Giải pháp thúc đẩy hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐẶNG THỊ KIM LIÊN

GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY HOÀN THÀNH

CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN,

TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

THÁI NGUYÊN - 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐẶNG THỊ KIM LIÊN

GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY HOÀN THÀNH

CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN,

TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Phát triển nông thôn

Mã số ngành: 60.62.01.16

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Người hướng dẫn khoa học: TS. Bùi Đình Hòa

THÁI NGUYÊN - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

và kết quả nghiên cứu trong luận văn này có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và

chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào khác.

Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ trong việc thực hiện luận văn này đều

đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn

gốc.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2016

Tác giả

Đặng Thị Kim Liên

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài “Giải pháp thúc đẩy hoàn thành

chương trình xây dựng nông thôn mới tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh

Thái Nguyên”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên nhiệt tình

của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc nhất tới tất

cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập

và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, khoa kinh tế và phát triển nông

thôn của Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi

về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn

TS. Bùi Đình Hoà.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp rất nhiều ý kiến quý báu của các

nhà khoa học, các thầy cô giáo trong trường Đại học nông lâm Thái Nguyên

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn nhận được sự giúp đỡ và cộng

tác của các đồng chí tại Uỷ ban nhân dân TP. Thái Nguyên, phòng kinh tế, Ban

điều phối xây dựng nông thôn mới TP. Thái Nguyên, chi cục thống kê thành

phố, các đồng chí lãnh đạo và các hộ dân tham gia khảo sát điều tra tại UBND

xã Đồng Bẩm, xã Cao Ngạn, tôi xin cảm ơn sâu sắc tới các đồng chí đã hỗ trợ

nhiệt tình, cung cấp số liệu liên quan tới đề tài.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2016

Tác giả

Đặng Thị Kim Liên

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..............................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG..............................................................................vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Ý nghĩa của nghiên cứu................................................................................. 3

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ XÂY DỰNG

NÔNG THÔN MỚI......................................................................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về xây dựng nông thôn mới ................................................. 4

1.1.1. Lý luận về nông thôn .......................................................................... 4

1.1.2. Lý luận về xây dựng nông thôn mới ................................................... 5

1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về xây dựng nông thôn mới .................................. 7

1.2.1. Tình hình nghiên cứu về xây dựng mô hình PTNT trên thế giới........ 7

1.2.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam............................. 14

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.....28

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 29

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................... 29

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu........................................................................... 29

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 29

2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 29

2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu............................................................. 32

iv

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 32

3.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội TP. Thái Nguyên .......... 33

3.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................. 33

3.1.2. Khái quát thực trạng điều kiện kinh tế - xã hội TP. Thái Nguyên ... 36

3.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới tại TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ..... 46

3.2.1. Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về việc xây dựng

nông thôn mới ............................................................................................. 46

3.2.2. Chủ trương, chính sách của tỉnh Thái Nguyên ................................. 48

3.2.3. Việc triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới trên địa bàn

TP. Thái Nguyên.......................................................................................... 50

3.3. Thực trạng xây dựng nông thôn mới tại 02 xã nghiên cứu/địa bàn

thành phố Thái Nguyên theo các tiêu chí trong bộ tiêu chí quốc gia về xây

dựng nông thôn mới ........................................................................................ 51

3.3.1. Thực trạng quy hoạch và thực hiện quy hoạch của 02 xã nghiên

cứu............................................................................................................... 51

3.3.2. Thực trạng cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội so với tiêu chí NTM ......... 52

3.3.3. Thực trạng kinh tế và tổ chức sản xuất của 02 xã nghiên cứu trên

địa bàn TP. Thái Nguyên so với tiêu chí NTM ........................................... 59

3.3.4. Người dân về vấn dề xây dựng NTM ............................................... 65

3.3.5. Sự tham gia của người dân trong quá trình xây dựng nông thôn

mới .............................................................................................................. 66

3.3.6. Đánh giá việc thực hiện chương trình xây dựng Nông thôn mới

trên địa bàn nghiên cứu ............................................................................... 73

3.4. Những thuận lợi, khó khăn, cơ hội và thách thức liên quan đến quá trình

xây dựng nông thôn mới tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên............. 74

3.4.1. Những thuận lợi ................................................................................ 74

3.4.2. Khó khăn và thách thức..................................................................... 74

3.4.3. Cơ hội................................................................................................ 76

3.4.4. Thách thức......................................................................................... 76

v

3.5. Phương hướng và giải pháp đẩy mạnh quá trình hoàn thành chương

trình xây dựng nông thôn mới ở TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ........... 77

