Giải pháp về vốn đầu tư cho phát triển nuôi trồng thủy sản ở tỉnh Cà Mau

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN VĂN BÉ

GIẢI PHÁP VỀ VỐN ĐẦU TƯ

CHO PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

Ở TỈNH CÀ MAU

CHUYÊN NGÀNH : KINH TEÁ TÀI CHÍNH – NGAÂN HAØNG

MÃ SỐ : 60.31.12

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN NGỌC HÙNG

NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

Nuôi trồng thủy sản NTTS

Ngân hàng NH

Đồng Bằng Sông Cửu Long ĐBSCL

Đồng Bằng Sông Hồng ĐBSH

Công nghiệp hóa CNH

Hiện đại hóa HĐH

Trung ương TW

Tổng sản phẩm trên địa bàn GDP

Công ty trách nhiện hữu hạn Cty TNHH

Tổ chức thương mại thế giới WTO

MỤC LỤC

Trang

LỜI MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

VÀ VỐN ĐỂ PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

5

1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM NTTS 5

1.1.1 Khái niệm nuôi trồng thủy sản 5

1.1.2. Đặc điểm của nuôi trồng thủy sản 6

1.2. VAI TRÒ CỦA NTTS TRONG CƠ CẤU KINH TẾ VIỆT NAM 8

1.3. VAI TRÒ CỦA YẾU TỐ VỐN TRONG PHÁT TRIỂN NTTS 21

1.3.1. Khái niệm về vốn 21

1.3.2. Vai trò của vốn trong phát triển NTTS 23

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 30

CHƯƠNG 2

THỰC TRẠNG NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN VÀ

VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN NTTS Ở TỈNH CÀ MAU

2.1. KHÁI QUÁT ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI

CỦA TỈNH CÀ MAU

32

2.1.1 Đặc điểm về tự nhiên 32

2.1.2. Đặc điểm về xã hội 36

2.1.3. Đặc điểm về Kinh tế - Tài chính và đời sống dân cư 40

2.2. THỰC TRẠNG NTTS Ở TỈNH CÀ MAU 47

2.2.1. Những thành quả đạt được 47

2.2.2. Những hạn chế và vấn đề đặt ra 60

2.3. THỰC TRẠNG VỐN ĐẦU TƯ CHO NTTS Ở TỈNH CÀ MAU 64

2.3.1. Những kết quả đạt được

64

2.3.2. Những tồn tại cần hoàn thiện 68

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 72

CHƯƠNG 3

GIẢI PHÁP VỀ VỐN CHO PHÁT TRIỂN

NUÔI TRỒNG THỦY SẢN Ở TỈNH CÀ MAU

73

3.1. ĐỊNH HƯỚNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN NTTS Ở TỈNH CÀ MAU 73

3.1.1. Phát triển NTTS phải đạt hiệu quả kinh tế cao, đảm bảo tính

bền vững lâu dài, kết hợp kinh tế - xã hội và môi trường

73

3.1.2. Phát triển toàn diện và tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn

vốn phù hợp với các loại hình NTTS (kể cả cá, tôm và thủy sản khác)

