Hoạt động kinh tế của người Hoa ở Hội An thời kỳ các chúa Nguyễn (tiếp theo và hết)

^*

HOAT BONG KE^IH TE CUA IVGlTOl HOA

d HOI AIV THdl KY CAC CHUA ]\GUY M

{Tiep theo \d, het)

DUONG VAN HUY*

Ngydi Hoa giup chua Nguyen nam cac

cong viec quan ly thyotog nghiep va

cac Sli vu kha c b thifdng cang Hoi An

Trong hf thd'ng mfiu dieh hai ngoai cfla

Dfing Trong, Hoa thfldng cdn tich cflc tham

gia quan ly mfiu dich hai ngoai cfla cbfnb

quydn. CMnh quydn chfla Nguyen lfi mdt

cMnh quyln mdi dflge thidt Ifip d tren mdt

vflng dfi't mdi, dl bfl dip vfio nhiing khiem

khuyet vl kinh nghifm vfi ngfldi quan ly

mfiu dieh hai ngoai cfla minh. Ddng thdi,

thfi'y dflge vai trd thfldng mai cfla ngfldi

Hoa d Hdi An, vfi vifc chfla Nguyen da thfla

nhfin Minh Hfldng xa dl vfla td ra cd sy dai

ngd dfic bift (vi cd dfinh cho mgt sd dfic

quyln), vfla de kiem soat nhfim thflc hifn

dflge de dfing chfnh sach ddng hoa. Thyc

vfiy, dan xa Minh Hfldng thfldng dam nhfin

nhiing nMfm vu dang dfldc coi lfi nhflng

dfic quyln nhfl: Cdng vifc nghifm x6t can

Mgng, djnh gia hfing hoa; thdng ngdn cho

cfic tfiu Trung Qud'c hay ngoai qud'c ddn

budn bfin d Hdi An. 6 gin phfl chfla, nhfl

xa Minh Hfldng thugc tinh Thfla Thien,

dan xa Minh Hfldng cdn dflge giao phd cac

cdng tae nhfl: trang trf, trin thiet, xe den

sap, viet lien ddi, bfiy bien cd bfin, yen

tife,...(49).

Ddi vdi thfldng eang Hdi An, chfla

nguyen eho thiet Ifip bg may quan ly ngoai

thfldng vfi cho nhidu ngfldi Minh Hfldng gifl

nhidu chfle vy quan trgng b bg may nfiy do

hg cd nhidu kien thflc vfi kinh nghifm ve

ngoai thfldng bdn ngfldi Vift. Thee nhfl sfl

ghi ch^p cua Le Quy Ddn trong Phii Bien

tqp luc thi: "Vdo ddi Vinh Lac nhd Bai

Minh cd dqt ti Thi bac di cit Thudn Hoa lai

cd trUdng Tritu Phdn. Khi hg Nguyen cdt

cd, thu dugc thue thuyin rdt nhiiu. Bat cai

tdu, tri tdu moi chitc mgt vien, cai bq tdu,

tri bq tdu, cai phu tdu, ky luc tdu, thu tdu

ngi moi chdc hai vien, cai phdng 6 ngUdi,

lenh sit 30 ngUdi todn thue binh 50 ngUdi,

linh tdu 4 dgi 70 ngUdi, thong sU 7 ngUdC'

(50). Nhflng "dUcfng nhien nhiing chdc vu

ndy khong phdi todn bg do ngUdi Hoa ndm

giit, nhitng sit thitc la da phdn tuyen diing

ngudi Hoa hoac ngUdi Minh HUcfng xd dam

nhiem nhitng chitc vu quan trgng, vi vdy vi

mat thong thUcfng, kinh nghiem vd tri thdc

cua hg phong phu hcfn ngUdi Vief (51).

CMnh vi vfiy, trong An Nam cung dich ky

' Th.S. Vifn Nghien cflu Ddng Nam A