hoàn thiện qui định pháp luật về cph dnnn từ thực tiễn ngành dược

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc (CPH DNNN) lµ mét chñ tr¬ng lín

cña §¶ng vµ Nhµ níc, mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña ch¬ng tr×nh c¶i

c¸ch doanh nghiÖp nhµ níc.

Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc ë ViÖt Nam b¾t ®Çu ®îc thùc hiÖn

thÝ ®iÓm tõ n¨m 1990. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ nhiÒu

NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng tõ khãa VII ®Õn khãa IX

®· nªu c¸c ®Þnh híng vµ chñ tr¬ng lín vÒ CPH.

Quèc héi ViÖt Nam khãa VIII, kú häp thø 10 (12/1991) ®· ®a CPH vµo

nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 1991 - 1995: “ThÝ ®iÓm viÖc CPH mét sè

c¬ së kinh tÕ quèc doanh ®Ó rót kinh nghiÖm vµ cã thªm nguån vèn ph¸t

triÓn”. Vµ mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh l¹i chñ tr¬ng CPH DNNN trong NghÞ quyÕt

t¹i kú häp thø 4 - Quèc héi khãa IX (12/1993): "§æi míi c¬ b¶n tæ chøc vµ c¬

chÕ qu¶n lý DNNN. Thùc hiÖn c¸c h×nh thøc CPH thÝch hîp víi tÝnh chÊt vµ

lÜnh vùc s¶n xuÊt ®Ó thu hót thªm c¸c nguån vèn, t¹o thªm ®éng lùc, ng¨n

chÆn tiªu cùc, thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶".

ChÝnh phñ, c¸c Bé, ngµnh còng thÓ chÕ hãa chñ tr¬ng vµ ph¬ng híng

nªu trªn vÒ CPH trong nhiÒu qui ®Þnh nh»m gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò

ph¸p lÝ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh CPH.

Môc tiªu cña cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc lµ chuyÓn mét sè

doanh nghiÖp nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn trong ®ã ngêi lao ®éng trong

doanh nghiÖp, mét sè tËp thÓ, c¸ nh©n cïng gãp vèn, cïng tham gia qu¶n lý,

cïng ph©n chia lîi nhuËn vµ cïng chÞu rñi ro t¬ng øng víi phÇn vèn gãp.

Nh vËy, thùc chÊt cña CPHDNNN trong ®iÒu kiÖn níc ta lµ ®a d¹ng

hãa, x· héi hãa së h÷u, biÕn tõ doanh nghiÖp mét chñ duy nhÊt lµ Nhµ níc

thµnh doanh nghiÖp nhiÒu chñ qua ®ã s¾p xÕp l¹i tæ chøc vµ ®æi míi ph¬ng

thøc qu¶n lý, t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp vµ

huy ®éng ®îc c¸c nguån vèn trong x· héi.

Qu¸ tr×nh CPH DNNN ®ang ph¸t huy hiÖu qu¶ râ nÐt, bíc ®Çu thu ®îc

nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan ë nhiÒu lÜnh vùc, ngµnh nghÒ.

Kinh doanh thuèc lµ ho¹t ®éng kinh doanh hµng hãa ®Æc biÖt cã ¶nh h￾ëng trùc tiÕp ®Õn søc kháe vµ tÝnh m¹ng cña con ngêi, v× vËy, lµ ho¹t ®éng

kinh doanh cã ®iÒu kiÖn. Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh

híng x· héi chñ nghÜa, ho¹t ®éng dîc cã ®Æc thï riªng lµ võa ph¶i thùc hiÖn

nhiÖm vô x· héi b¶o ®¶m cung øng thêng xuyªn vµ ®ñ thuèc ®¹t chÊt lîng cho

nh©n d©n, võa ph¶i b¶o ®¶m kinh doanh cã l·i. ChÝnh v× vËy, ®æi míi tæ chøc

vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp dîc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng lµ nhiÖm

vô cÊp b¸ch cña ngµnh vµ còng lµ cña chÝnh doanh nghiÖp.