74

3.1.3. Đầu tư phát triển NTTS phải đặt trong bối cảnh hội nhập

kinh tế thế giới và khu vực

75

3.1.4. Đầu tư và cho vay NTTS phải đạt hiệu quả kinh tế - xã hội

và môi trường cao

76

3.1.5. Đổi mới cơ cấu đầu tư và cho vay NTTS theo hướng đồng

bộ từ xây dựng cơ sở hạ tầng đến đào tạo nguồn nhân lực, ứng dụng

khoa học công nghệ mới, nhất là công nghệ sinh học, sản xuất thức ăn

thủy sản

77

3.1.6. Vốn phát triển NTTS của tỉnh cần hướng vào khai thác các 78

thế mạnh về đất đai, rừng ngập mặn, bãi bồi của từng vùng sinh thái,

đồng thời kết hợp giữa nuôi trồng với chế biến và xuất khẩu sản phẩm

tinh chế phù hợp với yêu cầu của thị trường

3.2. CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU 79

3.2.1. Những giải pháp về quy hoạch và tổ chức sản xuất 79

3.2.2. Giải pháp tạo vốn 81

3.2.3. Giải pháp sử dụng vốn 85

3.3. CÁC GIẢI PHÁP HỔ TRỢ 90

3.3.1. Giải pháp về nguồn nhân lực 90

3.3.2. Giải pháp về thị trường tiêu thụ 91

3.3.3. Giải pháp về khoa học - công nghệ 91

3.3.4. Giải pháp về khuyến ngư 92

3.3.5. Giải pháp về khuyến khích các thành phần kinh tế

đầu tư vào phát triển NNTS

92

3.3.6. Giải pháp về môi trường 93

3.3.7. Giải pháp về giống 94

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 94

KẾT LUẬN CHUNG 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

LỜI MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu:

Trong cơ cấu các ngành kinh tế của tỉnh Cà Mau, thủy sản đã

được xác định là một ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Trong thời gian

qua, hiện nay và cũng như trong tương lai kinh tế thủy sản sẽ đóng một

vai trò rất quan trọng trong việc phát triển kinh tế của tỉnh nhà.

Tiềm năng về phát triển kinh tế thủy sản của Cà Mau rất phong

phú: có bờ biển dài 254 km, bao bọc ba mặt từ Đông sang Tây; có ngư

trường rộng lớn khoảng 100.000 km2

; có bãi biển rộng, bằng phẳng,

nước không sâu lại có các cửa sông là nơi trú ẩn cho nhiều loài tôm, cá,

… Ngư trường Cà Mau là 1 trong 4 ngư trường trọng điểm của cả nước,

có trữ lượng lớn và đa dạng nguồn hải sản có giá trị kinh tế cao như:

tôm, cua, mực, ghẹ, cá hồng, cá lạc, cá đường, cá ngừ, cá bớp, cá chai,

cá mú, … với 660 loài, 319 giống thuộc 138 họ, trong đó có 175 loài

thuộc 116 giống và 77 họ đã được định danh. Trữ lượng các loài hải sản

có thể khai thác ở ngư trường Cà Mau gồm: Vùng biển Đông có trữ

lượng các tầng nổi 520 nghìn tấn, có khả năng khai thác 210 nghìn

tấn/năm; tầng đáy có trữ lượng 800 nghìn tấn, có khả năng khai thác

400 nghìn tấn/năm. Vùng biển Tây có trữ lượng cá nổi 316 nghìn tấn,

có khả năng khai thác 126 nghìn tấn/năm; tầng đáy có trữ lượng 470

nghìn tấn, có khả năng khai thác 235 nghìn tấn/năm.

Bên cạnh đó, việc nuôi trồng tại khu vực mặt nước ven biển cũng

rất thuận lợi, gồm các loại nhuyễn thể và các loại hai mảnh vỏ như:

nghêu, sò huyết, các loại tôm, cua, cá nước mặn có giá trị cao trong

tiêu dùng và xuất khẩu. NTTS ven biển, đặc biệt là nuôi tôm, đang phát

triển nhanh chóng và trở thành thế mạnh của tỉnh Cà Mau.

Vùng biển Cà Mau còn có nhiều đảo, cụm đảo ven bờ như: cụm

đảo Hòn Khoai, đảo Hòn Chuối, Hòn Đá Bạc, một số bãi cát ven biển

Đông của huyện Ngọc Hiển như: bãi Khai Long, bãi Giá Lồng Đèn, …

và ven bờ biển là hệ sinh thái rừng ngập mặn đa dạng. Đây là những

điểm lý tưởng để tàu thuyền trú ẩn khi có bão, gió lớn hoặc biển động.

Những cụm đảo nầy cũng có thể phát triển thành những trung tâm hậu

cần nghề cá của tỉnh và khu vực.

Ngoài ra, Cà Mau còn có hệ thống kinh rạch chằng chịt dài trên

7.000 km và diện tích mặt nước lớn, thuận lợi cho đánh bắt và NTTS.

