Giải pháp quản lý và khai thác du lịch sinh thái ở các vườn quốc gia Việt Nam theo hướng phát triển bền vững ( Nghiên cứu điểm VQG Cúc Phương)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

NGUYỄN VĂN HỢP

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ VÀ KHAI THÁC DU LỊCH SINH THÁI

Ở CÁC VƯỜN QUỐC GIA VIỆT NAM THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

(NGHIÊN CỨU ĐIỂM VQG CÚC PHƯƠNG)

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ

Hà Nội, năm 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

NGUYỄN VĂN HỢP

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ VÀ KHAI THÁC DU LỊCH SINH THÁI

Ở CÁC VƯỜN QUỐC GIA VIỆT NAM THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

(NGHIÊN CỨU ĐIỂM VQG CÚC PHƯƠNG)

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế (Kinh tế Du lịch)

Mã số: 62 34 04 10

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học

PGS.TS. Nguyễn Đình Hòa

TS. Lê Thị Lan Hương

Hà Nội, năm 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận án: Giải pháp quản lý và khai thác du lịch sinh thái

ở các vườn quốc gia Việt Nam theo hướng phát triển bền vững (Nghiên cứu điểm

VQG Cúc Phương) là công trình nghiên cứu độc lập của tôi, do chính tôi hoàn

thành.

Các tài liệu tham khảo, trích dẫn; Các số liệu thống kê phục vụ mục đích

nghiên cứu của công trình này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng.

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Văn Hợp

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu, quý Thầy/Cô trong

khoa Du lịch và Khách sạn, Viện Sau đại học – trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà

Nội đã giảng dạy, trang bị kiến thức cho tôi trong toàn khóa học; Ban giám hiệu,

Ban chủ nhiệm khoa Kinh tế và QTKD – trường Đại học Lâm nghiệp đã tạo điều

kiện cho tôi được tham gia khóa học.

Tôi xin trân trọng cám ơn PGS.TS. Nguyễn Đình Hòa và TS. Lê Thị Lan

Hương đã tận tình hướng dẫn và đóng góp những ý kiến quý báu cho tôi trong quá

trình hoàn thiện Luận án.

Xin chân thành cám ơn Ban quản lý các VQG trực thuộc Bộ NN&PTNT và

đặc biệt là Ban quản lý VQG Cúc Phương, các chuyên gia, bạn bè, đồng nghiệp và

những người có liên quan đã cung cấp tài liệu và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi

hoàn thành Luận án.

Sau cùng, xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến gia đình đã động viên, giúp

đỡ tôi trong quá trình học tập.

Hà Nội, ngày tháng năm 2014

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Văn Hợp

i

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .....................................................................v

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU............................................................vi

LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................1

2 . Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................3

3. Nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu................................................................4

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................5

5. Tổng quan nghiên cứu và những đóng góp mới của luận án..................5

6. Kết cấu của luận án ................................................................................13

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN VỀ QUẢN LÝ, KHAI THÁC

DU LỊCH SINH THÁI Ở CÁC VƯỜN QUỐC GIA THEO HƯỚNG

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG .........................................................................14

1.1. Lý luận cơ bản về du lịch và phát triển du lịch bền vững .................14

1.1.1. Những vấn đề chung về du lịch ........................................................14

1.1.2. Phát triển du lịch bền vững ...............................................................18

1.2. Lý luận cơ bản về du lịch sinh thái ......................................................22

1.2.1. Khái niệm du lịch sinh thái ...............................................................22

1.2.2. Những đặc trưng của du lịch sinh thái...............................................25

1.2.3. Du lịch sinh thái và phát triển bền vững ..........................................26

1.3. Quản lý và khai thác du lịch sinh thái tại các vườn quốc gia ............28

1. .1. ối quan hệ giữa du lịch sinh thái và các vườn quốc gia.................28

1.3.2. Hoạt động quản lý, khai thác du lịch sinh thái ở các vườn quốc

gia....................................................................................................................35

ii

1.4. Kinh nghiệm phát triển du lịch sinh thái và quản lý vườn quốc gia

trên thế giới ...................................................................................................39

1.4.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch sinh thái...........................................39

1.4.2. Kinh nghiệm quản lý các vườn quốc gia...........................................46

1.4.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý, khai thác du lịch sinh thái ở các

vườn quốc gia..................................................................................................49

Kết luận chương 1 ........................................................................................50

CHƯƠNG 2

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........................................................52

2.1. Mô hình nghiên cứu................................................................................52

2.2. Phương pháp luận trong nghiên cứu luận án......................................53

2.3. Nguồn dữ liệu..........................................................................................55

2.4. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu................................................56

