Huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN XUÂN ĐÔNG

HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN XUÂN ĐÔNG

HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. Bùi Thị Thanh Tâm

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và

trích dẫn nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Kết quả nghiên cứu của luận

văn chưa từng được người khác công bố trong bất kì công trình nào.

Thái Nguyên, ngày tháng 5 năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Xuân Đông

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện Luận văn “Huy động và sử dụng nguồn vốn trong

xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên” tôi đã

nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo trong trường

Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, một số cơ quan, các cán bộ, đồng nghiệp, bạn bè

và sự hỗ trợ, giúp đỡ tận tình.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới TS. Bùi Thị Thanh Tâm người hướng

dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ và định hướng giúp tôi trưởng thành trong công tác

nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại Học Nông Lâm, các

cơ quan ban ngành ở huyện Phú Bình và bạn bè đã nhiệt tình giúp đỡ tôi thực hiện

luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày tháng 5 năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Xuân Đông

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT ............................................................ vi

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN THẠC SỸ........................................................................x

MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3

3. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................3

4. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................3

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................3

Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI..........................................................5

1.1. Cơ sở lý luận cơ bản về huy động và sử dụng vốn trong XDNTM.....................5

1.1.1. Một số khái niệm...............................................................................................5

1.1.2. Huy động nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới.......................................8

1.1.3. Cơ cấu nguồn vốn, các phương thức huy động và sử dụng vốn trong

XDNTM ....................................................................................................................13

1.1.4. Cơ chế huy động và phân cấp sử dụng vốn trong XDNTM ..................................14

1.1.5. Cơ chế quản lý quá trình thực hiện huy động và sử dụng nguồn vốn để

XDNTM ....................................................................................................................16

1.1.6. Sử dụng nguồn lực trong xây dựng nông thôn mới ........................................18

1.1.7. Các yếu tố ảnh hưởng tới huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng

nông thôn mới ...........................................................................................................22

1.1.8. Mối quan hệ giữa huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng

nông thôn mới ...........................................................................................................25

1.2. Cơ sở thực tiễn huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới ......26

1.2.1. Kinh nghiệm thực tiễn về huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng

nông thôn mới của một số nước trên thế giới ...........................................................26

iv

1.2.2. Kinh nghiệm thực tiễn về huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng

nông thôn mới của Việt Nam....................................................................................29

1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên ........................31

1.3. Tổng quan tài liệu nghiên cứu............................................................................32

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............35

2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Phú Bình ....................35

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ...........................................................................................35

a. Địa hình và khí hậu ...............................................................................................35

2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................................38

2.1.3. Hệ thống cơ sở hạ tầng của huyện Phú Bình .....................................................41

2.1.4. Nhận xét chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Phú Bình ............43

2.2. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................43

2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................44

2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................44

2.3.2. Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin.......................................................45

2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................46

2.4.1. Chỉ tiêu phản ánh tình hình huy động và sử dụng vốn đầu tư XDNTM.........46

2.3.2. Chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn đầu tư..............................................47

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ......................................48

3.1. Thực trạng huy động vốn và sử dụng vốn trong xây dựng nông thôn mới tại

huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên...........................................................................48

3.1.1. Kết quả thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới

huyện Phú Bình đến 2019 .........................................................................................48

3.1.2. Kết quả huy động nguồn vốn ..........................................................................53

3.1.3. Kết quả sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới ..........................59

3.1.3.3. Kết quả thực hiện thực hiện nhiệm vụ giữ gìn an ninh trật tự nông thôn.........61

3.1.3.4. Kết quả thực hiện công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ...................61

3.1.3.5. Kết quả thực hiện phong trào thi đua "Toàn dân tham gia xây dựng

nông thôn mới"............................................................................................................62

3.1.4. Kết quả thực hiện các tiêu chí ở huyện Phú Bình ..............................................63

v

3.2. Kết quả đánh giá về sự huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng

nông thôn mới ...........................................................................................................67

3.2.1. Nhóm cán bộ địa phương ................................................................................67

3.2.2. Nhóm hộ nông dân, doanh nghiệp ..................................................................70

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới kết quả huy động và sử dụng nguồn vốn trong

nông thôn mới ở huyện Phú Bình .............................................................................77

3.3.1. Các yếu tố về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên .................................................77

3.3.2. Khả năng của ngân sách nhà nước .................................................................77

3.3.3. Định hướng, quy hoạch cho xây dựng nông thôn mới ....................................79

3.3.4. Nhận thức về chương trình xây dựng nông thôn mới .....................................80

3.3.5. Các biện pháp huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông thôn

mới ở huyện Phú Bình...............................................................................................82

3.4. Đánh giá chung về kết quả huy động và sử dụng nguồn vốn cho xây dựng nông

thôn mới huyện Phú Bình..........................................................................................84