Cà Mau còn có nguồn tài nguyên đất đai rộng lớn, màu mỡ, diện tích

chưa sử dụng còn nhiều. Trong tổng quỹ đất tự nhiên 5.329 km2

, có

khoảng 1.000 km2

là đất rừng, đại bộ phận diện tích còn lại đều có thể

sản xuất và NTTS. Nếu so sánh diện tích nuôi tôm và diện tích tự nhiên

của Cà Mau với các tỉnh khác trong khu vực Đồng ĐBSCL sẽ thấy được

tiềm năng đặc biệt to lớn của ngành thủy sản Cà Mau. Đồng chí Nông

Đức Mạnh có lần về thăm Cà Mau đã khẳng định: "Cà Mau có thế mạnh

là nuôi trồng và đánh bắt thủy sản, cộng thêm lợi thế là tỉnh có diện

tích nuôi tôm, ngư trường đánh bắt thủy sản vào bậc nhất cả nước. Cà

Mau xứng đáng được TW đầu tư trọng điểm nuôi trồng, đánh bắt và chế

biến thủy sản".

Song song với những thuận lợi cũng như những kết quả đạt được,

kinh tế thủy sản Cà Mau vẫn còn nhiều khó khăn, tồn tại như: chưa khai

thác tốt tiềm năng vùng biển, hải đảo, ven biển và bên trong nội đồng;

sản lượng khai thác lớn nhưng giá trị thấp; việc áp dụng tiến bộ khoa

học - công nghệ mới vào nuôi trồng, đánh bắt, chế biến còn hạn chế;

sản xuất thủy sản còn mang nặng tính tự phát, tôm bị dịch bệnh trên

diện rộng và kéo dài nhưng chưa có khả năng khắc phục được; năng

suất, sản lượng và giá trị không cao, kim ngạch xuất khẩu chưa tương

xứng với tiềm năng của tỉnh,... Những khó khăn, tồn tại đó có nhiều

nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân cơ bản là vốn đầu tư cho ngành

thủy sản đã qua chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của ngành

thủy sản. Do vốn đầu tư còn hạn chế nên định hướng cơ cấu vốn đầu tư

trên từng lĩnh vực chưa chuyển biến nhanh theo hướng tích cực và có

hiệu quả cao. Từ những vấn đề nêu trên cần tìm ra giải pháp về vốn đầu

tư nhằm đáp ứng cho yêu cầu phát triển của ngành thủy sản trong thời

gian tới, giúp cho ngành thủy sản phát huy các tiềm năng lợi thế của

mình để đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, góp phần quan trọng vào việc

hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh, nhất là vốn đầu tư cho

phát triển NTTS, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu luận văn là “Giải

pháp về vốn đầu tư cho phát triển nuôi trồng thủy sản ở tỉnh Cà Mau”.

2. Mục đích nghiên cứu của luận văn:

- Làm rõ tiềm năng, lợi thế và thực trạng về NTTS ở tỉnh Cà Mau.

- Vạch rõ vai trò của vốn đầu tư (vốn Nhà nước, vốn tín dụng NH, vốn

nhân dân) đối với việc phát triển NTTS.

- Đánh giá thực trạng vốn đầu tư (vốn Nhà nước, vốn tín dụng NH, vốn

nhân dân) cho việc phát triển NTTS ở tỉnh Cà Mau.

- Đề xuất các giải pháp về vốn để thúc đẩy phát triển NTTS trong

thời gian tới.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn:

- Đối tượng nghiên cứu: là vốn đầu tư của Ngân sách Nhà nước,

vốn tín dụng NH và vốn đầu tư của nhân dân đối với sự phát triển thủy

sản ở tỉnh Cà Mau.