MÆc dï c«ng t¸c cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc trong lÜnh vùc dîc

chØ thùc sù b¾t ®Çu tõ n¨m 1997 víi viÖc CPH c¸c DNDNN ë ®Þa ph¬ng vµ

cña c¸c ngµnh (c¸c DNDNN ë Trung ¬ng ®Õn n¨m 2000 míi b¾t ®Çu CPH)

nhng ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c

doanh nghiÖp dîc sau CPH ®· t¨ng lªn râ rÖt. Nh÷ng nhîc ®iÓm cña DNDNN

tríc ®©y ®· dÇn ®îc kh¾c phôc. NhiÒu doanh nghiÖp ®· kh¼ng ®Þnh ®îc th¬ng

hiÖu cña m×nh, ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng. §iÒu nµy ®·

kh¼ng ®Þnh CPH lµ gi¶i ph¸p quan träng trong qu¸ tr×nh ®æi míi DNDNN,

n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.

Tuy nhiªn, tiÕn ®é CPH c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh Dîc vÉn cha ®¹t

môc tiªu vµ kÕ ho¹ch ®Æt ra do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Mét trong sè ®ã

lµ c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt ®iÒu chØnh CPH còng nh ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh

doanh cña c¸c doanh nghiÖp sau CPH vÉn cßn kh«ng Ýt nh÷ng bÊt cËp.

XuÊt ph¸t tõ môc tiªu, lîi Ých còng nh t×nh h×nh CPH DNNN trong

ngµnh dîc, viÖc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ chuyÓn

®æi DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn tõ thùc tiÔn ngµnh dîc cã ý nghÜa quan

träng c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, gãp phÇn thóc ®Èy tiÕn tr×nh CPH DNNN nãi

chung còng nh CPH DNDNN nãi riªng.

MÆc dï ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ CPH DNNN nh “ Bµn vÒ

c¶i c¸ch DNNN” cña Tr¬ng V¨n B©n; “C«ng ty cæ phÇn vµ chuyÓn DNNN

thµnh c«ng ty cæ phÇn” cña §oµn V¨n H¹nh; “CPH c¸c DNNN ë ViÖt Nam”

cña Hoµng C«ng Thi, Phïng ThÞ §oan; “CPH DNNN - nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn

vµ thùc tiÔn” cña Lª Hång H¹nh; “CPH vµ qu¶n lý DNNN sau CPH” cña Lª

V¨n T©m vµ mét sè luËn v¨n cao häc, bµi viÕt v.v nhng trong nh÷ng c«ng tr×nh

nghiªn cøu ®ã, cha cã c«ng tr×nh riªng biÖt nµo nghiªn cøu xem xÐt mét c¸ch

toµn diÖn vÒ vÊn ®Ò CPH ®èi víi DNNN trong ngµnh dîc tõ gãc ®é ph¸p lý.

Víi mong muèn ®îc t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi CPH DNDNN, ®a ra

nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ CPH DNNN

nãi chung vµ CPH DNDNN nãi riªng, t¸c gi¶ m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “Hoµn

2

thiÖn qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ CPH DNNN tõ thùc tiÔn ngµnh dîc” lµm ®Ò tµi

cho luËn v¨n Th¹c sü luËt häc.

2. Môc tiªu nghiªn cøu vµ nhiÖm vô cña luËn v¨n

Môc tiªu nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn

vµ thùc tiÔn vÒ CPH ®èi víi DNNN nãi chung vµ lÜnh vùc dîc nãi riªng, tõ ®ã

®Ò xuÊt c¸c ý kiÕn gãp phÇn hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ CPH DNNN ë ViÖt Nam.

§Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy, luËn v¨n tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau:

- C¬ së lý luËn vÒ CPH DNNN, sù cÇn thiÕt ph¶i CPH DNDNN vµ thùc

tr¹ng CPH DNDNN ë ViÖt Nam;

- Nghiªn cøu mét sè qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ CPH DNNN vµ liªn quan

®Õn CPH DNNN;

- Nghiªn cøu thùc tr¹ng triÓn khai CPH DNDNN, ®¸nh gi¸ thùc tiÔn ¸p

dông c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ CPH DNNN trong ngµnh dîc, tõ ®ã t×m ra c¸c

khã kh¨n, víng m¾c cÇn kh¾c phôc.

- Mét sè ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ CPH DNNN.

3. Ph¹m vi nghiªn cøu

LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt vµ ph©n tÝch thùc

tiÔn thùc hiÖn qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ CPH DNNN trong ngµnh dîc ë ViÖt Nam

giai ®o¹n tõ 1997 ®Õn 10/2005, tõ ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng vÊn ®Ò cÇn söa ®æi, bæ

sung khi CPH ®èi víi DNNN.

4. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

§Ò tµi ®îc nghiªn cøu trªn c¬ së c¸c chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng vµ

ph¸p luËt cña Nhµ níc vÒ CPH DNNN, ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p luËn cña chñ

nghÜa M¸c - Lª nin, sö dông ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch

sö, g¾n lý luËn víi thùc tiÔn vÒ CPH DNDNN t¹i ViÖt Nam. Ngoµi ra, t¸c gi¶

cßn sö dông mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c nh: ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp, so

s¸nh, ®èi chiÕu, nghiªn cøu thùc tiÔn (kh¶o s¸t, ®iÒu tra, pháng vÊn, thu thËp

c¸c sè liÖu).. .. ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mµ ®Ò tµi nghiªn cøu.

5. KÕt cÊu cña luËn v¨n

Ngoµi phÇn Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n

gåm ba ch¬ng víi kÕt cÊu nh sau:

Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc vµ cæ phÇn

hãa doanh nghiÖp nhµ níc trong lÜnh vùc dîc

3

Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng thi hµnh ph¸p luËt vÒ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp

nhµ níc trong lÜnh vùc dîc

Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸p lý nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn

hãa doanh nghiÖp nhµ níc trong lÜnh vùc dîc

Ch¬ng 1

Kh¸i qu¸t vÒ Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc vµ

cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc trong lÜnh vùc dîc

1. 1. Kh¸i qu¸t vÒ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc

1.1.1. Kh¸i niÖm cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc

§æi míi hÖ thèng DNNN lµ mét kh©u c¬ b¶n vµ rÊt quan träng trong

®æi míi kinh tÕ mµ ®æi míi quan hÖ së h÷u l¹i lµ mét trong nh÷ng ph¬ng híng

v« cïng quan träng ®Ó c¶i c¸ch DNNN. §Ó lµm ®îc viÖc nµy, tõ n¨m 1990 ®Õn

nay, Nhµ níc ta ®· ban hµnh rÊt nhiÒu v¨n b¶n cô thÓ hãa chñ tr¬ng ®a d¹ng

hãa h×nh thøc së h÷u. NhiÒu kh¸i niÖm vµ ph¹m trï nªu trong nh÷ng v¨n b¶n

nµy ®· t¹o c¬ së ph¸p lý quan träng cho viÖc thùc hiÖn CPH DNNN. Tuy

nhiªn trong c¸c v¨n b¶n nãi trªn, cã thÓ nãi cha cã v¨n b¶n nµo ®Ò cËp mét

c¸ch chÝnh thøc kh¸i niÖm CPH DNNN. Tõ tríc ®Õn nay chØ cã Th«ng t 50-

TC/TCDN ngµy 30/08/1996 cña Bé Tµi chÝnh híng dÉn nh÷ng vÊn ®Ò tµi

chÝnh, b¸n cæ phÇn vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu trong viÖc chuyÓn mét sè DNNN

thµnh c«ng ty cæ phÇn cã qui ®Þnh:

“Doanh nghiÖp nhµ níc chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn (hay gäi lµ CPH

DNNN) lµ mét biÖn ph¸p chuyÓn DNNN tõ së h÷u Nhµ níc sang h×nh thøc

së h÷u nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã tån t¹i mét phÇn së h÷u Nhµ níc ” (§iÒu 1).

