Hiệu quả tài chính của ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn sau tái cơ cấu: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đinh Thị Bích Thủy

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

ĐINH THỊ BÍCH THỦY

HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH

CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN

SAU TÁI CƠ CẤU

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐINH THỊ BÍCH THỦY

HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH

CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN

SAU TÁI CƠ CẤU

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 60 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ TẰM

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước

đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn

nguồn đầy đủ trong luận văn.

TP.HCM, ngày 10 tháng 06 năm 2017

Tác giả luận văn

Đinh Thị Bích Thủy

ii

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm sâu sắc, chân thành, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn tới

tất cả các cơ quan và cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tôi trong quá trình học

tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể Quý Thầy, Cô giáo và các Cán bộ

Trường Đại học Ngân hàng TP HCM đã giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt quá

trình học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến Giáo viên

hướng dẫn - Tiến sĩ Nguyễn Thị Tằm - người trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình

tôi trong suốt thời gian nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo và các Phòng, Ban của Ngân hàng

TMCP Sài Gòn đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành chương trình học

cũng như quá trình thu thập dữ liệu cho luận văn này.

Cuối cùng, xin cảm ơn các bạn học đã góp ý giúp tôi trong quá trình thực

hiện luận văn này.

TP.HCM, ngày 10 tháng 06 năm 2017

Tác giả luận văn

Đinh Thị Bích Thủy

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN................................................................................................................................... ii

MỤC LỤC........................................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................................ viii

DANH MỤC CÁC HÌNH.............................................................................................................. iix

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................................... 1

1. Bối cảnh và tính cấp thiết của đề tài .............................................................................................. 1

2. Tổng quan nghiên cứu có liên quan ............................................................................................... 3

3. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................................................... 6

3.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát .............................................................................................. 6

3.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể.................................................................................................... 6

4. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................................................ 6

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................................. 6

5.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................................ 6

5.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................................................ 6

6. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................................ 7

6.1. Phương pháp thu thập số liệu................................................................................................. 7

6.2. Phương pháp phân tích số liệu............................................................................................... 7

7. Đóng góp của đề tài ....................................................................................................................... 7

8. Kết cấu đề tài.................................................................................................................................. 8

CHƯƠNG 1.TỔNG QUAN VỀ HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.. 9

1.1. Lý luận về tái cơ cấu của ngân hàng thương mại........................................................................ 9

1.1.1. Tái cơ cấu ngân hàng thương mại....................................................................................... 9

1.1.2. Sự cần thiết của tái cơ cấu................................................................................................... 9

1.1.3. Mục tiêu tái cơ cấu ngân hàng thương mại....................................................................... 10

1.1.4. Nội dung tái cơ cấu ngân hàng thương mại ..................................................................... 10

1.1.5. Các hình thức tái cơ cấu.................................................................................................... 11

1.2. Hiệu quả tài chính của ngân hàng thương mại.......................................................................... 12

1.2.1. Hiệu quả tài chính và vai trò của phân tích hiệu quả tài chính của ngân

hàng thương mại .............................................................................................................................. 12

1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tài chính ngân hàng thương mại....................................... 13

1.2.2.1. Tỷ lệ tài sản có sinh lời (YOEA) ................................................................................ 13

iv

1.2.2.2. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM)................................Error! Bookmark not defined.

1.2.2.3. Tỷ lệ thu nhập lãi ngoài cận biên (NNIM).................................................................. 13

1.2.2.4. Tỷ lệ sinh lời hoạt động (NPM).................................................................................. 13

1.2.2.5. Chênh lệch lãi suất bình quân ..................................................................................... 13

1.2.2.6. Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản (ROA)..................................................................... 13

1.2.2.7. Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE) ............................................................... 13

1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính của ngân hàng thương mại...................... 16

1.2.3.1 Các nhân tố tố vĩ mô .................................................................................................... 16

1.2.3.2. Các nhân tố vi mô ....................................................................................................... 18

1.2.3.3. Các nhân tố từ phía ngân hàng.................................................................................... 19

1.3. Tác động của tái cơ cấu đến hiệu quả tài chính của ngân hàng thương mại ......................... 19

1.4. Kinh nghiệm của các ngân hàng thương mại trên Thế giới sáp nhập trước 2012................. 20

1.4.1. Kinh nghiệm của Hàn Quốc.............................................................................................. 20