- Phạm vi nghiên cứu: luận văn nghiên cứu vốn đầu tư của Ngân

sách Nhà nước, vốn tín dụng NH và vốn đầu tư của nhân dân trong lĩnh

vực NTTS. Trên cơ sở đó đề ra giải pháp để tăng cường, phát huy hiệu

quả sử dụng vốn đầu tư của Ngân sách Nhà nước, vốn tín dụng NH và

vốn đầu tư của nhân dân trong lĩnh vực NTTS trên phạm vi toàn tỉnh.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Vận dụng các phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin. Đồng

thời, sử dụng các phương pháp diễn dịch, quy nạp, thống kê, phân tích,

tổng hợp, đồ thị, dự báo ... kết hợp với nghiên cứu chọn lọc những kiến

thức lý luận đã được đúc kết rút ra từ thực tiễn về tình hình triển khai

thực hiện vốn đầu tư đối với sự phát triển NTTS. Luận văn cũng sử

dụng các tài liệu, số liệu của Tổng cục Thống kê, Bộ Thủy sản, sở Thủy

sản, sở Kế họach - Đầu tư, Cục thống kê, Chi nhánh Ngân hàng Nhà

nước tỉnh, Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

tỉnh và một số đơn vị liên quan về số liệu thống kê, các báo cáo quy

hoạch, báo cáo tổng kết, báo cáo tham luận về vốn đầu tư, về hoạt động

của ngành thủy sản, ...

5. Tình hình nghiên cứu:

Những giải pháp về vốn cho phát triển NTTS ở tỉnh Cà Mau là

vấn đề chưa được nêu ra trong các công trình nghiên cứu trước đây ở

tỉnh Cà Mau. Trong phần nghiên cứu nầy chúng tôi tập trung đề cập đến

các vấn đề cơ bản của hoạt động NTTS, nhất là vấn đề vốn đầu tư cho

phát triển NTTS trong thời qua và đề xuất các giải pháp cho thời gian

tới.

6. Những đóng góp mới:

- Hệ thống lại lý luận về vốn đầu tư cho phát triển NTTS.

- Đánh giá toàn diện thực trạng NTTS và vốn đầu tư cho NTTS ở

tỉnh Cà Mau.

- Đề xuất các giải pháp về vốn để phát triển NTTS ở tỉnh Cà Mau

trong những năm tới theo hướng CNH - HĐH.

7. Kết cấu của luận văn:

Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được kết cấu thành 3

chương:

CHƯƠNG 1: Tổng quan về NTTS và vốn để phát triển NTTS.

CHƯƠNG 2: Thực trạng về phát triển NTTS và vốn đầu tư cho

NTTS ở tỉnh Cà Mau.

CHƯƠNG 3: Giải pháp về vốn đầu tư cho phát triển NTTS ở

tỉnh Cà Mau .

X W

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

VÀ VỐN ĐỂ PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

1.1.1 Khái niệm nuôi trồng thủy sản.

NTTS là hoạt động sản xuất dựa trên cơ sở kết hợp giữa tài nguyên

thiên nhiên sẵn có (mặt nước biển, nước sông ngòi, ao hồ, ruộng trũng,

sông cụt, đầm phá, khí hậu..) với hệ sinh vật sống dưới nước (chủ yếu

là cá, tôm, và thủy sản khác..) có sự tham gia trực tiếp của con người.

Hoạt động này ở Việt Nam bao gồm nuôi, trồng các loại thủy sản nước

ngọt, nước lợ và nước mặn. Các loại thủy sản nuôi trồng chủ yếu hiện

nay là: tôm sú, tôm càng xanh, cá biển (cá song, cá hồng, cá cam, cá

vược, cá bớp, cá chẽm, cá măng…), cá nước ngọt (cá tra, cá ba sa, cá

chép, cá mè, rô phi, trê phi, trắm cỏ, cá trôi, bống tượng, tai tượng, cá

quả, sặc rằn, cá lóc…) các hình thức nuôi chủ yếu là:

- Nuôi tôm sú theo phương pháp công nghiệp và bán công nghiệp,

quảng canh, quảng canh cải tiến.