Nh vËy, theo kh¸i niÖm nµy th× DN CPH lu«n cã mét phÇn vèn thuéc së

h÷u Nhµ níc.

Tuy nhiªn kh¸i niÖm nµy theo qui ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh ®· cã sù

thay ®æi. Theo kho¶n 3 §iÒu 3 NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP ngµy 16/11/2004

cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn c«ng ty nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn th× mét

trong nh÷ng h×nh thøc CPH c«ng ty nhµ níc lµ “b¸n toµn bé vèn nhµ níc hiÖn

4

cã t¹i doanh nghiÖp hoÆc kÕt hîp võa b¸n toµn bé vèn nhµ níc võa ph¸t hµnh

thªm cæ phiÕu ®Ó thu hót vèn”.

Nh vËy, theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, cã thÓ hiÓu vÒ b¶n chÊt CPH DNNN

lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi h×nh thøc ho¹t ®éng tõ DNNN sang CTCP thuéc së

h÷u cña c¸c cæ ®«ng thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia mua cæ phiÕu,

chuyÓn ®éi ngò qu¶n lý DN tõ c«ng chøc Nhµ níc sang thµnh c¸c nhµ kinh

doanh, gi¶m bít sù can thiÖp cña Nhµ níc ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh

doanh cña doanh nghiÖp, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thùc sù lµ

mét chñ thÓ cã quyÒn kinh doanh ®éc lËp trong c¬ chÕ thÞ trêng.

1.1.2. §Æc ®iÓm cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc

Tõ kh¸i niÖm trªn, cã thÓ thÊy CPH DNNN ë níc ta cã nh÷ng ®Æc ®iÓm

sau:

1.1.2.1. Cæ phÇn hãa lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi doanh nghiÖp nhµ níc

sang c«ng ty cæ phÇn

Mét DNNN sau khi hoµn tÊt qui tr×nh CPH sÏ kh«ng cßn tån t¹i díi lo¹i

h×nh DNNN n÷a, kh«ng chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt Doanh nghiÖp nhµ níc

mµ chuyÓn sang lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn, chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt Doanh

nghiÖp.

Khi ®· chuyÓn ®æi h×nh thøc ho¹t ®éng sang c«ng ty cæ phÇn th× ®Þa vÞ

ph¸p lý cña doanh nghiÖp ®ã hoµn toµn tu©n thñ theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ

c«ng ty cæ phÇn. Cã nghÜa lµ toµn bé c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña

doanh nghiÖp ph¶i chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt Doanh nghiÖp.

Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, DNNN sau khi CPH chuyÓn thµnh c«ng ty cæ

phÇn cã nhiÒu u thÕ h¬n so víi khi cßn lµ DN 100% vèn Nhµ níc trong viÖc

®Þnh ®o¹t tµi s¶n, qu¶n lý doanh nghiÖp vµ huy ®éng vèn ®Ó phôc vô kÞp thêi

nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, CTCP ®îc ph¸t hµnh

c¸c lo¹i chøng kho¸n ra thÞ trêng ®Ó huy ®éng vèn. ViÖc chuyÓn nhîng nh÷ng

phÇn vèn gãp díi h×nh thøc cæ phÇn ®îc thùc hiÖn dÔ dµng th«ng qua hµnh vi

b¸n cæ phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n.

1.1.2.2. Cæ phÇn hãa lµ biÖn ph¸p chuyÓn doanh nghiÖp tõ së h÷u nhµ

níc sang h×nh thøc së h÷u nhiÒu thµnh phÇn

Tríc khi CPH, toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ níc.

Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ chñ së h÷u mµ chØ lµ ngêi cã quyÒn qu¶n lý vµ sö

dông tµi s¶n Nhµ níc ®· ®Çu t ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi do

Nhµ níc giao. Khi CPH, sau khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh sè l￾5

îng cæ phiÕu ph¸t hµnh, Nhµ níc b¸n cæ phiÕu cho c¸c c¸ nh©n, tæ chøc thuéc

mäi thµnh phÇn kinh tÕ (cã sù x¸c ®Þnh tû lÖ cæ phÇn ®îc mua lÇn ®Çu tïy vµo

tõng ®èi tîng). Nh÷ng ngêi mua cæ phiÕu sÏ trë thµnh thµnh viªn cña c«ng ty

cæ phÇn, cã quyÒn së h÷u mét phÇn tµi s¶n cña c«ng ty t¬ng øng víi sè cæ

phÇn mµ hä ®· mua, ®ång thêi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c kho¶n nî cña

c«ng ty t¬ng øng víi sè cæ phÇn ®ã. Do ®ã, nh÷ng tµi s¶n trong DN tríc ®©y

thuéc së h÷u nhµ níc nhng sau khi CPH sÏ thuéc së h÷u cña nh÷ng ngêi mua

cæ phiÕu, thuéc së h÷u cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ.

ViÖc chuyÓn DN tõ së h÷u nhµ níc sang h×nh thøc së h÷u nhiÒu thµnh

phÇn ®îc thùc hiÖn chñ yÕu theo ba h×nh thøc:

Thø nhÊt, CPH mµ trªn 50% cæ phÇn thuéc së h÷u Nhµ níc ®èi víi c¸c

DNNN trong c¸c lÜnh vùc then chèt cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ quèc

d©n. Trªn thùc tÕ, ë c¸c DN nµy, tån t¹i ba lo¹i cæ phÇn: cæ phÇn cña Nhµ níc

®ãng vai trß chi phèi; cæ phÇn cña c¸n bé, nh©n viªn trong DN, cæ phÇn cña

c¸c nhµ ®Çu t kh¸c. Do cæ phÇn nhµ níc chiÕm tû träng lín, nªn ®ãng vai trß

chi phèi, ®Þnh híng sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. C¸c DN nµy kinh doanh

díi sù qu¶n lý, ®iÒu tiÕt chÆt chÏ cña Nhµ níc.

Thø hai, CPH mµ Nhµ níc cã tham gia cæ phÇn nhng chiÕm tû träng

kh«ng lín, kh«ng gi÷ vÞ trÝ chi phèi ®èi víi c¸c DN kh«ng gi÷ vai trß then

chèt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi doanh nghiÖp lo¹i nµy, Nhµ níc chØ tham

gia qu¶n lý, ®iÒu tiÕt ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh.

Thø ba, CPH mµ kh«ng cã sù tham gia cña cæ phÇn Nhµ níc. Víi

nh÷ng doanh nghiÖp nµy, ngoµi viÖc qu¶n lý theo ph¸p luËt, Nhµ níc khã ®iÒu

tiÕt ®îc khuynh híng ph¸t triÓn cña nã.

1.1.2.3. Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc ®îc tiÕn hµnh th«ng qua

viÖc b¸n cæ phÇn hoÆc ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu

Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, cã 3 h×nh thøc tiÕn hµnh CPH bao gåm ph¸t

hµnh cæ phiÕu thu hót thªm vèn ¸p dông ®èi víi nh÷ng DN CPH cã nhu cÇu

t¨ng thªm vèn ®iÒu lÖ; b¸n mét phÇn hoÆc kÕt hîp b¸n bít mét phÇn vèn nhµ

níc võa ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu; b¸n toµn bé vèn nhµ níc hiÖn cã t¹i DN

hoÆc kÕt hîp võa b¸n toµn bé vèn nhµ níc võa ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu.

