Giáo dục trung học phổ thông ở huyện Kinh Môn tỉnh Hải Dương giai đoạn 1986-2014

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

MẠC ANH TUÂN

GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Ở HUYỆN KINH MÔN TỈNH HẢI DƯƠNG

GIAI ĐOẠN 1986-2014

LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN

Thái Nguyên - 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

MẠC ANH TUÂN

GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Ở HUYỆN KINH MÔN TỈNH HẢI DƯƠNG

GIAI ĐOẠN 1986-2014

Chuyên ngành : Lịch sử Việt Nam

Mã số : 60.22.03.13

LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Thị Thu Thuỷ

Thái Nguyên - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

và kết quả trong luận văn là trung thực. Những kết luận của luận văn chưa từng

được công bố trong bất cứ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2016

Tác giả luận văn

Mạc Anh Tuân

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn này được hoàn thành với sự giúp đỡ của nhiều cơ quan, tập thể

và cá nhân. Trước hết, tôi xin được gửi lời cảm ơn tới Sở Giáo dục và đào tạo

tỉnh Hải Dương; thư viện tỉnh Hải Dương; Phòng thống kê Ủy ban nhân dân

huyện Kinh Môn; Ban Tuyên giáo huyện Ủy Kinh Môn; Các trường THPT

trong huyện.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo hướng dẫn

PGS.TS Hà Thị Thu Thủy đã chỉ bảo tận tình, động viên, khích lệ tôi trong suốt

thời gian học tập và hoàn thành luận văn.

Tôi cũng xin được trân trọng cảm ơn tới Ban giám hiệu, các thầy cô giáo

trường THPT Kinh Môn II, huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương, các thầy cô

trong khoa Lịch sử trường Đại học sử phạm, Đại học Thái Nguyên đã tạo điều

kiện về mọi mặt để tôi yên tâm học tập.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới bạn bè và người thân đã luôn động

viên, chia sẻ tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực

hiện luận văn.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2016

Tác giả luận văn

Mạc Anh Tuân

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ

Lời cam đoan.......................................................................................................i

Lời cảm ơn .........................................................................................................ii

Mục lục .............................................................................................................iii

Danh mục các kí hiệu, chữ viết tắt .....................................................................iv

Danh mục các bảng............................................................................................. v

Danh mục các hình, biểu đồ...............................................................................vi

MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài...................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................ 3

3. Đối tượng, mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu............................ 7

4. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu............................................... 8

5. Đóng góp của luận văn ............................................................................. 9

6. Bố cục của luận văn.................................................................................10

Chương 1. GIÁO DỤC THPT Ở HUYỆN KINH MÔN TỈNH HẢI

DƯƠNG TRƯỚC NĂM 1986 .......................................................................11

1.1. Khái quát về huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương....................................11

1.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên.....................................................11

1.1.2. Sự thay đổi địa giới hành chính và tên gọi .......................................14

1.1.3. Lịch sử truyền thống........................................................................15

1.1.4. Tình hình kinh tế .............................................................................17

1.1.5. Tình hình văn hóa, xã hội ................................................................20

1.2. Giáo dục ở huyện Kinh Môn trước năm 1986 .......................................21

1.2.1. Giáo dục huyện Kinh Môn thời Pháp thuộc .....................................21

1.2.2. Giáo dục huyện Kinh Môn từ sau Cách mạng tháng 8 năm 1945 đến

năm 1985...................................................................................................23

Tiểu kết chương 1........................................................................................38

iv

Chương 2. GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN KINH MÔN

TỈNH HẢI DƯƠNG ( 1986 - 1996)...............................................................39

2.1. Hệ thống trường lớp, cơ sở vật chất nhà trường, số lượng học sinh, đội

ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục THPT .............................................43

2.2. Các hoạt động giáo dục trong nhà trường và ngoài xã hội.....................51

Tiểu kết chương 2........................................................................................53

Chương 3. GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN KINH MÔN

GIAI ĐOẠN 1997-2014 .................................................................................54

3.1 Hệ thống trường lớp, cơ sở vật chất nhà trường, số lượng học sinh, đội

ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục THPT .............................................54

3.2. Các hoạt động giáo dục trong nhà trường và ngoài xã hội.....................68

Tiểu kết chương 3........................................................................................73