- Nuôi cá biển trong lồng bè trên mặt nước biển, sông, đầm phá,

ven biển, sông cụt, chủ yếu là cá chẽm, cá mú, cá tra, cá ba sa, cá bống

tượng, cá trôi, cá cá chép, cá mè, ba ba, lươn, ếch...

- Nuôi tôm càng xanh.

- Nuôi nhuyễn thể: ngao, nghêu, sò huyết, ốc..

- Nuôi thủy sản ao hồ, đìa, hầm.

- Nuôi thủy sản trên ruộng trũng, ruộng lúa.

- Trồng rong biển, các đối tượng chủ yếu là rong câu chỉ vàng,

rong mơ, rong kỳ lân, rong cước và rong sụn.

*Chủ thể nuôi: các tổ chức (DN, HTX, tổ hợp tác), hộ gia đình, cá

nhân.

Như vây, hoạt động NTTS rất đa dạng cả về phương thức nuôi, đối

tượng nuôi, mặt nước nuôi trên cơ sở tận dụng các loại diện tích đất,

mặt nước bỏ hoang, mặt nước biển, nước sông suối, dòng chảy, hồ thủy

lợi, thủy điện... hoặc diện tích đất có mặt nước đang sử dụng kém hiệu

quả trong nông nghiệp, lâm nghiệp.

1.1.2. Đặc điểm của nuôi trồng thủy sản.

NTTS có các đặc điểm như sau:

- NTTS là một ngành phát triển trên phạm vi cả nước và có đối

tượng phức tạp so với các ngành sản xuất khác. Tính chất rộng khắp

của ngành thủy sản thể hiện nghề NTTS phát triển ở khắp các vùng

trong nước từ đồng bằng, trung du, miền núi cho đến các vùng ven

biển, ở đâu có diện tích mặt nước là ở đó có thể phát triển nghề NTTS.

Song, mỗi vùng có điều kiện địa hình, khí hậu, thời tiết khác nhau nên

có sự khác nhau về đối tượng sản xuất, về quy trình kỹ thuật, về mùa vụ

sản xuất ... Do đó, trong công tác quản lý và chỉ đạo sản xuất của

ngành thủy sản cần lưu ý đến các vấn đề như: xây dựng cơ sở vật chất

kỹ thuật, xây dựng các chỉ tiêu kế hoạch, chính sách giá cả, vốn đầu tư

cho phù hợp đối với từng khu vực, từng vùng lãnh thổ.

- Trong NTTS đất đai, diện tích mặt nước vừa là tư liệu sản xuất

chủ yếu vừa là tư liệu sản xuất đặt biệt không thể thay thế được. Nếu

không có đất đai, diện tích mặt nước thì không thể tiến hành NTTS

được. Đất đai không những là tư liệu sản xuất mà còn là tư liệu sản

xuất đặc biệt, khác với các tư liệu sản xuất khác. Do diện tích đất đai,

mặt nước có giới hạn, vị trí của chúng cố định, sức sản xuất của chúng

thì không giới hạn và nếu biết sử dụng hợp lý tài nguyên đất đai, diện

tích mặt nước không những không bị hao mòn đi mà còn tốt hơn (tức độ

phì nhiêu, độ màu mỡ của đất đai, diện tích mặt nước ngày một tăng);

mặt khác đất đai, diện tích mặt nước là tư liệu sản xuất không đồng

nhất về mặt chất lượng do cấu tạo thổ nhưỡng, địa hình, vị trí dẫn đến

độ màu mỡ của đất đai, diện tích mặt nước giữa các vùng thường là

khác nhau. Chính vì vậy, khi sử dụng đất đai, diện tích mặt nước phải

hết sức tiết kiệm, phải quản lý chặt chẽ đất đai diện tích mặt nước trên

cả 3 mặt: pháp chế, kinh tế và kỹ thuật.

- NTTS có tính thời vụ cao. Trong NTTS ngoài sự tác động trực

tiếp của con người, các đối tượng nuôi còn chịu sự tác động của môi

trường tự nhiên. Nhân tố cơ bản quyết định tính thời vụ là quy luật sinh