Giảm nghèo bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số huyện Pắc Nặm, tỉnh Bắc Kạn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ ĐÌNH HUY

GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CHO ĐỒNG BÀO

DÂN TỘC THIỂU SỐ HUYỆN PẮC NẶM,

TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ ĐÌNH HUY

GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CHO ĐỒNG BÀO

DÂN TỘC THIỂU SỐ HUYỆN PẮC NẶM,

TỈNH BẮC KẠN

Ngành: Kinh tế Nông nghiệp

Mã ngành: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI ĐÌNH HÒA

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu có nguồn gốc rõ ràng và tuân thủ đúng quy tắc. Kết quả trình bày trong

luận văn được thu thập trong quá trình nghiên cứu là trung thực, chưa từng

được ai công bố trước đây.

Thái Nguyên, tháng năm 2020

Tác giả

Đỗ Đình Huy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này trước tiên tôi xin trân trọng cảm ơn Ban

giám hiệu Trường Đại học Nông lâm - Thái Nguyên, Khoa Kinh tế và PTNT,

cảm ơn các thầy cô đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong quá

trình học tập tại trường Đại học Nông lâm -Thái Nguyên. Tôi xin bày tỏ lòng

biết ơn tới thầy giáo TS. Bùi Đình Hoà, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp

đỡ tôi tận tình trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của các cơ quan, đơn vị,

trên địa bàn huyện Pắc Nặm, tỉnh Bắc Kạn, các hộ gia đình, các khuyến nông

viên xã đã giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra thực hiện luận văn.

Cuối cùng tôi xin bày tỏ sự biết ơn tới gia đình, người thân và bạn bè đã

động viên, chia sẻ để tôi hoàn thiện luận văn này.

Trong quá trình nghiên cứu mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng vì những

lý do chủ quan và khách quan cho nên luận văn không tránh khỏi những thiếu

sót và hạn chế. Vì vậy tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của thầy cô

và các bạn học viên để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2020

Học viên

Đỗ Đình Huy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...........................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................vii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN.....................................................................viii

MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1

2. Mục tiêu của đề tài nghiên cứu ............................................................. 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3

4. Những đóng góp mới của đề tài............................................................ 3

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................... 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản................................................................. 5

1.1.2. Nghèo đa chiều.............................................................................. 11

1.1.3. Lý luận giảm nghèo bền vững....................................................... 15

1.1.4. Dân tộc thiểu số............................................................................. 22

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến giảm nghèo bền vững......................... 24

1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................. 25

1.2.1. Các bài học về giảm nghèo trên Thế giới ..................................... 25

1.2.2. Các bài học về giảm nghèo Việt Nam .......................................... 28

1.3. Tổng quan các công trình đã nghiên cứu ......................................... 31

1.4. Bài học kinh nghiệm rút ra về giảm nghèo cho đồng bào DTTS huyện

Pắc Nặm tỉnh Bắc Kạn ............................................................................ 31

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iv

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU ........................................................................................................ 33

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu........................................................... 33

2.1.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Pác Nặm........................................ 33

2.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội của huyện Pác Nặm.............................. 37

2.2. Nội dung nghiên cứu........................................................................ 40

2.3. Phương pháp nghiên cứu.................................................................. 40

2.3.1. Chọn địa điểm nghiên cứu ............................................................ 40

2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu........................................................ 41

2.3.2. Phương pháp phân tích.................................................................. 43

2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ........................................................... 43

2.4.1. Nhóm chỉ tiêu về hiệu quả của công tác quản lý nhà nước đối với

chương trình giảm nghèo bền vững ở địa phương.................................. 43

2.4.2. Nhóm các chỉ tiêu về kết quả đã đạt được của chương trình giảm

nghèo qua các năm 2017, 2018 và 2019 ................................................. 44

2.4.3. Nhóm thông tin liên quan đến hộ gia đình và thu nhập của hộ gia

đình .......................................................................................................... 44

2.4.4. Nhóm thông tin liên quan hạn chế, yếu kém và giải pháp............ 44

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN................ 45

3.1. Thực trạng công tác giảm nghèo tại huyện Pắc Nặm, tỉnh Bắc Kạn

giai đoạn 2017 - 2019.............................................................................. 45

3.1.1. Kết quả thực hiện công tác giảm nghèo tại huyện Pắc Nặm, tỉnh Bắc

Kạn .......................................................................................................... 45

3.1.2. Thực trạng tái nghèo của huyện Pắc Nặm .................................... 48

3.2. Thực trạng nghèo của các hộ điều tra .............................................. 49

3.2.1. Thực trạng công tác giảm nghèo của 3 xã nghiên cứu ................. 49

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

v

3.2.2. Đặc điểm chung của nhóm hộ nghiên cứu.................................... 51

3.2.3. Thực trạng nghèo của nhóm hộ điều tra ....................................... 52

3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới giảm nghèo tại huyện Pắc

Nặm......................................................................................................... 57

3.3.1. Nguyên nhân nghèo đói của nhóm hộ điều tra ............................. 57

3.3.2. Phân tích nguyên nhân ảnh hưởng đến giảm nghèo đa chiều....... 58

3.3.3. Nguyện vọng của hộ nghèo trong công tác giảm nghèo............... 61

3.4. Một số giải pháp giảm nghèo bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số

tại huyện Pắc Nặm, tỉnh Bắc Kạn ........................................................... 62

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.................................................................... 67

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 69

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DTTS : Dân tộc thiểu số

ĐVT : Đơn vị tính

KV : Khu vực

UBND : Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Quy định về chuẩn nghèo đói (theo tiêu chuẩn quốc gia) ... 8

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất của huyện Pác Nặm ....................... 35

Bảng 2.2. Số lượng mẫu điều tra phỏng vấn ..................................... 42

Bảng 3.1. Kết quả giảm nghèo huyện Pắc Nặm, tỉnh Bắc Kạn giai đoạn

2017 - 2019 ........................................................................ 45

Bảng 3.2. Hộ nghèo xác định theo thu nhập và do thiếu hụt các dịch vụ

cơ bản trên địa bàn huyện Pắc Nặm, năm 2017 - 2019 ..... 46

Bảng 3.3. Hộ nghèo theo thành phần dân tộc huyện Pắc Nặm - Bắc Kạn

giai đoạn 2017 - 2019......................................................... 47

Bảng 3.4. Thực trạng tái nghèo tại huyện Pắc Nặm tỉnh Bắc Kạn

2017 - 2019 .................................................................48

Bảng 3.5. Thực trạng giảm nghèo tại 3 xã điều tra năm 2017- 2019. 50

Bảng 3.6. Tình hình chung của nhóm hộ điều tra .............................. 51

Bảng 3.7. Thực trạng nghèo của nhóm hộ nghiên cứu....................... 52

Bảng 3.8. Học vấn, nhân khẩu và lao động hộ cận nghèo và nghèo.. 54

Bảng 3.9. Thu nhập bình quân các năm 2016-2018 của hộ dân tộc thiểu

số ........................................................................................ 55

Bảng 3.10. Thu nhập bình quân ba năm 2017-2019 của hộ dân tộc

thiểu số .......................................................................55

Bảng 3.11. Nguyên nhân đói nghèo (số phiếu ghi có)......................... 58

Bảng 3.12. Nguyện vọng của hộ nghèo trong công tác giảm nghèo... 61