1.4.2. Kinh nghiệm của Trung Quốc.......................................................................................... 22

1.4.3. Kinh nghiệm của Thái Lan............................................................................................... 24

1.4.4. Kinh nghiệm của Mỹ........................................................................................................ 25

1.5. Kinh nghiệm tái cơ cấu các ngân hàng thương mại tại Việt Nam......................................... 28

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................................................... 31

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

CỔ PHẦN SÀI GÒN SAU TÁI CƠ CẤU.................................................................................... 32

2.1. Tổng quan về Ngân hàng thương mại Cổ phần Sài Gòn....................................................... 32

2.1.1. Tổng quan về ba ngân hàng tham gia hợp nhất................................................................. 32

2.1.1.1. Tổng quan về Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn ........................................... 32

2.1.1.2. Tổng quan Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Tín Nghĩa ............................ 33

2.1.1.3. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đệ Nhất................................................................. 33

2.1.2. Hợp nhất ba ngân hàng ..................................................................................................... 34

2.1.3. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn hợp nhất ......................................................... 37

2.1.4. Tổng quan về hoạt động của ngân hàng trước và sau hợp nhất ........................................ 40

2.2. Thực trạng hiệu quả tài chính của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn 2012-2016 ... 43

2.2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh .......................................................................................... 43

2.2.1.1. Hoạt động huy động vốn............................................................................................. 43

2.2.1.2. Hoạt động cho vay ...................................................................................................... 45

2.2.1.3. Hoạt động đầu tư tài chính.......................................................................................... 52

2.2.2. Tổng quan tình hình tài chính ........................................................................................... 53

v

2.2.3. Thực trạng hiệu quả tài chính thông qua các chỉ tiêu........................................................ 56

2.2.3.1. Tỷ lệ tài sản có sinh lời............................................................................................... 56

2.2.3.2. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (Net Interest Margin - NIM)............................................ 58

2.2.3.3. Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi cận biên (Net non interest Margin - NNIM) ........................ 59

2.2.3.4. Tỷ lệ sinh lời hoạt động (NPM).................................................................................. 61

2.2.3.5. Chênh lệch lãi suất bình quân ..................................................................................... 61

2.2.3.6 Tỷ suất sinh lời trên trên tổng tài sản (ROA)............................................................... 62

2.2.3.7. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE)............................................................ 63

2.3. Tác động của tái cơ cấu đến hiệu quả tài chính tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn

sau tái cơ cấu giai đoạn 2012-2016.............................................................................................. 66

2.3.1. Tồn tại ............................................................................................................................ 72

2.3.2. Nguyên nhân .................................................................................................................. 72

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................................................... 77

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH TẠI NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN ......................................................................................... 78

3.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn giai đoạn đến năm

2020.............................................................................................................................................. 78

3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả tài chính tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn đến năm

2020.............................................................................................................................................. 79

3.2.1. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị điều hành..................................................... 79

3.2.1.1. Tăng cường năng lực quản trị điều hành..................................................................... 79

3.2.1.2. Tăng cường quản lý rủi ro và kiểm soát nội bộ .......................................................... 79

3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực tài chính.................................................................... 80

3.2.2.1. Mở rộng nguồn vốn .................................................................................................... 80

3.2.2.2. Giảm thiểu chi phí và đa dạng hóa thu nhập............................................................... 81

3.2.2.3. Đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu ................................................................................ 85

3.2.2.4. Nâng cao chất lượng tài sản có ................................................................................... 86

3.2.2.5. Cải thiện và nâng cao tính thanh khoản...................................................................... 87

3.2.3. Nhóm giải pháp hỗ trợ ...................................................................................................... 87

3.2.3.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ......................................................................... 87

3.2.3.2. Đẩy mạnh hoạt động marketing.................................................................................. 89

3.3. Kiến nghị............................................................................................................................... 94

3.3.1. Đối với Chính phủ............................................................................................................. 94

3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước ........................................................................................... 94

vi

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................................................... 96

KẾT LUẬN CHUNG..................................................................................................................... 97

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................. 98

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Giải nghĩa

ATM Máy rút tiền tự động

TPCP Trái phiếu Chính phủ

CPH Cổ phần hóa

GDP Tổng thu nhập quốc dân

NHTM Ngân hàng thương mại

NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

PGD Phòng giao dịch

SCB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn.