Kết luận chương 2 ........................................................................................63

CHƯƠNG 3

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ, KHAI THÁC DU LỊCH SINH THÁI

Ở CÁC VƯỜN QUỐC GIA VIỆT NAM VÀ VƯỜN QUỐC GIA CÚC

PHƯƠNG ....................................................................................................64

3.1. Hoạt động du lịch sinh thái hiện nay tại các vườn quốc gia Việt

Nam.................................................................................................................64

3.1.1. Tài nguyên du lịch sinh thái ở các vườn quốc gia Việt Nam............64

3.1.2. Thực trạng quản lý, khai thác du lịch sinh thái ở vườn quốc gia Việt

Nam.................................................................................................................67

3.1.3. Nhận xét chung về quản lý, khai thác du lịch sinh thái ở vườn quốc

gia Việt Nam...................................................................................................75

3.2. Giới thiệu về vườn quốc gia Cúc Phương...........................................79

3.2.1. Lịch sử hình thành vườn quốc gia Cúc Phương................................79

iii

3.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của vườn quốc giaG Cúc Phương..................79

3.3. Điều kiện phát triển du lịch sinh thái vườn quốc gia Cúc Phương....80

3.3.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên..............................................................80

3.3.2. Tài nguyên du lịch nhân văn.............................................................81

. . . Điều kiện cơ sở hạ tầng.....................................................................83

3.4. Thực trạng tổ chức quản lý tại vườn quốc gia Cúc Phương..............85

3.4.1. Mô hình tổ chức quản lý ...................................................................85

.4.2. Đặc điểm lao động của vườn quốc gia Cúc Phương.........................88

3.5. Thực trạng khai thác du lịch sinh thái tại vườn quốc gia Cúc

Phương............................................................................................................89

. .1. Cơ sở vật chất k thuật phục vụ du lịch............................................ 9

. .2. Các hoạt động du lịch chủ yếu tại vườn quốc gia Cúc Phương........92

3.5.3. Thị trường khách du lịch của vườn quốc gia Cúc Phương ..............93

3.5.4. Sự tham gia của cộng đồng địa phương trong khai thác DLST........97

3.5.5. Sự tham gia của các doanh nghiệp du lịch trong khai thác DLST..100

3.5.6. Kết quả kinh doanh DLST của vườn quốc gia Cúc Phương...........102

3.6. Thuận lợi, khó khăn trong quản lý và khai thác du lịch sinh thái ở

vườn quốc gia Cúc Phương .......................................................................102

3.6.1. Thuận lợi.........................................................................................102

.6.2. Khó khăn.........................................................................................104

Kết luận chương 3.......................................................................................104

CHƯƠNG 4

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ VÀ KHAI THÁC DU LỊCH SINH

THÁI Ở CÁC VƯỜN QUỐC GIA VÀ VƯỜN QUỐC GIA CÚC

PHƯƠNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG........................106

4.1. Chiến lước phát triển du lịch Việt Nam ............................................106

4.2. Giải pháp quản lý các vườn quốc gia..................................................107

4.2.1. Quan điểm quản lý về vai trò của rừng và vườn quốc gia...............107

4.2.2. Giải pháp thực hiện.........................................................................107

iv

4.3. Giải pháp khai thác du lịch sinh thái bền vững ở các vườn quốc

gia..................................................................................................................114

4.3.1. Mô hình phát triển DLST bền vững cho các vườn quốc gia...........114

4.3.2. Nhóm giải pháp tới Ban quản lý vườn quốc gia ............................116

4.3.3. Nhóm giải pháp tới cộng đồng địa phương.....................................133

4.3.4. Nhóm giải pháp tới các công ty du lịch...........................................136

4.3.5. Nhóm giải pháp tới khách du lịch...................................................139

4.4. Một số kiến nghị ................................................................................. 141

4.4.1. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước............................................141

4.4.2. Đối với các vườn quốc gia..............................................................141

Kết luận chương 4.......................................................................................142

KẾT LUẬN .................................................................................................144

DANH MỤC NHỮNG CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ

LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI........................................................................147

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................148

PHỤ BIỂU 01:Phiếu phỏng vấn khách du lịch.........................................154

PHỤ BIỂU 02:Phiếu thăm dò người dân địa phương..............................158

PHỤ BIỂU 03: Phiếu thăm dò ý kiến ban quản lý VQG.........................161

PHỤ BIỂU 04: Các VQG Việt Nam..........................................................162

PHỤ BIỂU 05: Mức sẵn lòng chi trả của du khách.................................163