Chương 4. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ GIÁO DỤC PHỔ THÔNG HUYỆN

KINH MÔN TỈNH HẢI DƯƠNG (1986-2014) ............................................74

4.1. Về quy mô phát triển ............................................................................74

4.2. Về xây dựng cơ sở vật chất ...................................................................75

4.3. Về đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh..................................77

4.5. Về chất lượng giáo dục .........................................................................79

4.6. Những tồn tại cần khắc phục.................................................................85

Tiểu kết chương 4........................................................................................87

KẾT LUẬN ....................................................................................................88

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................92

PHỤ LỤC.......................................................................................................97

iv

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ cái viết tắt Nội dung

1. ATGT An toàn giao thông

2. CNXH Chủ nghĩa xã hội

3. ĐCSVN Đảng Cộng Sản Việt Nam

4. ĐH Đại học

5. GD-ĐT Giáo dục và đào tạo

6. CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

7. KHCN Khoa học công nghệ

8. KT-XH Kinh tế – xã hội

9. ThS Thạc sĩ

10. THCS Trung học cơ sở

11. THPT Trung học phổ thông

12. TW Trung ương

13. XHCN Xã hội chủ nghĩa

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 1.1. Diện tích, dân số, mật độ dân số chia theo các xã/thị trấn huyện

Kinh Môn năm 2014....................................................................... 13

Bảng 1.2: Giá trị sản xuất một số ngành kinh tế chủ đạo ở huyện Kinh Môn

2010-2014 ...................................................................................... 18

Bảng 2.1. Thống kê số lượng trường, lớp, học sinh, giáo viên và quản lý huyện

Kim Môn giai đoạn 1986-1996....................................................... 44

Bảng 2.2. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý THPT huyện Kinh Môn giai

đoạn 1986-1996.............................................................................. 50

Bảng 3.1. Thống kê số lượng trường, lớp, học sinh, giáo viên và quản lý

huyện Kinh Môn giai đoạn 1996 - 2014.......................................... 55

Bảng 3.2. Quy mô học sinh THPT phân theo trường và khối lớp năm học

2013-2014 ...................................................................................... 60

Bảng 3.3. Tỷ lệ học sinh xếp loại học lực, hạnh kiểm của học sinh THPT

huyện Kinh Môn theo năm học giai đoạn 1996-2014...................... 61

Bảng 3.4: Tỉ lệ học sinh trung học phổ thông lưu ban, bỏ học từ năm 2010-2014... 62

Bảng 3.5. Số lượng học sinh tốt nghiệp, đạt giải trong các kỳ thi học sinh

giỏi huyện Kinh Môn theo năm học giai đoạn 1996-2014............... 63

Bảng 4.1. Quy mô học sinh THPT phân theo trường và khối lớp năm học

2013-2014 ...................................................................................... 85

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ

Trang

Bản đồ hành chính tỉnh Hải Dương

Bản đồ hành chính huyện Kinh Môn

Biểu đồ 2.1: Biểu đồ phát triển số lượng học sinh và đội ngũ giáo viên giai

đoạn từ 1986-1996. .....................................................................45

Biểu đồ 3.1: Biểu đồ phát triển về số lượng học sinh và đội ngũ giáo viên

trong giai đoạn từ 1996 -2014 .....................................................56

Hình 3.1. Bản đồ phân bố các trường Tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ

thông trên địa bàn huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ......................58

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Tri thức là nguồn tài nguyên rất đặc biệt, khác với những nguồn tài

nguyên khác, tri thức là vô hạn, càng khai thác càng giàu lên, càng cho đi càng

thu về nhiều hơn. Muốn phát triển bền vững phải dựa trên nền tảng tri thức và

muốn lĩnh hội được tri thức buộc con người phải thông qua giáo dục. Đây là

phương thức để gia tăng hàm lượng tri thức cho con người. Mặt khác, con

người vừa là trung tâm của mọi sự phát triển, vừa là mục tiêu, động lực của sự

phát triển. C.Mác quan niệm rằng, con người không chỉ là lực lượng làm chủ tự

nhiên một cách thực sự và có ý nghĩa, không chỉ là chủ thể của hoạt động sản

xuất vật chất mà còn là yếu tố hàng đầu, yếu tố đóng vai trò quyết định trong

lực lượng sản xuất của xã hội. Khi nguồn lực con người được coi là yếu tố

quyết định tới sự phát triển của mỗi quốc gia thì phát triển giáo dục và đào tạo

là phương tiện chủ yếu để quyết định chất lượng con người, là nền tảng của

chiến lược con người. GD-ĐT giữ vị trí, vai trò hết sức quan trọng đối với sự

phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Lịch sử đã chứng minh trên thế giới có rất