3.4.1. Những thành công về huy động và sử dụng nguồn vốn cho xây dựng nông

thôn mới huyện Phú Bình..........................................................................................84

3.4.2. Những tồn tại, hạn chế về huy động và sử dụng nguồn vốn cho xây dựng

nông thôn mới huyện Phú Bình.................................................................................85

3.4.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế ...................................................................86

3.5. Định hướng, giải pháp huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông

thôn mới huyện Phú Bình..........................................................................................88

3.5.1. Định hướng huy động và sử dụng nguồn vốn.................................................88

3.5.2. Giải pháp huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới

huyện Phú Bình .........................................................................................................89

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................................97

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................100

PHỤ LỤC................................................................................................................104

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Việt

CNH Công nghiệp hóa

DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ

GDP Tổng sẩn phẩm trong nước

GTĐB Giao thông đường bộ

GTVT Giao thông vận tải

HĐH Hiện đại hóa

HĐND Hội đồng nhân dân

KCHT Kết cấu hạ tầng

KTXH Kinh tế xã hội

MTQG Mục tiêu quốc gia

NHTM Ngân hàng thương mại

NLTS Nông lâm thủy sản

NQ Nghị quyết

NSĐP Ngân sách địa phương

NSNN Ngân sách Nhà nước

NSTW Ngân sách trung ương

NSX Ngân sách xã

NV Nguồn vốn

PTNT Phát triển nông thôn

TDMN Trung du miền núi

TPCP Trái phiếu Chính phủ

TW Trung ương

UBND Ủy ban nhân dân

XDCB Xây dựng cơ bản

XDNTM XDNTM

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Hỗ trợ của Chính phủ cho các làng tham gia phong trào làng mới.....27

Bảng 1.2. Mức đầu tư bình quân cho 1 làng trong phong trào làng mới.............28

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất huyện Phú Bình giai đoạn 2017 - 2019...........36

Bảng 2.2: Giá trị, cơ cấu ngành kinh tế huyện Phú Bình giai đoạn 2017 -2019 .........38

Bảng 2.3. Tình hình dân số và lao động trên địa bàn huyện Phú Bình giai

đoạn 2017-2019....................................................................................40

Bảng 3.1. Kết quả huy động và sử dụng nguồn lực đầu tư trong xây dựng

nông thôn mới huyện Phú Bình đến hết năm 2017-2019....................54

Bảng 3.2. Kết quả lũy kế huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng

NTM huyện Phú Bình đến hết năm 2019............................................57

Bảng 3.3: Kết quả thực hiện bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới của huyện

Phú Bình năm 2019 .............................................................................64

Bảng 3.4: Tổng hợp ý kiến của cán bộ xã, thôn tham gia chỉ đạo Chương

trình xây dựng nông thôn mới.............................................................67

Bảng 3.5: Tổng hợp ý kiến của cán bộ xã, thôn tham gia đánh giá những

thuận lợi, khó khăn, giải pháp cho việc huy động vốn xây dựng

cơ sở hạ tầng trong xây dựng nông thôn mới ở xã..............................68

Bảng 3.6. Đặc điểm của nhóm hộ được phỏng vấn ở huyện Phú Bình...............70

Bảng 3.7. Diện tích một số loại đất bình quân của hộ được phỏng vấn ở

huyện Phú Bình năm 2019 ..................................................................71

Bảng 3.8: Cơ cấu thu nhập bình quân của hộ được phỏng vấn ở huyện Phú

Bình năm 2019 ....................................................................................72

Bảng 3.9: Các kênh tiếp cận thông tin về huy động vốn cho XDNTM của

nhóm hộ được phỏng vấn ở huyện Phú Bình......................................73

Bảng 3.10: Ý kiến đánh giá của người dân về mức vốn, cách huy động vốn

cho xây dựng cơ sở hạ tầng trong xây dựng nông thôn mới tại

huyện Phú Bình ...................................................................................73

Bảng 3.11: Những công việc người dân tham gia xây dựng Nông thôn mới

tại huyện Phú Bình ..............................................................................74

viii

Bảng 3.12: Ý kiến đánh giá của người dân về chất lượng cơ sở hạ tầng tại

huyện Phú Bình ...................................................................................75

Bảng 3.13: Đánh giá của người dân về quản lý và thực hiện của cán bộ xã

trong việc huy động và sử dụng vốn trong XDNTM..........................76

Bảng 3.14: Những khó khăn của người dân khi tham gia trong việc xây dựng

cơ sở hạ tầng của chương trình xây dựng nông thôn mới tại xã .........76

Bảng 3.15. Đánh giá của người được hỏi về nguồn NSNN cho chương trình

xây dựng nông thôn mới .....................................................................78

Bảng 3.16. Ảnh hưởng của định hướng, quy hoạch cho phát triển Nông thôn

trên địa bàn huyện Phú Bình (n=120) .................................................79

