4.2 Kết quả mô hình thực nghiệm ......................................................................... 54

4.2.1 Mô hình các nhân tố ảnh hưởng tới tỉ trọng nợ trên tổng tài sản ...............55

4.2.2 Mô hình các nhân tố ảnh hưởng tới tỉ trọng nợ ngắn hạn trên tổng tài sản 56

4.2.3 Mô hình các nhân tố ảnh hưởng tới tỉ trọng nợ dài hạn trên tổng tài sản .. 57

4.3 Kiểm định khuyết tật của mô hình.................................................................. 58

4.3.1 Kiểm định sự phù hợp của mô hình ............................................................. 58

4.3.2 Kiểm định đa cộng tuyến .............................................................................. 59

4.3.3 Kiểm định phương sai sai số thay đổi .......................................................... 60

4.3.4 Kiểm định tự tương quan ............................................................................. 63

4.4 Giải thích kết quả hồi quy ................................................................................ 65

vii

CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CẤU VỐN CÁC DOANH

NGHIỆP NGÀNH CNTT VÀ TRUYỀN THÔNG NIÊM YẾT TRÊN SÀN GIAO

DỊCH CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.......................................................................70

5.1 Định hướng phát triển các doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông...70

5.2 Giải pháp hoàn thiện cơ cấu vốn các doanh nghiệp ngành CNTT và truyền

thông 72

5.2.1 Đa dạng hóa kênh huy động vốn..................................................................72

5.2.2 Đẩy mạnh hiệu quả trong quản trị tài chính doanh nghiệp.........................74

5.2.2.1 Nâng cao năng lực cán bộ quản lý nguồn vốn.........................................74

5.2.2.2 Xây dựng mục tiêu cụ thể cho hoạt động tài chính.................................75

5.2.2.3 Tổ chức kiểm soát nội bộ chặt chẽ..........................................................75

5.2.3 Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn...................................................................76

5.2.4 Chú trọng đầu tư vào tài sản cố định...........................................................76

5.3 Kiến nghị đối với Nhà nước.............................................................................77

5.3.1 Hoàn thiện và phát triển thị trường chứng khoán........................................77

5.3.2 Phát triển thị trường trái phiếu....................................................................78

5.3.3 Đẩy mạnh phát triển thị trường thuê mua tài chính.....................................80

5.4 Hạn chế của đề tài và gợi ý hướng nghiên cứu tiếp theo...............................80

KẾT LUẬN..................................................................................................................82

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................83

PHỤ LỤC.....................................................................................................................86

viii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Tên đầy đủ

CNTT Công nghệ thông tin

CTCP Công ty cổ phần

CSH Chủ sở hữu

VCSH Vốn chủ sở hữu

TSNH Tài sản ngắn hạn

TSCĐ Tài sản cố định

TTS Tổng tài sản

ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh của 27 doanh nghiệp ngành CNTT và

truyền thông được khảo sát giai đoạn năm 2008-2017 ........................................... 30

Bảng 2.2 Hệ số ROA của 27 doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông giai đoạn

2008-2017 ............................................................................................................. 31

Bảng 2.3 Hệ số ROE của 27 doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông giai đoạn

2008-2017 ............................................................................................................. 32

Bảng 2.4 Cấu trúc tài sản của 27 doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông được

khảo sát giai đoạn năm 2008-2017......................................................................... 34

Biểu đồ 2.5 Hệ số nợ trung bình của 27 doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông

được khảo sát giai đoạn năm 2008-2017 ................................................................ 35

Bảng 2.6 Cơ cấu nợ trung bình của 27 doanh nghiệp ngành CNTT và truyền thông

được khảo sát giai đoạn năm 2008-2017 ................................................................ 36

Biểu đồ 2.7 Hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu trung bình của 27 doanh nghiệp

ngành CNTT và truyền thông được khảo sát giai đoạn năm 2008-2017 ................. 37

Biểu đồ 2.8 Hệ số tự tài trợ trung bình của 27 doanh nghiệp ngành CNTT và truyền

thông được khảo sát giai đoạn năm 2008-2017 ...................................................... 38

Bảng 4.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình hồi quy ..................................... 52

Bảng 4.2 Kết quả mô hình hồi quy Pooled OLS về ảnh hưởng của các nhân tố tới tỉ

trọng nợ, tỉ trọng nợ ngắn hạn, tỉ trọng nợ dài hạn ................................................. 55

Bảng 4.3 Ma trận tương quan giữa các biến độc lập............................................... 59

Bảng 4.4 Kết quả kiểm tra đa cộng tuyến với nhân tử phóng đại phương sai VIF .. 60

Bảng 4.5 Kết quả kiểm tra phương sai sai số thay đổi ............................................ 61

Bảng 4.6 Kết quả mô hình hồi quy Robusted Pooled OLS về ảnh hưởng của các

nhân tố tới tỉ trọng nợ dài hạn trên tổng tài sản của doanh nghiệp .......................... 62

Bảng 4.7 Kết quả kiểm tra hiện tượng tự tương quan ............................................. 63

x

Bảng 4.8 Kết quả mô hình hồi quy Newey – West Pooled OLS về ảnh hưởng của

các nhân tố tới tỉ trọng nợ, tỉ trọng nợ ngắn hạn, tỉ trọng nợ dài hạn........................64

Bảng 4.9 Bảng tổng hợp kết quả các mô hình hồi quy về ảnh hưởng của các nhân tố

tới tỉ trọng nợ, tỉ trọng nợ ngắn hạn và tỉ trọng nợ dài hạn.......................................65

xi

DANH MỤC ĐỒ THỊ

Đồ thị 1.1 Tác động của đòn bẩy tài chính tới giá trị doanh nghiệp khi không có

thuế............................................................................................................................12

Đồ thị 1.2 Tác động của đòn bẩy tài chính lên chi phí vốn khi không có thuế.........13

Đồ thị 1.3 Tác động của đòn bẩy tài chính tới giá trị doanh nghiệp khi có thuế......14

Đồ thị 1.4 Tác động của đòn bẩy tài chính lên chi phí vốn khi có thuế....................15

Đồ thị 1.5 Sự đánh đổi giữa lợi ích từ lá chắn thuế và chi phí kiệt quệ tài chính khi

sử dụng nợ vay của doanh nghiệp.............................................................................18