nhiều quốc gia đạt được nhiều thành tựu to lớn trong tiến trình phát triển do

sớm nhận thức và xây dựng chiến lược giáo dục hợp lý (Hoa Kỳ, Nhật Bản,

Xin-ga-po). Với tư cách là động lực cho sự phát triển, GD-ĐT chuẩn bị cho con

người sự phát triển bền vững trên tất cả các lĩnh vực, cho lợi ích hiện tại và

tương lai của đất nước, hướng con người tới chân-thiện-mỹ.

Ở Việt Nam, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định vai trò to

lớn của GD-ĐT “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì

phải trồng người” hay “Không có giáo dục, không có cán bộ, không có cán bộ

thì không nói gì đến kinh tế văn hóa” [26, tr. 123]. Người căn dặn thế hệ trẻ

“Non sông Việt Nam có trở lên tươi đẹp hay không, dân tộc việt Nam có bước

tới đài vinh quang sánh vai cùng với các cường quốc năm châu được hay không

chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu”[ 25, tr. 33]. Lời dạy

2

của Người chứa đựng toàn bộ giá trị chân lý của thời đại mang tên Người. Để

không bị tụt hậu, để xây dựng và phát triển thành công một đất nước độc lập tự

do theo định hướng XHCN thì rất cần phải nhận thức rõ về vị trí, vai trò của

GD-ĐT. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng và xây dựng đất nước, Đảng và

Nhà nước ta luôn khẳng định GD-ĐT là quốc sách hàng đầu, có vai trò chính

yếu của Nhà nước, được ưu tiên trước nhất, thậm chí đi trước một bước so với

các chính sách phát triển KT-XH khác. Trong các kỳ đại hội, ĐCSVN luôn

nhấn mạnh và khẳng định vai trò to lớn của GD-ĐT. Đại hội XII (01/2016),

Đảng ta tiếp tục khẳng định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo

dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài.

Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển

toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn

với thực tiễn. Phát triển GD-ĐT phải gắn với nhu cầu phát triển KT-XH, xây

dựng và bảo vệ tổ quốc, với tiến bộ KHCN, yêu cầu phát triển nguồn nhân lực

và thị trường lao động”. Đây là quan điểm định hướng cho phát triển GD-ĐT ở

nước ta thời gian tới, là kết quả của thành tựu nghiên cứu lý luận, tổng kết thực

tiễn 30 năm đổi mới lĩnh vực GD-ĐT (1986-2016).

Kinh Môn là một huyện nằm ở phía Đông Bắc của tỉnh Hải Dương. Đây là

một huyện miền núi với 24 xã và 1 thị trấn với diện tích 16,349 km2

; dân số

166,484 người (1995) [5, tr. 11]. Sau gần 30 năm đổi mới, sự nghiệp GD-ĐT của

huyện đạt được nhiều thành tựu, mạng lưới quy mô trường lớp phát triển mạnh,

xóa được xã trắng về giáo dục mầm non, hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học

và chống mù chữ năm 1995, hoàn thành phổ cập trung học cơ sở năm 1998. Chất

lượng giáo dục của huyện từng bước được nâng lên. Hệ thống các trường phổ

thông được mở rộng và nâng cấp. Đến năm 2007, Kinh Môn có 06 trường THPT

(04 trường công lập và 02 trường tư thục mới thành lập). Đây là huyện có tổng

số trường THPT nhiều nhất trong toàn tỉnh. Mặc dù hệ thống trường lớp khá

phát triển, từng bước đáp ứng được nhu cầu phát triển của địa phương, song chất

lượng GD-ĐT còn khiêm tốn, chưa có tính bền vững và đột phá.