Hợp tác an ninh phi truyền thống việt nam - campuchia (1979 - 2014).

1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA LỊCH SỬ

----------------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Đề tài:

Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam -

Campuchia (1979 - 2014)

Sinh viên thực hiện : Mai Thị Minh Lý

Chuyên ngành : Sư phạm Lịch sử

Lớp : 11SLS

Người hướng dẫn : PGS.TS Lưu Trang

2

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành tốt đề tài này, lời đầu tiên tôi xin tỏ lòng biết ơn chân

thành đến quý thầy cô giáo trong khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Đà

Nẵng đã tận tâm chỉ bảo, giúp đỡ tôi.

Đặc biệt tôi muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến thầy giáo PGS.TS Lưu

Trang, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực

hiện khóa luận này.

Do thời gian nghiên cứu tìm hiểu và do kiến thức còn hạn chế, bài khóa

luận không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý, nhận

xét của các thầy cô để bài khóa luận được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, ngày tháng năm

Sinh viên

Mai Thị Minh Lý

3

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU……………………………………………………………………… 1

1. Lý do chọn đề tài……………………………………………………………. 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.………………………………………………….. 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu…………………………………………… 3

4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………….. 4

5. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………...…….. 4

6. Đóng góp của đề tài…………………………………………………………. 4

7. Bố cục đề tài…………………………………………………………………. 5

NỘI DUNG

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ AN NINH PHI

TRUYỀN THỐNG……………………………………………………………. 6

1.1 Khái niệm an ninh, an ninh truyền thống, an ninh phi truyền thống………6

1.2 Nội dung và nguồn gốc của an ninh phi truyền thống………………………8

1.2.1 Nội dung các vấn đề an ninh phi truyền thống……………………………8

1.2.2 Nguồn gốc các mối đe doạn an ninh phi truyền thống…………………12

CHƯƠNG 2. HỢP TÁC AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM –

CAMPUCHIA 1979 – 2014……………...…………………………………. 17

2.1 Vài nét về tình hình hợp tác an ninh phi truyền thống giữa Việt Nam và

Campuchia trước năm 1979……………...…………………………………… 17

2.2 Những nhân tốt tác động tới hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam –

Campuchia giai đoạn 1979 – 2014……………...…………………………… 20

2.2.1 Tác động của tình hình thế giới và khu vực……………………………. 20

2.2.2 Nhân tố lịch sử, văn hóa và địa chiến lược………………...…………. 26

2.2.3 Nhu cầu và chính sách hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam –

Campuchia………………….………………………………………………… 28

2.3 Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia (1979 – 2014)..31

2.3.1 An ninh chính trị - xã hội………………………..……………………. 31

2.3.2 An ninh kinh tế, tài chính……………………..………………………. 44

4

2.3.3 Các vấn đề an ninh phi truyền thống khác……………………………. 51

2.4 Tác động hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia……. 59

2.4.1 Đối với Việt Nam và Campuchia………………………………………. 59

2.4.2 Đối với khu vực ASEAN………………………………………………. 64

2.4.3 Những thách thức và triển vọng của hợp tác an ninh phi truyền thống Việt

Nam – Campuchia………………………..……………………………… …. 65

KẾTLUẬN…….……………...……………………………………………… 71

TÀI LIỆU THAM KHẢO……..………………………………...………… 7

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong quá trình tồn tại của mình thì bất kì một quốc gia hay dân tộc nào

cũng đều quan tâm đến an ninh quốc gia trong nước nhằm giữ gìn trật tự an

toàn, ổn định và phát triển bền vững. Theo tiến trình phát triển của xã hội thì

định nghĩa an ninh không chỉ bó hẹp xung quanh lĩnh vực chính trị và quân sự

nữa mà nó còn bao hàm nhiều lĩnh vực khác, vì thế khái niệm an ninh phi truyền

thống ra đời trong bối cảnh toàn cầu hóa và quá trình hội nhập quốc tế ngày

càng sâu rộng. An ninh phi truyền thống là những vấn đề ảnh hưởng lớn, không

chỉ đe dọa đến an ninh quốc gia, đến cộng đồng người trong phạm vi một nước

mà còn đe dọa đến cộng đồng quốc tế và toàn thể nhân loại. Những vấn đề đó

được thể hiện trên nhiều lĩnh vực nằm trong bối cảnh liên kết quốc tế, những

vấn đề đó bao gồm: cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, biến đổi khí hậu, ô nhiễm

môi trường, thảm họa thiên tai, dịch bệnh, khủng bố, ma túy, tội phạm xuyên

quốc gia, buôn bán phụ nữ và trẻ em, buôn lậu vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế

quốc tế, tội phạm công nghệ cao… Như vậy an ninh phi truyền thống là một

quan niệm mới, nó phản ánh sự thay đổi nhận thức của con người về an ninh và

là sự mở rộng nội hàm khái niệm an ninh quốc gia. Nếu như an ninh truyền

thống coi an ninh quốc gia là bảo vệ đất nước trước các mối đe dọa hoặc tấn

công bằng chính trị, quân sự từ bên ngoài và bên trong thì an ninh phi truyền

5

thống không chỉ bảo vệ chủ quyền quốc gia mà còn bảo vệ con người, bảo vệ

cộng đồng, nó mang tính xuyên quốc gia gắn liền với sự sinh tồn phát triển của

cộng đồng xã hội và công dân của mỗi quốc gia trong mối quan hệ chặt chẽ với

khu vực và thế giới. Vậy nên việc ngăn chặn và ứng phó với những nguy cơ này

không chỉ giới hạn trong phạm vi một quốc gia mà đòi hỏi sự chủ động và tích

cực hợp tác chặt chẽ của tất cả các nước, của các tổ chức quốc tế và khu vực,

của mỗi cá nhân và của cả cộng đồng xã hội.

Đứng trước những yêu cầu mới, đáp ứng sự ổn định và phát triển bền

vững thì Việt Nam đã có những biện pháp hợp tác an ninh phi truyền thống với

các nước trong khu vực, đặc biệt là Campuchia. Là hai quốc gia có nhiều nét

tương đồng về vị trí địa lý và về lịch sử văn hóa, việc hợp tác trên nhiều phương

diện đặc biệt là hợp tác về an ninh phi truyền thống ngày càng trở nên cần thiết,

đòi hỏi phải có sự quan tâm nhằm giữ vững an ninh, chủ quyền quốc gia cũng

như để đảm bảo sự ổn định và thịnh vượng chung của toàn khu vực và trên thế

giới.

Tình hình chính trị trên thế giới và khu vực hết sức phức tạp, việc quan

hệ ngoại giao giữa các nước cần hết sức khéo léo và linh hoạt, hợp tác an ninh

phi truyền thống giữa Việt Nam và Campuchia là một trong những vấn đề chiến

lược được Đảng và nhà nước quan tâm, nó đã đang và sẽ tiếp tục diễn ra nhằm

củng cố, phát triển hơn nữa mối quan hệ hợp tác, hữu nghị tốt đẹp vốn có giữa

hai dân tộc, nhân dân hai nước anh em Việt Nam - Campuchia. Vì vậy với mong

muốn xem xét đánh giá một cách lôgic và tổng thể sự hợp tác an ninh phi truyền

thống giữa hai nước sẽ giúp ta có cái nhìn toàn diện, khách quan về mối quan hệ

này trong một giai đoạn nhất định-giai đoạn 1979 - 2014. Đó là lí do em chọn

thực hiện đề tài: “Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia

(1979 - 2014)”

2. Lịch sử vấn đề

“An ninh phi truyền thống” là một khái niệm mới xuất hiện từ những

năm 90 của thế kỉ XX, tức là sau khi Chiến lạnh kết thúc, các học giả trên thế

giới mới đề xuất khái niệm này và được bàn khá nhiều trong thời gian gần đây.

Đây là mối quan tâm lớn của các dân tộc trên thế giới, là một trong những chủ

6

đề quan trọng được nhiều nhà khoa học và các học giả quan tâm nghiên cứu.

Sau đây là một số công trình và bài viết có liên quan đến hợp tác an ninh phi

truyền thống Việt Nam - Campuchia, được xem như những tư liệu quý giá phục

vụ cho những ai tìm hiểu:

Biến đổi khí hậu - vấn đề lớn của an ninh phi truyền thống của PGS. TS

Phan Văn Rân. Trong bài tham luận này, ông đã nhấn mạnh tới sự quan trọng

của vấn đề môi trường, biến đổi khí hậu được coi là đáng lo ngại nhất. Biểu hiện

rõ rệt ở tình trạng nóng lên của trái đất với những thảm họa thiên tai như hạn

hán, lũ lụt, bão và sạt lở đất… Biến đổi khí hậu được coi là vấn đề toàn cầu bởi

quy mô, tác động và khả năng giải quyết nó diễn ra trên quy mô thế giới mà bất

cứ quốc gia riêng lẻ nào cũng không thể giải quyết được.

“Một số nguyên nhân mất ổn định an ninh năng lượng ở Việt Nam trong

bối cảnh hội nhập quốc tế” của Thạc sĩ Đinh Thị Xuân Tươi cho thấy trong bối

cảnh toàn cầu hóa hiện nay, an ninh năng lượng một vấn đề an ninh phi truyền

thống đang nổi lên như những vấn đề hết sức bức thiết, đó là vai trò hết sức

quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của con người, sự phát

triển bền vững của từng quốc gia.

Hay bài tham luận của PGS.TS Thái Văn Long “Bàn về khái niệm An

ninh con người và các biện pháp bảo vệ nó trong điều kiện hiện nay”, ông đã đi

sâu và làm rõ các nhân tố cấu thành an ninh con người, các mối đe dọa toàn cầu

và biện pháp bảo vệ an ninh con người trong điều kiện hiện nay.