1.1.3. Môc tiªu, yªu cÇu cña cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ níc

ViÖc x¸c ®Þnh môc tiªu CPH cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®Ò ra c¸c

h×nh thøc CPH, quy ho¹ch ®èi tîng CPH, møc ®é CPH còng nh c¸c bíc tiÕn

6

hµnh. Môc tiªu CPH ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c chi phèi qu¸

tr×nh CPH DNNN díi ®©y:

- Thø nhÊt, viÖc CPH ph¶i gãp phÇn n©ng cao vai trß chñ ®¹o cña kinh

tÕ quèc doanh trong nÒn kinh tÕ níc nhµ, lµm cho tµi s¶n thuéc së h÷u cña

Nhµ níc ®îc sö dông cã hiÖu qu¶.

- Thø hai, DNNN thuéc h×nh thøc së h÷u toµn d©n mµ Nhµ níc lµ ngêi

®¹i diÖn chñ së h÷u. Do vËy, CPH ph¶i n»m trong ch¬ng tr×nh tæng thÓ vµ quy

ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi do Nhµ níc ®Ò ra, chø kh«ng thÓ do sù chñ

®éng s¸ng t¹o cña tõng doanh nghiÖp.

Tïy theo t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi cña tõng giai ®o¹n, môc

tiªu, yªu cÇu cña CPH DNNN lµ kh¸c nhau.

HiÖn nay, theo qui ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 187/2004/N§-CP ngµy

16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn c«ng ty nhµ níc thµnh CTCP, môc

tiªu, yªu cÇu CPH DNNN ë níc ta ®îc qui ®Þnh nh sau:

- Mét lµ, chuyÓn ®æi nh÷ng c«ng ty nhµ níc mµ Nhµ níc kh«ng cÇn gi÷

100% vèn sang lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së h÷u.

Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, diÖn CPH ®îc më réng h¬n so víi tríc ®©y

trong ®ã bao gåm c¶ c¸c tæng c«ng ty nhµ níc trong c¸c ngµnh, lÜnh vùc Nhµ

níc kh«ng cÇn n¾m gi÷ 100% vèn ®Ó x· héi hãa vµ huy ®éng thªm vèn, h×nh

thµnh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së h÷u, t¹o thªm ®éng lùc vµ c¬ chÕ qu¶n trÞ

doanh nghiÖp n¨ng ®éng, hiÖu qu¶. §èi víi c¸c DNNN ®· CPH, tõ chç chØ cã

mét chñ së h÷u lµ Nhµ níc, ®· h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së

h÷u bao gåm Nhµ níc, ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp, cæ ®«ng ngoµi

doanh nghiÖp, trong ®ã ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp trë thµnh ngêi chñ

thùc sù phÇn vèn gãp cña m×nh trong c«ng ty cæ phÇn.

- Hai lµ, huy ®éng vèn cña c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi

trong níc vµ ngoµi níc ®Ó t¨ng n¨ng lùc tµi chÝnh, ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi

ph¬ng thøc qu¶n lý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh

tÕ.

HiÖn nay, mét vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n cho DNNN lµ thiÕu vèn ®Ó ®Çu t, ®æi

míi c«ng nghÖ, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DN mµ Nhµ níc th× kh«ng

thÓ vµ kh«ng nªn cÊp vèn mét c¸ch dµn tr¶i. C¸c nhµ ®Çu t còng sÏ kh«ng ®Çu

t hoÆc cho DN vay nÕu DN kh«ng ®îc c¶i tæ vµ lµm ¨n cã hiÖu qu¶.