SGD Sở giao dịch

TCTD Tổ chức tín dụng

TMCP Thương mại Cổ phần

TTQT Thanh toán quốc tế

TTS Tổng tài sản

VCSH Vốn chủ sở hữu

VĐL Vốn điều lệ

WTO

XNK

TINNGHIABANK

Tổ chức thương mại thế giới

Xuất nhập khẩu

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Tín Nghĩa

FICOMBANK Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đệ Nhất

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Tình hình sáp nhập các ngân hàng tại Mỹ giai đoạn 2008-2012 ..................................... 27

Bảng 2.1. Bảng cân đối kế toán ba ngân hàng tại thời điểm 30/09/2011......................................... 43

Bảng 2.2. Tình hình huy động vốn của SCB giai đoạn 2012-2016.................................................. 43

Bảng 2.3. Tình hình hoạt động dư nợ cho vay của SCB giai đoạn 2012-2016................................ 45

Bảng 2.4. Dư nợ cho vay theo ngành nghề kinh doanh ................................................................... 47

Bảng 2.5. Dư nợ cho vay theo kỳ hạn.............................................................................................. 48

Bảng 2.6. Dư nợ cho vay bằng tài sản đảm bảo............................................................................... 49

Bảng 2.7. Dư nợ cho vay theo đối tượng khách hàng...................................................................... 50

Bảng 2.8. Chất lượng cho vay của SCB giai đoạn 2012-2016......................................................... 51

Bảng 2.9. Cơ cấu các khoản đầu tư của SCB giai đoạn 2012-2016................................................. 52

Bảng 2.10. Tình hình tài chính và kết quả kinh doanh giai đoạn 2012-2016................................... 53

Bảng 2.11. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tài chính giai đoạn 2012-2016 ...................................... 55

Bảng 2.12. Tình hình biến động tài sản có sinh lời của SCB giai đoạn sau hợp nhất...................... 56

Bảng 2.13. Tình hình biến động tỷ lệ NIM của SCB giai đoạn sau hợp nhất.................................. 58

Bảng 2.14. Tình hình biến động tỷ lệ NNIM của SCB giai đoạn sau hợp nhất ............................... 60

Bảng 2.15. Chênh lệch lãi suất bình quân của SCB giai đoạn 2012-2016....................................... 62

Bảng 2.16. Tình hình biến động tỷ lệ ROA của SCB giai đoạn sau hợp nhất ................................. 62

Bảng 2.17. Tình hình biến động tỷ lệ ROE của SCB giai đoạn sau hợp nhất.................................. 64

Bảng 2.18. Tình hình biến động tỷ lệ tăng trưởng tài sản có sinh lời, NIM, ROE của SCB giai

đoạn sau hợp nhất............................................................................................................................. 65

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Tổng hợp cơ cấu tài sản các bên tham gia hợp nhất......................................................... 37

Hình 2.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Sài Gòn............................................................... 39

Hình 2.3. Tình hình huy động vốn của SCB giai đoạn 2012-2016 .................................................. 44

Hình 2.4. Cơ cấu huy động vốn theo đối tượng của SCB giai đoạn 2012-2016 .............................. 44

Hình 2.5. Cơ cấu huy động vốn theo kỳ hạn của SCB giai đoạn 2012-2016...................................45

Hình 2.6. Tăng trưởng dư nợ cho vay của SCB giai đoạn 2012-2016............................................. 46

Hình 2.7. Dư nợ cho vay theo kỳ hạn .............................................................................................. 48

Hình 2.8. Dư nợ cho vay theo đối tượng khách hàng ...................................................................... 50

Hình 2.9. Tỷ lệ tăng trưởng tài sản có sinh lời................................................................................. 57

Hình 2.10. Biến động tỷ lệ NIM của SCB giai đoạn sau hợp nhất .................................................. 59

Hình 2.11. Biến động ROA của SCB giai đoạn sau hợp nhất.......................................................... 63

Hình 2.12. ROE của SCB giai đoạn sau hợp nhất............................................................................ 65

Hình 2.13. Xu hướng biến động tỷ lệ tăng trưởng tài sản có sinh lời, NIM, ROE của SCB giai đoạn

sau hợp nhất ..................................................................................................................................... 65