Tác giả Trần Xuân Hiệp với bài viết “Quan hệ Việt Nam - Campuchia

giai đoạn 1993 - 2008”, đã nêu lên khá đầy đủ về những tác động, thành quả

vấn đề an ninh phi truyền thống, cũng như xu hướng giải quyết nó. Theo tác giả

thì trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam và Campuchia đã có những hợp tác chặt

chẽ nhằm đối phó với những thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng

xuất hiện nổi trội như an ninh kinh tế, an ninh lương thực, an ninh môi trường,

an ninh con người, an ninh tiền tệ, an ninh thông tin... Đây là những vấn đề mà

hai nước cần tiếp tục tăng cường hợp tác hơn nữa trong các lĩnh vực trao đổi

thông tin, kinh nghiệm, đào tạo, phối hợp bảo vệ biên giới, ngăn chặn sự xâm

nhập và phá hoại của các thế lực thù địch, chống âm mưu diễn biến hoà bình,

7

phòng chống tội phạm… Bài viết tập trung phân tích những tác động, thành quả

hợp tác giữa hai nước Việt Nam - Campuchia trong việc đối phó với những

thách thức an ninh phi truyền thống để thấy được tầm quan trọng của quá trình

hợp tác này.

Ngoài ra còn có các bài viết khác đề cập đến hợp tác an ninh phi truyền

thống Việt Nam - Campuchia trên các báo điện tử như: tapchicongsan;

truongchinhtriyenbai.org.vn; conganbinhthuan.org.vn… Đề cập đến các vấn đề

an ninh phi truyền thống hiện nay và cách khắc phục nhằm giải quyết những

vấn đề phi truyền thống đó.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Đề tài nghiên cứu hợp tác an ninh phi

truyền thống Việt Nam - Campuchia, để từ đó phân tích, rút ra những tác động

và triển vọng của sự hợp tác của hai nước trong hiện tại và tương lai.

Thời gian: từ năm 1979 - 2014, với mốc thời gian này tình hình an ninh

của hai nước Việt Nam, Campuchia cũng như trên khu vực và thế giới có nhiều

biến động ảnh hưởng đến sự hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam -

Campuchia.

4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu nhằm trả lời cho các câu hỏi:

+ Thứ nhất: An ninh phi truyền thống là gì? (Nguồn gốc, khái niệm và những

nội dung của khái niệm này)

+ Thứ hai: Thuật ngữ an ninh phi truyền thống có vị trí như thế nào trong hệ

thống các thuật ngữ khái niệm về an ninh và an ninh truyền thống

Nhiều nhà nghiên cứu đã khai thác sự hợp tác an ninh phi truyền thống

Việt Nam - Campuchia, tuy nhiên chưa có một công trình nào khái quát và làm

nổi bật đặc điểm, vai trò tác động cũng như triển vọng hợp tác an ninh phi

truyền thống Việt Nam-Campuchia giai đoạn 1979 - 2014. Vì vậy việc nghiên

cứu, lí giải, phân tích hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia

giai đoạn 1979 - 2014 sẽ có cái nhìn khoa học và khách quan đúng đắn hơn.

8

5. Phương pháp nghiên cứu

Khi nghiên cứu đề tài này, tôi đã sử dụng một số phương pháp cơ bản

như sau: Trên cơ sở tổng hợp tất cả những nguồn tư liệu có liên quan đến đề tài

chúng tôi đã sử dụng những phương pháp đối chiếu, so sánh, phân tích, tổng

hợp các nguồn tư liệu để tìm ra sự chính xác của những nguồn tư liệu đó. Đồng

thời tôi còn sử dụng phương pháp sử học và phương pháp logic, phương pháp

luận Mác - Lê Nin để làm sâu sắc và sáng tỏ vấn đề, lí giải một cách khoa học,

và rút ra những kết luận và nhận xét về hợp tác an ninh phi truyền thống Việt

Nam - Campuchia (1979 – 2014).

Về phương pháp luận: Tôi đứng trên quan điểm lập trường của Đảng và

nhà nước về quan hệ chính trị, ngoại giao để nhìn nhận vấn đề, với mục đích đi

đúng hướng của Đảng và chính phủ ta.

6. Đóng góp của đề tài

Tìm hiểu và phân tích một cách có hệ thống về hợp tác an ninh phi

truyền Việt Nam - Campuchia giai đoạn 1979 - 2014. Đưa ra những nhận xét

tổng quan về sự hợp tác giữa hai nước, từ đó có nhận xét và đánh giá những vấn

đề còn tồn tại trong quan hệ giữa hai nước, tác động của mối quan hệ này đối

với khu vực và quốc tế. Đồng thời từ vấn đề này đưa ra những nhận định về xu

hướng và triển vọng phát triển quan hệ, hợp tác của hai nước trong thời gian tới.

Cuối cùng là nguồn cung cấp thông tin, nguồn tư liệu phong phú cho những ai

quan tâm đến vấn đề này.

7. Bố cục của đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phần nội dung bao gồm

hai chương:

Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn về an ninh phi truyền thống

Chương 2: Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia (1979 -

2014)