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BTTN: Bảo tồn thiên nhiên

BT: Bảo tồn

CBVC: Cán bộ viên chức

LĐHĐ: Lao động hợp đồng

DL: Du lịch

DLST: Du lịch sinh thái

DLST&GDMT: Du lịch sinh thái và giáo dục môi trường

NN&PTNT: Nông nghiệp và phát triển nông thôn

TNHHMTV: Trách nhiệm hữu hạn một thành viên

WTP: ức sẵn lòng chi trả

VQG: Vườn quốc gia

UNWTO: Tổ chức du lịch thế giới

UBND: Ủy ban nhân dân

vi

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Tổng hợp một số khái niệm về DLST.............................................24

Bảng 2.1. Những điểm khác biệt giữa nghiên cứu định tính và định lượng...54

Bảng 2.2. Nội dung, câu hỏi nghiên cứu và các khoản mục điều tra khách....57

Bảng 2.2. Nội dung, câu hỏi nghiên cứu và các khoản mục điều tra HGD.....59

Bảng 3.1. ột số chỉ tiêu về đa dạng sinh học tại các VQG..........................66

Bảng 3.2: Cơ cấu các nguồn thu từ khách du lịch năm 2009..........................74

Bảng 3. : Cơ cấu các nguồn kinh phí thường xuyên giai đoạn 2006-2009 của

các VQG trực thuộc Bộ NN&PTNT……………...........................................75

Bảng .4: Trình độ đội ngũ lao động VQG Cúc Phương năm 2011...............

Bảng 3.5: Số lượng phòng nghỉ ở Trung tâm DLST&GDMT…….......….....90

Bảng 3.6: Đánh giá của khách du lịch du lịch VQG Cúc Phương…..............96

Bảng 3.7: Tổng hợp ý kiến người dân về ảnh hưởng của du lịch...................99

Bảng 3.8: Cơ cấu doanh thu từ hoạt động du lịch…………….....................102

Bảng 4.1: ức sẵn lòng trả thêm phí vào của VQG Cúc Phương…............124

CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu du khách đến VQG Cúc Phương…....……….......….....94

Biểu đồ 3.2. Cơ cấu độ tuổi của du khách………………....………...............9

Biểu đồ 3.3. Cơ cấu nghề nghiệp của du khách…………....……..................95

CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Sơ đồ quản lý các VQG trực thuộc Bộ NN&PTNT…...................68

Sơ đồ 3.2: Sơ đồ quản lý các VQG trực thuộc các tỉnh …………..................69

Sơ đồ 3.3: Sơ đồ tổ chức của các VQG trực thuộc Bộ NN&PTNT…............72

vii

Sơ đồ 3.4: Sơ đồ tổ chức của các VQG trực thuộc các Tỉnh…………...........72

Sơ đồ 3.5: Cơ cấu tổ chức của VQG Cúc Phương..........................................86

Sơ đồ 4.1: Cơ cấu đồng quản lý tài nguyên rừng VQG................................110

Sơ đồ 4.2: Mô hình phát triển DLST theo hướng bền vững tại VQG...........114

Sơ đồ 4.3: Đề xuất mô hình tổ chức VQG – Phương án 1……………....…11

Sơ đồ 4.4: Đề xuất mô hình tổ chức VQG – phương án 2…………............119

CÁC HÌNH

Hình 1.1. Các yếu tố cấu thành điểm đến du lịch............................................16

Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu…....................................................................52

Hình 4.1: Đường cầu WTP của khách đến VQG Cúc Phương.....................122

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm gần đây, theo tổ chức du lịch thế giới (UNWTO), Du lịch

sinh thái (DLST) đã và đang phát triển rất nhanh ở nhiều nước trên thế giới và thu

hút được ngày càng nhiều sự chú ý của các tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là những

người có nhu cầu về vãn cảnh, khám phá thiên nhiên và tìm hiểu sự đa dạng hệ sinh

thái, động thực vật cũng như tính độc đáo, đặc thù của văn hóa bản địa gắn liền với

tài nguyên du lịch đó. Sự phát triển của DLST một mặt mang lại việc làm, thu nhập

và lợi nhuận cho địa phương và quốc gia nhất là ở những vùng hẻo lánh, xa xôi,

vùng nông thôn - nơi có những khu bảo tồn, phong cảnh thiên nhiên đẹp và nét văn

hóa địa phương đặc thù; mặt khác vẫn bảo vệ được môi trường tự nhiên, sự đa dạng

sinh học và văn hóa địa phương. Hơn thế, DLST góp phần quan trọng trong việc

phát triển cộng đồng, giáo dục môi trường, văn hóa, lịch sử và các hoạt động giải

trí. Vì thế, ở nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, DLST đã trở thành một loại

hình kinh doanh có hiệu quả cho việc bảo vệ môi trường sinh thái, bằng việc làm

giảm sức ép đến sự khai thác nguồn tài nguyên cho nhu cầu dịch vụ du lịch của

khách du lịch và dân cư địa phương.