Môc ®Ých vµ b¶n chÊt cña CPH DNNN chÝnh lµ lµm cho DNNN kinh

doanh tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. ViÖc chuyÓn h×nh thøc së h÷u nhµ níc thµnh së

7

h÷u cña c¸c cæ ®«ng nh»m t¹o ra sù thay ®æi vÒ ph¬ng thøc qu¶n lý, n©ng cao

hiÖu qu¶ kinh doanh cña DN. Theo LuËt Doanh nghiÖp, tæ chøc qu¶n lý trong

néi bé c«ng ty cæ phÇn bao gåm §H§C§, H§QT, ban kiÓm so¸t vµ ban gi¸m

®èc c«ng ty. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý nµy thÓ hiÖn sù ph©n ®Þnh râ rµng vÒ

quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña chñ së h÷u vµ ngêi sö dông tµi s¶n cña c«ng ty

®Ó kinh doanh. §iÒu nµy ®· t¹o thªm ®éng lùc vµ tÝnh n¨ng ®éng trong kinh

doanh, DN ®îc quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc

®Çu t ph¸t triÓn, ph©n phèi lîi nhuËn, tæ chøc s¶n xuÊt vµ bæ nhiÖm c¸n bé.

- Ba lµ, ®¶m b¶o hµi hßa lîi Ých cña Nhµ níc, doanh nghiÖp, nhµ ®Çu t

vµ ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp.

§Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy, hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhµ níc liªn

quan ®Õn CPH DNNN ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn. ViÖc CPH kh«ng chØ quan

t©m ®Õn lîi Ých cña Nhµ níc nh ®iÒu chØnh viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN g¾n víi thÞ

trêng, gi¶m thÊt tho¸t cho ng©n s¸ch nhµ níc, mµ cßn quan t©m ®Õn quyÒn lîi

cña DN, nhµ ®Çu t vµ ngêi lao ®éng trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó DN hoµn thµnh

tèt CPH còng nh c¸c chÝnh s¸ch cho DN sau CPH, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ

®Çu t cã thÓ mua cæ phÇn ë c¸c DN víi mét tû lÖ nhÊt ®Þnh vµ ®Ò ra c¸c chÝnh

s¸ch cho ngêi lao ®éng t¹i DN CPH.

- Thø t, thùc hiÖn c«ng khai, minh b¹ch theo nguyªn t¾c thÞ trêng; kh¾c

phôc t×nh tr¹ng CPH khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp; g¾n víi ph¸t triÓn

thÞ trêng vèn, thÞ trêng chøng kho¸n.

HiÖn nay, viÖc ®Þnh gi¸ DN theo c¸ch tæ chøc héi ®ång ®· bÞ xãa bá mµ

do c¸c tæ chøc chuyªn nghiÖp thùc hiÖn nh»m n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp vµ

tÝnh minh b¹ch trong ho¹t ®éng ®Þnh gi¸ vµ ®Èy nhanh tiÕn ®é CPH.

§Ó kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp trong c«ng t¸c ®Þnh gi¸ vµ b¸n cæ phÇn

(®Æc biÖt lµ xu híng CPH néi bé), ®ång thêi gi¶m thiÓu tæn thÊt cho ng©n s¸ch

nhµ níc trong qu¸ tr×nh CPH, c¬ chÕ b¸n cæ phÇn hiÖn nay ®îc ®iÒu chØnh

theo híng: n©ng cao tÝnh c«ng khai, minh b¹ch, g¾n víi thÞ trêng, t¹o ®iÒu

kiÖn ®Ó c¸c nhµ ®Çu t tiÕp cËn nguån cæ phiÕu, doanh nghiÖp huy ®éng ®îc

vèn, ®æi míi ph¬ng thøc qu¶n lý, ®ång thêi gãp phÇn thóc ®Èy thÞ trêng vèn

vµ thÞ trêng chøng kho¸n ph¸t triÓn. Nh qui ®Þnh viÖc b¸n cæ phiÕu ph¶i qua

®Êu gi¸; cæ phiÕu u ®·i ®èi víi nhµ ®Çu t chiÕn lîc...

C¸c DN CPH lµ nguån cung cÊp hµng hãa (cæ phiÕu) cho TTCK cã tæ

chøc ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, thùc tÕ trong sè h¬n 2.300 CTCP ®îc chuyÓn ®æi

tõ DNNN, míi cã 30 DN thùc hiÖn niªm yÕt trªn TTCK vµ 6 DN ®¨ng ký giao

8