Hiệu quả sử dụng nguồn lực của ngân hàng thương mại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ HỒNG THỦY

HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành : Tài chính ngân hàng

Mã số chuyên ngành : 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo

Tp. Hồ Chí Minh, năm 2016

Trang i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Hiệu quả sử dụng nguồn lực của Ngân hàng thương

mại Việt Nam” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam

đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn chưa từng được công bố

hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm hay nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận

văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường

đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Tp. Hồ Chí Minh, năm 2016

Học viên

Trang ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS.Lê Phan Thị Diệu Thảo đã tận

tâm, động viên và nhiệt tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và

thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, các Thầy cô – Giảng viên khoa đào tạo

sau đại học – Trường Đại Học Mở TP. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi về

thời gian và truyền đạt kiến thức chuyên ngành để tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin gửi tấm lòng biết ơn sâu sắc đến Ba Mẹ, lãnh đạo Ngân hàng Vietbank –

Chi nhánh Tp.HCM và bạn bè đã động viên, chia sẽ và tạo điều kiện hỗ trợ tôi

trong suốt quá trình học tập tại Trường Đại Học Mở TP. Hồ Chí Minh.

Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn tất cả.

Tp. Hồ Chí Minh, năm 2016

Học viên

Trang iii

TÓM TẮT

Ngân hàng là một trung gian tài chính và có vai trò quan trọng cho sự phát triển

và ổn định nền kinh tế. Do đó, khi NHTM sử dụng hiệu quả các nguồn lực sẽ

giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các chủ thể trong nền kinh tế, giúp nền

kinh tế luân chuyển vốn với chi phí thấp. Vì vậy, nghiên cứu hiệu quả sử dụng

nguồn lực của NHTM trong các giai đoạn phát triển của nền kinh tế là nhu cầu

không bao giờ ngừng.

Với đề tài “Hiệu quả sử dụng nguồn lực của ngân hàng thương mại Việt Nam” sử

dụng dữ liệu của 25 ngân hàng thương mại đang hoạt động tại Việt Nam trong

thời gian từ 2009 đến năm 2015. Tác giả xây dựng hai mô hình nghiên cứu: thứ

nhất là mô hình DEA để đo lường mức độ hiệu quả sử dụng nguồn lực của

NHTM Việt Nam, thứ hai là mô hình hồi quy Tobit để phân tích mức độ tác động

của các yếu tố nội bộ ngân hàng và yếu tố bên ngoài ngân hàng đến hiệu quả sử

dụng nguồn lực của NHTM tại Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu mô hình DEA cho thấy NHTM Việt Nam hoạt động với hiệu

quả trung bình trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2015 đạt 87.68%. Kết quả

hồi quy tập trung vào các yếu tố nội bộ và yếu tố bên ngoài ngân hàng có tác

động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM cho thấy có mối quan hệ cùng

chiều giữa chất lượng tài sản, tăng trưởng kinh tế và có tác động tích cực đến đến

hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM. Bên cạnh đó, quy mô hoạt động và cơ

cấu nguồn vốn có tác động ngược chiều đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của

NHTM.

Từ khóa: DEA, ngân hàng thương mại cổ phần, hiệu quả sử dụng nguồn lực

Trang iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii

MỤC LỤC.............................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................. vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU................................................................................... vii

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................. viii

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN 1

1.1. Đặt vấn đề nghiên cứu ......................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu...........................................................................................2

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................2

1.5. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................2

1.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn...........................................................................3

1.7. Kết cấu của luận văn.........................................................................................3

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT 5

2.1. Các khái niệm...................................................................................................5

2.1.1 Nguồn lực của ngân hàng thương mại..........................................................5

2.1.2 Hiệu quả sử dụng nguồn lực của ngân hàng thương mại ...............................7

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM Việt Nam13

2.2.1 Các yếu tố bên trong ngân hàng..................................................................13

2.2.2 Các yếu tố bên ngoài ngân hàng..................................................................14

2.3. Các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan.......................................................14

2.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới ......................................................................14

2.2.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam.....................................................................16

CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 19

3.1. Giả thuyết nghiên cứu.....................................................................................19

3.2. Mô hình nghiên cứu........................................................................................24

3.3. Dữ liệu nghiên cứu .........................................................................................29

3.3.1 Mẫu nghiên cứu..........................................................................................29

3.3.2 Cách thu thập và xử lý dữ liệu nghiên cứu ..................................................29

3.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................30

Trang iv

3.4.1 Phương pháp phân tích bao dữ liệu (DEA)..................................................30

3.4.2. Phương pháp ước lượng hồi quy dữ liệu bảng............................................32

3.5. Trình tự nghiên cứu ........................................................................................34

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 39

4.1. Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM Việt Nam..........................39

4.1.1 Giới thiệu hệ thống NHTM Việt Nam.........................................................39

4.1.2 Thống kê mô tả...........................................................................................40

4.1.2 Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực theo mô hình DEA ..........................41

4.2. Phân tích các yếu tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM Việt

Nam.........................................................................................................................46

4.2.1 Thống kê mô tả...........................................................................................46

4.2.2 Phân tích tương quan ..................................................................................47

4.3.4 Kiểm định đa cộng tuyến ............................................................................48

4.2.5 Phân tích hồi quy........................................................................................49

4.2.6 Thảo luận kết quả nghiên cứu .....................................................................52

CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 57

5.1. Kết luận ..........................................................................................................57

5.2. Khuyến nghị ...................................................................................................58

5.3. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo...........................................59

TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................61

PHỤ LỤC...............................................................................................................65

Phụ lục 1: Danh sách các NHTM Việt Nam trong mẫu nghiên cứu..........................65

Phụ lục 2: Hiệu quả chi phí theo mô hình DEA của các NHTM...............................66

Phụ lục 3: Thống kê mô tả của các biến trong mô hình ............................................67

Phụ lục 4: Ma trận hệ số tương quan giữa các biến ..................................................67

Phụ lục 5: Hồi quy theo mô hình Pooled OLS..........................................................67

Phụ lục 6: Hồi quy theo mô hình tác động cố định...................................................68

Phụ lục 7: Hồi quy theo mô hình tác động ngẫu nhiên .............................................69

Phụ lục 8: Kiểm định Hausman................................................................................70

Phụ lục 9: Kiểm định tác động cố định của thời gian ...............................................70

Phụ lục 10: Kiểm định Lagrang ...............................................................................70

Phụ lục 11: Kiểm định sự tự tương quan của phần dư ..............................................71

Trang v

Phụ lục 12: Kiểm định tương quan giữa những phần dư của đơn vị chéo .................71

Phụ lục 13: Xử lý khuyết tật của mô hình ................................................................72

Phụ lục 14: Các loại kiểm định cho phương pháp hồi quy........................................73

Trang vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

CE Cost Efficiency Hiệu quả chi phí

CRS Constant returns to scale Thay đổi theo quy mô

DEA Data Envelopment Analysis Phân tích bao dữ liệu

DEAP Data Envelopment Analysis Program Phần mềm phân tích bao dữ liệu

FEM Fixed Effect Model Mô hình tác động cố định

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội

NHTM Ngân hàng thương mại

OLS Ordinary Least Squares Bình phương nhỏ nhất

REM Ramdom Effect Model Mô hình tác động ngẫu nhiên

ROA Return On Aset Khả năng sinh lời

TE Technical Efficiency Hiệu quả kỹ thuật

VIF Variance Inflation Factor Hệ số phóng đại phương sai

VRS Variable returns to scale Không đổi theo quy mô