3.5.1. Mục tiêu xây dựng nông thôn mới của thành phố Thái Nguyên ...... 77

3.5.2. Giải pháp đẩy mạnh hoàn thành chương trình xây dựng NTM tại

thành phố Thái Nguyên............................................................................... 79

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 84

PHỤ LỤC....................................................................................................... 86

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CN-TTCN : Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp

CT NTM : Chương trình Nông thôn mới

GDP : Thu nhập bình quân đầu người

GTVT : Giao thông vận tải

HĐND : Hội đồng nhân dân

NTM : Nông thôn mới

PTNT : Phát triển nông thôn

TCXDVN : Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam

THCN : Trung học chuyên nghiệp

THCS : Trung học cơ sở

TP : Thành phố

TTCP : Thủ tướng Chính phủ

UBND : Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Biến động đất đai TP. Thái Nguyên thống kê 2013- 2015 34

Bảng 3.2. Cơ cấu kinh tế của các ngành trên địa bàn TP. Thái

Nguyên ............................................................................... 36

Bảng 3.3. Tình hình dân số và lao động của thành phố Thái Nguyên

năm 2013-2015................................................................... 37

Bảng 3.4. Cơ sở hạ tầng ngành giáo dục thành phố Thái Nguyên năm

2012 - 2015......................................................................... 43

Bảng 3.5. Chiều dài các loại đường trong hệ thống giao thông thành

phố Thái Nguyên năm 2012 - 2015................................... 45

Bảng 3.6. Cơ sở hạ tầng ngành y tế thành phố Thái Nguyên năm 2012-

2015 .................................................................................... 45

Bảng 3.7. Đánh giá của người dân về cách thức triển khai xây dựng

nông thôn mới .................................................................... 51

Bảng 3.8. Thực trạng quy hoạch và thực hiện quy hoạch so với tiêu chí

NTM ................................................................................... 52

Bảng 3.9. Thực trạng cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội so với tiêu chí

NTM ................................................................................... 53

Bảng 3.10. Tình hình thực hiện tiêu chí thủy lợi (Tính đến tháng 12 năm

2015)................................................................................... 55

Bảng 3.11. Tình hình thực hiện tiêu chí về điện nông thôn (Tính đến

tháng 12 năm 2015)............................................................ 56

Bảng 3.12. Hệ thống các trường học trên địa bàn TP. Thái Nguyên .... 56

Bảng 3.13. Tình hình thực hiện tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa (Tính đến

tháng 12 năm 2015)............................................................ 57

Bảng 3.14. Tình hình thực hiện tiêu chí về bưu điện (Tính đến tháng 12

năm 2015)........................................................................... 58

viii

Bảng 3.15. Tình hình thực hiện tiêu chí nhà ở dân cư (Tính đến tháng 12

năm 2015)........................................................................... 58

Bảng 3.16. Thực trạng kinh tế và tổ chức sản xuất của 02 xã theo tiêu chí

NTM ................................................................................... 59

Bảng 3.17. Tình hình thực hiện tiêu chí giáo dục tại 2 xã nghiên cứu. 62

Bảng 3.18. Tình hình thực hiện tiêu chí môi trường tại 02 xã nghiên cứu

(tính đến tháng 12 năm 2015) ............................................ 63

Bảng 3.19: Tình hình thực hiện tiêu chí hệ thống tổ chức chính trị..... 64

Bảng 3.20. Cơ cấu ngành nghề hộ gia đình năm 2016......................... 65

Bảng 3.21. Kết quả huy động tiền của người dân trong xây dựng NTM

tại 2 xã nghiên cứu (tính đến tháng 6 năm 2016)............... 66

Bảng 3.22. Kết quả điều tra nguồn cung cấp thông tin cho người dân về

chương trình NTM)............................................................ 67

Bảng 3.23. Kết quả điều tra sự hiểu biết của người dân về chương trình

NTM................................................................................... 69

Bảng 3.24. Kết quả điều tra các hoạt động tham gia ý kiến của người dân

vào chương trình NTM....................................................... 70

Bảng 3.25. Kết quả điều tra cán bộ về những hoạt động xây dựng

NTM ................................................................................... 72

Bảng 3.26. Số tiêu chí chưa hoàn thành của các xã địa bàn nghiên

cứu ...................................................................................... 74

ix