Ở Việt Nam, DLST là lĩnh vực được nghiên cứu từ giữa thập kỷ 90 của thế

kỷ XX. Ngày nay, DLST càng được quan tâm của các cấp, các ngành trong bối

cảnh phát triển du lịch trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn và càng trở nên quan

trọng hơn khi du lịch trở thành chiến lược của quốc gia và được nhiều người biết

đến.

Các Vườn quốc gia (VQG) và khu bảo tồn thiên nhiên khu (BTTN) là nơi tập

trung đa dạng sinh học cao, trong đó có nhiều loài động - thực vật đặc hữu, quý

hiếm và có khả năng hấp dẫn du khách. Các cộng đồng dân cư địa phương sinh

sống trong khu vực các VQG đều có những giá trị văn hóa bản địa độc đáo và mang

những đặc sắc riêng đây là những thuận lợi cho việc phát triển loại hình DLST. Việt

Nam có 0 VQG nằm rải rác trên phạm vi toàn quốc, trong đó 6 VQG trực thuộc Bộ

2

NN&PTNT quản lý và 24 VQG thuộc các tỉnh quản lý, với nhiều giá trị tài nguyên

thuận lợi để phát triển du lịch nói chung và DLST nói riêng. Đồng thời, phần lớn

các VQG có vai trò kép, một mặt đây là khu vực cung cấp nơi cư trú cho sự sống

hoang dã, mặt khác nó lại phục vụ như là nơi du lịch đặc thù cho khách du lịch.

Việc quản lý các mâu thuẫn tiềm ẩn giữa hai mục đích này có thể là một vấn đề, cụ

thể là du khách sẽ đem lại nguồn kinh phí cho VQG cũng như góp phần nâng cao

đời sống cho người dân địa phương, quảng bá các giá trị văn hóa bản địa tạo điều

kiện duy trì và bảo tồn hệ sinh thái và các giá trị văn hóa bản địa; Các VQG cũng là

nguồn cung cấp các tài nguyên thiên nhiên có giá trị như gỗ, khoáng sản và các loại

tài nguyên có giá trị khác. Sự cân bằng giữa nhu cầu khai thác các tài nguyên này

với tổn thất do việc khai thác gây ra thường là thách thức rất quan trọng đối với hệ

thống quản lý các VQG.

Các VQG hiện nay được coi là một loại rừng và được quản lý theo quy chế

của rừng đặc dụng chứ chưa được quan tâm đến khía cạnh là một loại tài nguyên du

lịch. Hơn thế nữa, do các VQG hiện tại đang được quản lý nhằm mục tiêu chính là

bảo tồn đa dạng sinh học nên đã hạn chế sự phát triển DLST, hạn chế sự tham gia

của các doanh nghiệp du lịch và cộng đồng dân cư địa phương trong việc khai thác

tài nguyên DLST. ối quan hệ giữa Ban quản lý VQG (cơ quan chức năng được

giao quản lý rừng) với cộng đồng dân cư và các doanh nghiệp du lịch chưa được

thống nhất và chặt chẽ dẫn đến làm giảm hiệu quả của việc khai thác tài nguyên du

lịch này. Do đó việc quản lý các VQG theo hướng là một loại tài nguyên rừng đơn

thuần với chức năng bảo tồn sự đa dạng sinh học hay coi đây là một tài nguyên du

lịch với chức năng kép là vừa bảo tồn đa dạng sinh học vừa khai thác DLST tạo thu

nhập là một vấn đề cần phải làm rõ.

Các VQG có một giá trị về tài nguyên DLST rất lớn, nếu không khai thác thì

đã bỏ phí nhưng nếu khai thác không hợp lý thì sẽ hủy hoại nguồn tài nguyên do đó

cần phải có các mô hình, giải pháp quản lý và khai thác hợp lý làm sao khai thác

được tối đa các giá trị kinh tế của tài nguyên đồng thời không tác động xấu tới các

giá trị về sinh thái của nguồn tài nguyên này.

3

Từ kinh nghiệm quản lý VQG của một số nước trên thế giới cho thấy việc

khai thác tài nguyên tại các VQG để phát triển DLST hợp lý đã đảm bảo được cả 2

mục tiêu là (i) Bảo tồn hệ sinh thái bền vững về môi trường và (ii) tạo thêm kinh phí

hoạt động cho VQG, nâng cao đời sống của cộng đồng dân cư địa phương đảm bảo

bền vững về kinh tế và xã hội.