Bảng 3.17. Kết quả công tác tuyên truyền về huy động vốn trong xây dựng

nông thôn mới trên địa bàn huyện Phú Bình.......................................81

Bảng 3.18. Đánh giá của người được phỏng vấn về các biện pháp để huy động

và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn

huyện Phú Bình....................................................................................83

ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH

Biểu đồ 3.1. So sánh số tiêu chí bình quân trên xã của huyện Phú Bình

với cả nước và tỉnh Thái Nguyên ........................................... 66

Biểu đồ 3.2. So sánh tỷ lệ xã đạt chuẩn của Phú Bình với cả nước và

tỉnh Thái Nguyên .................................................................... 66

x

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN THẠC SỸ

Họ và tên: Nguyễn Xuân Đông

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8620115 Khóa học: 2018-2020

Người hướng dẫn khoa học: TS. Bùi Thị Thanh Tâm

1. Tên luận văn

Huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới trên địa

bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên

2. Lý do chọn đề tài

Quá trình huy động và sử dụng NV trong Chương trình XDNTM cả nước

trong thời gian qua còn có những bất cập: NSNN cấp cho địa phương còn hạn chế

và chưa đảm bảo theo kế hoạch đặt ra, các địa phương còn nặng về tư tưởng trông

chờ vào nguồn NSNN, việc huy động nguồn lực từ các nguồn ngoài NSNN hạn chế,

nguồn tín dụng còn khó tiếp cận. Chính vì những bất cập này mà tiến độ kế hoạch

XDNTM không đảm bảo, đa số các tỉnh đều phát sinh tiền nợ đọng về xây dựng cơ

bản trong XDNTM (53 tỉnh có nợ đọng với số tiền 15.277 tỷ đồng.

Cùng với các địa phương khác trong cả nước, thời gian qua tỉnh Thái Nguyên nói

chung và huyện Phú Bình nói riêng đã triển khai thực hiện Chương trình XDNTM và

đã đạt được những thành công bước đầu đáng ghi nhận. Tuy nhiên đây là huyện trung

du, nằm ở phía Nam của tỉnh Thái Nguyên, nền kinh tế còn chậm phát triển, chủ yếu

vẫn là nông lâm nghiệp, thu nhập của nhân dân thấp, tỷ lệ hộ nghèo khá cao... do vậy

việc triển khai thực hiện chương trình XDNTM gặp rất nhiều khó khăn, trong đó

khó khăn về huy động, đảm bảo NV là khó khăn lớn nhất.

Trong những năm qua, huyện Phú Bình đã thực hiện kế hoạch huy động NV

với nhiều hình thức khác nhau và đã xây dựng kế hoạch quản lý sử dụng cụ thể các NV

huy động được trong Chương trình XD NTM, đã huy động được một khối lượng lớn NV

và sử dụng cho việc thực hiện các kế hoạch của trong Chương trình XDNTM chủ

động triển khai thực hiện XDNTM, tuy nhiên với đặc thù là một huyện trung du

xi

điều kiện phát triển kinh tế xã hội còn có nhiều hạn chế nên việc thực hiện chương

trình xây dựng nông thôn mới gặp nhiều khó khăn, thách thức. Do vậy, cần phải có

sự nghiên cứu về vấn đề này để tìm ra các giải pháp khoa học, sát với thực tế, góp

phần vào việc thực hiện tốt chương trình xây dựng nông thôn mới ở địa phương. Từ

những vấn đề trên, tôi đã lựa chọn đề tài “Huy động và sử dụng nguồn vốn trong

xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên” làm đề

tài nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.

3. Mục tiêu nghiên cứu

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về huy động và sử dụng nguồn vốn XDNTM

- Thực trạng huy động và sử dụng nguồn vốn đầu tư XDNTM ở huyện Phú

Bình, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017 - 2019.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến huy động và sử dụng nguồn vốn đầu tư XDNTM

ở huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên

- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác huy động và sử

dụng nguồn vốn đầu tư XDNTM ở huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn

2021 – 2026.

4. Phương pháp nghiên cứu

Sử dụng các phương pháp sau:

- Phương pháp thu thập thông tin gồm thu thập tài liệu thứ cấp và thu

thập tài liệu sơ cấp.

- Phương pháp xử lý số liệu

- Phương pháp phân tích gồm: Phương pháp phân tổ thống kê; Phương

pháp so sánh...

5. Kết quả nghiên cứu chính

Luận văn nghiên cứu về thực trạng huy động và sử dụng nguồn vốn trong

xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phú Bình. Luận văn đã nghiên cứu

được thực trạng thực trạng huy động nguồn vốn để xây dựng nông thôn mới ở

huyện, tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến việc huy động nguồn vốn. Đồng thời đề

xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác huy động và sử dụng vốn

trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện.