hoạt động bảo hiểm rủi ro chứng khoán tại một số nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho việt

TRƯ Ờ N G ĐẠI HỌ C NGOẠI THƯƠN G

KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH

CHUYÊN NGÀNH KINH DOANH QUỐC TÊ

***

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM RỦI RO CHỨNG KHOÁN

TẠI MỘT SỐ Nưởc TRẼN THÊ GIỚI VÀ BÀI HỌC

KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM

LU Girjz

I zccy '

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Minh L

i

Lớp : Anh 5

Khóa : 44B

Giáo viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Tuyết Nhung

Hà Nội, 05/2009

Bảo hiểm rủi ro chứng khoán tai mót số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU Ì

CHƯƠN G ì: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỊ TRƯỜNG CHÚNG KHOÁ N VÀ HOẠT

ĐỘNG BẢO HIỂM RI ì RO CHÚNG KHOÁ N 3

ì. Tổng quan về thị trường chứng khoán 3

1. Chứng khoán 3

2. Thị trường chứng khoán 12

n Hoạt động bảo hiỚm rủi ro chứng khoán 15

1. Rủi ro chứng khoán 15

2. Bảo hiỚm rủi ro chứng khoán 22

CHƯƠN G li : HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM RỦI RO CHÚNG KHOÁ N TẠI MỘT

SỐ NƯỚC TRÊN THÊ GIỚI 29

ì. Hoạt động bảo hiỚm rủi ro chứng khoán tại Mỹ 29

l.Thị trường chứng khoán Mỹ - Một chặng đường phát triỚn 29

2. Thực trạng bảo hiỚm rủi ro chứng khoán tại Mỹ 36

n. Hoạt động bảo hiỚm rủi ro chứng khoán tại Nhật Bản 44

1. Tổng quan về thị trường chứng khoán Nhật Bản 44

2. Thực trạng hoạt động bảo hiỚm rủi ro chứng khoán tại Nhật Bản ..47

CHƯƠN G III: BÀI HỌC KÊNH NGHIỆM RỨT RA TỪ HOẠT ĐỘNG BẢO

HIỂM RỦI RO CHÚNG KHOÁ N Ở CÁC NƯỚC ĐI TRƯỚC VÀ MỘT số KIẾN

NGHỊ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM SI

RỦI RO CHÚNG KHOÁ N TẠI VỆ T NAM. 51

ì. Một số bài học kinh nghiệm trong hoạt động bảo hiỚm chứng khoán tại

các nước đi trước 51

n. Một số kiến nghị đối với hoạt động bảo hiỚm chứng khoán tại Việt

Nam 54

Bảo hiểm rủi ro chứng khoán tại một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

1. Thực trạng hoạt động chứng khoán tại Việt Nam và các rủi ro thường

gặp 54

2. Hoạt động bảo hiểm rủi ro chứng khoán tại Việt Nam 67

3. Một sô kiến nghị về hoạt động bảo hiểm chúng khoán tại Việt Nam

hiện nay 73

K Ế T LUẬN 78

TÀI LIỆU THAM KHẢO 80

Bảo hiểm rủi ro chứng khoán tai mót sô nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU

Kể từ sau Đ ạ i hộ i Đả ng toàn quốc lần thứ VI , Việ t Nam bước sang

m ột thờ i kỳ phát triể n mới. Sự chuyển đổi sang nền kin h tế thị trường đã

đ em lạ i nhiều thành tựu kin h tế - xã hộ i to lớn cho đất nước. Nhiề u lĩnh

vực kin h tế đưỉc đẩy mạnh, đời sống nhân dân cũng ngày càng đưỉc

nâng cao. Trong quá trình phát triể n đó, bảo hiểm đã và đang chứng

minh đưỉc vai trò tích cực của mình đối vớ i hoạt động sản xuất - kin h

doanh nói riêng cũng như vớ i cuộc sống nói chung.

Nói đến bảo hiểm không chỉ nói đến đời sống xã hội m à còn bao gồm cả

vai trò của nó trong lĩnh vực kinh tế như bảo hiểm hàng hoa xuất nhập khẩu.. .Và

mới đây là bảo hiểm chứng khoán - một lĩnh vực rất mới trên thị trường Việt

Nam. Bảo hiểm và chứng khoán là hai lĩnh vực không mấy liên quan tới nhau

nhưng chính sự phát triển của chứng khoán Việt Nam đã tạo tiền đề cho sự ra đời

cũng như phát triển của nghiệp vụ bảo hiểm này. Mặc dù vậy, bảo hiểm chứng

khoán tại Việt Nam vẫn còn có những vấn đề đáng nói, những khó khăn cũng

như thuận lọ i để có thể phát triển.

Nhận thấy vai trò của hoạt động này trong nền kinh tế hiện nay, em đã

chọn đề tài nghiên cứu là "Hoạt động bảo hiểm rủi ro chứng khoán tại một số

nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam". Thông qua đó,

chúng ta sẽ có những cái nhìn sơ lưỉc về hoạt động bảo hiểm này tại các nước

phát triển để từ đó có đưỉc những bài học kinh nghiệm giúp cho hoạt động này

đi đúng hướng và thực hiện đúng vai trò của nó, giúp cho nền kinh tế nói chung

và thị trường chứng khoán nói riêng phát triển hơn, thu hút các nhà đầu tư hơn.

Đ ố i tưỉng nghiên cứu của bài khoa luận là hoạt động bảo hiểm rủi ro chứng

khoán. Đây là hoạt động đã xuất hiện tại một số nước trên thế giới nhung với Việt

Nam, hoạt động này vẫn còn khá mới mẻ. Nhận thấy sự cần thiết của lĩnh vực này đề

tài của em sẽ phần nào giúp chúng ta có những cái nhìn sâu hơn về các loại hình cũng

như thực trạng của hoạt động bảo hiểm rủi ro chứng khoán hiện nay.

Do giới hạn về thời gian cũng như tài liệu, nội dung bài khoa luận của em

chỉ giới hạn trong phạm v i các nước là Nhật Bản và Mỹ. Đây là các quốc gia rất

Ì

Bảo hiểm rủi ro chứng khoán tai mót số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

phát triển trên thị trường chứng khoán. Khi nghiên cứu hoạt động bảo hiểm rủ i

ro chứng khoán tại hai thị trường này, chúng ta sẽ rút ra các bài học kinh nghiệm cho

hoạt động bảo hiểm trong nước.

Phương pháp nghiên cứu mà em sử dụng để viết bài khoa luận này là thu thập

thông tin thứ cấp tò sách, báo, tạp chí, các báo cáo, luận văn, trang web.. .sau đó tiên

hành phân tích, so sánh, tổng hựp để có đưực thông túi khái quát nhất.

Bài khoa luận của em gồm 3 chương:

Chương ì: Lý luận chung về thị trường chứng khoán và hoạt động bảo

hiểm rủi ro chứng khoán

Trong chương này, em đưa ra một số các khái niệm liên quan đến chứng

khoán, thị trường chứng khoán, và hoạt động bảo hiểm rủi ro chứng khoán.

Chương li: Hoạt động bảo hiểm rủi ro chứng khoán tại một số nước trên

thế giới.

N ội dung chính của chương này là nói về thực trạng hoạt động bảo hiểm rủi ro

chứng khoán tại Mỹ và Nhật Bản - hai nước có thị trường chúng khoán phát triển

nhất thế giới.

Chương IU: Bài học kinh nghiệm rút ra từ hoạt động bảo hiểm rủi ro

chứng khoán ở các nước đi trước và một số kiến nghị đối với hoạt động bảo hiểm

rủi ro chứng khoán tại Việt Nam.

Dựa trên các bài học của các nước đi trước, cũng như thực trạng hoạt động

chứng khoán và bảo hiểm chứng khoán của nước ta hiện nay, em xin đưa ra một số

các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của lĩnh vực này tại Việt Nam.

Do những hạn chế về kiến thức thực tế cũng như nguồn tài liệu, bài khoa

luận không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong sẽ nhận đưực ý kiến chỉ

bảo, đóng góp từ phía các thầy cô và các bạn để hoàn thiện hơn nữa đề tài nghiên

cứu của mình. Em xin đưực chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trường Đ ạ i học

Ngoại Thương, đặc biệt là cô giáo ThS. Nguyễn Thị Tuyết Nhung đã tận tình

giúp đỡ em hoàn thành bài khoa luận tốt nghiệp này.

Em xin chân thành cảm ơn.

2

Bảo hiểm rủi ro chứng khoán tại một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

Hà Nội, tháng 04/2009

CHƯƠNG ì

LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VÀ

HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM RỦI RO CHỨNG KHOÁN

ì. Tổng quan về thị trường chứng khoán

1. Chứng khoán

1.1 Khái niệm

Nghị định 48/1998/NĐ-CP ngày 11-7-1998 đã dành nguyên cả Điều 2,

Chương ì để giải thích thuật ngữ về chứng khoán và thị trường chứng khoán.

Trong Nghị định này, chứng khoán được định nghĩa như sau:

"Chứng khoán là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, xác nhận các quyền và lợi ích

hợp pháp của người sỏ hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của tổ chức

phát hành"

Đến nay, khi Luật chứng khoán ra đời vào 29-06-2006, khái niệm này vẫn

còn được sử dụng, và có thể coi đây là khái niệm phổ biến nhất. " Chứng khoán

là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sỏ hữu đối với tài

sản hạc phẩn vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán được thể hiện dưới hình

thức chứng chỉ , bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử dưới các hình thức như: cổ

phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, quyền mua cổ phiếu, trái phiếu, quyền chọn

mua, quyền chọn bán..."

Ngoài ra, chứng khoán còn được định nghĩa là " Chứng khoán là loại giát

tờ có giá và cố thể mua bân trên thị trường, gọi lã thị trường chứng khoán, khi đó

chứng khoán là hàng hoa trên thị trường đó. Chứng khoán bao gồm cổ phiếu trái

phiếu và một số loại khác như quyên mua cổ phiếu mới, hợp đồng tương lai, hợp

đồng quyền chọn, chứng chỉ quỹ đấu tu." [lị

1.2 Phân loại

3

Bảo hiểm rủi ro chứng khoán tại một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

Theo như các định nghĩa trên, chứng khoán được thể hiện dưới hình thức

chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử, bao gồm các loại sau:

a. Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ:

Theo Luật Chứng khoán

* Cổ phiếu: là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của

người sầ hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

Cụ thể là khi một công ty cổ phần tự huy động vốn thì số vốn cần huy

động đó được chia thành nhiều phần nhỏ bằng nhau gọi là cổ phần. Người mua

cổ phẩn gọi là cổ đông. cổ đông được cấp một giấy chứng nhận sầ hữu cầ phần

g ọi là cổ phiếu. Chỉ có công ty cổ phần mới phát hành cổ phiếu. Như vậy, cổ

phiếu chính là một chứng thư chứng minh quyền sầ hữu của một cổ đông đối với

một công ty cổ phần và cổ đông có cổ phẩn thể hiện bằng cổ phiếu.

Các cổ đông sầ hữu cổ phiếu có quyền hạn và trách nhiệm đối với công ty

như: được chia cổ tức theo kết quả kinh doanh, được quyền bầu cử, ứng cử vào

bộ máy quản trị và kiểm soát công ty, và phải chịu trách nhiệm về sự thua l ỗ của

hoặc phá sản tương ứng vói phẩn vốn góp của mình.

Cổ phiếu có thể được chia ra làm 2 loại chính như sau:

• Cổ phiếu phẩm chất cao - blue chips: từ lóng blue chips để ám chỉ những

cổ phiếu của các công ty lớn, có ảnh hưầng trong nền kinh tế, có mệnh giá

tương đối cao từ 100.000 - 2 triệu đồng và giá cả không bị giao động

mạnh. Số lượng mua bán cổ phiếu này chiếm một tỷ trọng khá lớn trong

các phiên giao dịch, có đặc tính chuyển thành tiền nhanh chóng. Mức độ

r ủi ro tương đối thấp và trung bình.

• Cổ phiếu phẩm chất thấp -penny stocks: penny stocks là ám chỉ những cổ

phiếu của các công ty nhỏ, chưa có tiềm năng phát triển lớn hoặc mới

thành lập đang tìm chỗ đứng trong thị trường, hoặc thuộc loại khá tốt

nhưng bị sự cố đưa đến hậu quả xấu hoặc gần như phá sản. Thông thường

mệnh giá mỗi cổ phần rất thấp 9.000 đồng hoặc cao hơn từ 10.000 -

30.000 đồng. Mức độ rủ i ro tương đối cao.

4

(ly. http://www.saga.vn