Với 0 VQG Việt Nam nằm rải rác trên toàn quốc, do đó việc nghiên cứu tất

cả các VQG là rất khó thực hiện. Hơn nữa, các VQG hiện tại đều được coi là Ban

quản lý rừng đặc dụng và được điều chỉnh bằng những văn bản quy phạm pháp luật

chung có liên quan; Chức năng, nhiệm vụ vủa các VQG hiện nay đều giống nhau;

Các VQG chỉ khác nhau về độ dạng sinh học và quy mô diện tích. Từ những lý do

trên cho thấy, có thể lựa chọn 1 điểm nghiên cứu để minh chứng cho các VQG còn

tổng thể các VQG khác của Việt Nam được nghiên cứu dựa trên các tài liệu thứ cấp

và việc tham vấn ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực có liên quan. VQG Cúc

Phương có thể nói là VQG đặc trưng cho các VQG tại Việt Nam và được chọn làm

nghiên cứu điểm bởi: VQG Cúc Phương là VQG được thành lập đầu tiên tại Việt

Nam; VQG Cúc Phương có diện tích tương đối lớn, nằm trên diện tích của tỉnh là

Hòa Bình – Ninh Bình và Thanh Hóa với những giá trị về đa dạng sinh học điển

hình, có nguồn tài nguyên DLST phong phú; VQG Cúc Phương đã có nghiên cứu

và bắt đầu kinh doanh du lịch dựa vào tài nguyên VQG rất sớm; Số lượng khách du

lịch đến VQG tương đối đông; VQG Cúc Phương nằm ở miền bắc nên thuận lợi và

phù hợp với điều kiện nghiên cứu.

Từ thực tế nói trên, việc nghiên cứu đề tài “Giải pháp quản lý và khai thác

du lịch sinh thái ở các Vườn quốc gia Việt Nam theo hướng phát triển bền vững

(nghiên cứu điểm VQG Cúc Phương)” là cần thiết.

2. Mục tiêu nghiên cứu của luận án

Góp phần phát triển cơ sở lý luận về du lịch sinh thái và quản lý DLST.

Nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý và khai thác du lịch sinh thái tại VQG Cúc

Phương nhằm đề xuất các giải pháp quản lý và các phương án khai thác DLST ở

VQG Cúc Phương và các VQG Việt Nam theo hướng phát triển bền vững.

4

3. Nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu

3.1. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Trên cơ sở hệ thống hóa để góp phần phát triển cơ sở lý luận và thực tiễn về

quản lý và khai thác du lịch sinh thái ở các VQG.

- Xác định được mối quan hệ giữa phát triển du lịch sinh thái và phát triển

bền vững cho các VQG,

- Đánh giá được thực trạng cơ chế và mô hình quản lý các VQG ở Việt Nam,

- Đánh giá được hiện trạng quản lý và khai thác DLST tại VQG Cúc Phương.

- Đề xuất được các giải pháp quản lý và các phương án khai thác DLST tại

VQG Cúc Phương và các VQG ở VN định hướng giai đoạn 2010 – 2020.

3.2. Câu hỏi nghiên cứu

Để làm rõ mục tiêu của luận án thì câu hỏi nghiên cứu cần được trả lời là:

1. Giải pháp quản lý nào cho phép phát triển du lịch sinh thái theo

hướng bền vững tại các VQG của Việt Nam?

Để phát triển du lịch bền vững đòi hỏi cần có sự tham gia của các bên liên

quan trong việc quản lý và khai thác tài nguyên DLST do vậy để trả lời câu hỏi này,

những vấn đề sau đây cần được tìm hiểu và nghiên cứu:

1.a. Những yếu tố nào thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng dân cư địa

phương vào sự phát triển DLST tại các VQG?

1.b. Những yếu tố nào cản trở sự tham gia của cộng đồng dân cư địa phương

vào sự phát triển DLST tại các VQG?

1.c. Những yếu tố nào thúc đẩy sự tham gia của các doanh nghiệp du lịch vào

sự phát triển DLST tại các VQG?

1.d. Những yếu tố nào cản trở sự tham gia của các doanh nghiệp du lịch vào

sự phát triển DLST tại các VQG?

2. Vai trò cũng như việc tổ chức và cơ chế hoạt động cho Ban quản lý

các VQG (Cơ quan chức năng được giao quản lý các khu rừng đặc dụng – nguồn

tài nguyên DLST) như thế nào là hợp lý để vừa quản lý được tài nguyên rừng,

bảo vệ sự đa dạng sinh học vừa khai thác được hiệu quả về DLST?