Giải pháp quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––––

HOÀNG THÙY VÂN

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––––

HOÀNG THÙY VÂN

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẮC NINH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. VŨ BÁ THỂ

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ này là công trình nghiên cứu độc lập của

riêng tôi; số liệu sử dụng và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung

thực và chưa được sử dụng để bảo vệ cho bất cứ một học vị nào.

Luận văn đã sử dụng nhiều nguồn thông tin liên quan khác nhau để phục vụ cho

việc nghiên cứu, các nguồn thông tin đã được xử lý và trích dẫn rõ nguồn tài liệu tham

khảo theo quy định. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện đề tài đã được cảm ơn./.

Thái Nguyên, tháng ... năm 2015

Tác giả luận văn

Hoàng Thùy Vân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Sau hơn hai năm học tập tại trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh

Thái Nguyên tôi đã được các thầy, cô truyền đạt kiến thức và hướng dẫn, giúp đỡ

tôi hoàn thành khoá học đào tạo thạc sĩ. Trong quá trình học tập và nghiên cứu

ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp đỡ của nhiều tập thể, cá

nhân trong và ngoài nhà trường. Đến nay tôi đã hoàn thành chương trình các môn

học và luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế.

Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của quý thầy, cô trong và

ngoài trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, các thầy cô trực

tiếp giảng dạy trong suốt hơn hai năm qua, đặc biệt là thầy giáo TS. Vũ Bá Thể đã

dành nhiều thời gian, tâm huyết hướng dẫn, giúp đỡ để tôi nghiên cứu và hoàn

thành luận văn Thạc sĩ này.

Mặc dù bản thân tôi đã có nhiều cố gắng hoàn thiện luận văn của mình bằng cả

kiến thức đã được trang bị và vốn kinh nghiệm sẵn có. Tuy nhiên, do thời gian và trình

độ chuyên môn còn hạn chế nên luận văn khó tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong

nhận được sự tham gia đóng góp ý kiến của quý thầy cô, cùng toàn thể các bạn.

Một lần nữa tôi xin được trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng ... năm 2015

Tác giả luận văn

Hoàng Thùy Vân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài ..............................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Đóng góp của đề tài.................................................................................................3

5. Kết cấu của đề tài ....................................................................................................3

Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ

QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ..............4

1.1. Tín dụng và rủi ro tín dụng trong hoạt động của ngân hàng thương mại...................4

1.1.1. Ngân hàng thương mại và hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại ......4

1.1.2. Rủi ro tín dụng của Ngân hàng thương mại....................................................15

1.2. Quản lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại .....22

1.2.1. Khái niệm quản lý rủi ro tín dụng ...................................................................22

1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tín dụng .......................24

1.2.3. Nội dung hoạt động quản lý rủi ro tín dụng....................................................24

1.2.4. Chỉ tiêu đánh giá chất lượng quản lý rủi ro tín dụng ......................................34

1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng quản lý rủi ro tín dụng......................36

1.3. Kinh nghịêm quản lý rủi ro tín dụng của một số ngân hàng thương mại

nước ngoài và bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam................................41

1.3.1. Kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng của một số NHTM nước ngoài.............41

1.3.2. Kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng của một số NHTM trong nước .............44

1.3.3. Một vài kinh nghiệm liên hệ cho Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển

Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh...............................................................................49

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................51

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................51

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................51

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin: Đề tài sử dụng thông tin thứ cấp làm tài

liệu nghiên cứu..........................................................................................................51

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin...........................................................................52

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................52

2.2.4. Phương pháp xếp hạng tín nhiệm của Moody’s và Standard & Poor’s..........53

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................55

2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh chất lượng tín dụng tại Chi nhánh:..............................55

2.3.2. Chỉ tiêu đánh giá về quy trình nghiệp vụ ........................................................55

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI

NHÁNH BẮC NINH...............................................................................................56

3.1. Tổng quan về ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh

Bắc Ninh (BIDV Bắc Ninh)......................................................................................56

3.1.1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển của BIDV Bắc Ninh ....................56

3.1.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV Bắc Ninh....................................62

3.2. Phân tích thực trạng công tác quản lý rủi ro tín dụng tại BIDV Bắc Ninh...............66

3.2.1. Thực trạng rủi ro tín dụng tại BIDV Bắc Ninh ...............................................66

3.2.2. Thực trạng công tác quản lý rủi ro tín dụng tại BIDV Bắc Ninh....................77

3.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư

và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh..........................................................88

3.3. Đánh giá công tác quản lý rủi ro tín dụng tại BIDV Bắc Ninh..........................92

3.3.1. Kết quả đạt được .............................................................................................92

3.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân ........................................................................94

Chƣơng 4: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ RỦI RO

TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT

NAM - CHI NHÁNH BẮC NINH .........................................................................96

4.1. Phương hướng hoạt động của BIDV Bắc Ninh trong thời gian tới ...................96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

4.1.1. Định hướng tái cơ cấu hoạt động kinh doanh của Chi nhánh .........................96

4.1.2. Mục tiêu chung của chi nhánh ........................................................................96

4.1.3. Kế hoạch tín dụng ...........................................................................................96

4.2. Giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại BIDV Bắc Ninh ....................98

4.2.1. Xây dựng và hoàn thiện mục tiêu, chiến lược, chính sách quản lý rủi

ro tín dụng ................................................................................................................98

4.2.2. Xây dựng hệ thống kiểm soát các nguồn rủi ro phù hợp ..............................100

4.2.3. Nâng cao chất lượng thẩm định và kiểm tra sử dụng vốn sau khi cho vay .........103

4.2.4. Kiên quyết xử lý nợ tồn đọng, nợ xấu xuống mức thấp nhất có thể .............108

4.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm toán nội bộ..........................................102

4.2.6. Nâng cao khả năng thu thập và xử lý thông tin.............................................100

4.2.7. Hoàn thiện hoạt động tài trợ rủi ro tín dụng..................................................103

4.2.8. Nâng cao chất lượng tuyển chọn và bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ

nhân viên tín dụng đặc biệt là đội ngũ làm công tác quản lý rủi ro tín dụng..........109

4.3. Một số kiến nghị...............................................................................................110

4.3.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước ........................................................110

4.3.2. Kiến nghị đối với ngân hàng Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển

Việt Nam ................................................................................................................111

KẾT LUẬN............................................................................................................112

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................113

PHỤ LỤC...............................................................................................................115

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DN : Doanh nghiệp

DPRR : Dự phòng rủi ro

HĐV : Huy động vốn

NH : Ngân hàng

NHNN : Ngân hàng nhà nước

NHTM : Ngân hàng thương mại

RRTD : Rủi ro tín dụng

TCKT : Tổ chức kinh tế

TCTD : Tổ chức tín dụng

TMCP : Thương mại cổ phần

TSĐB : Tài sản đảm bảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1 Cơ cấu nguồn vốn ......................................................................................62

Bảng 3.2. Tình hình dư nợ của ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Bắc Ninh...64

Bảng 3.3. Cơ cấu tín dụng.........................................................................................65

Bảng 3.4. Tổng hợp phân loại nợ..............................................................................67

Bảng 3.5. Thực trạng nợ xấu qua các năm................................................................68

Bảng 3.6. Tình hình dư nợ và nợ xấu của ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển

Bắc Ninh phân theo kỳ hạn......................................................................69

Bảng 3.7. Tình hình dư nợ và nợ xấu của ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển

Bắc Ninh phân theo tiền tệ.......................................................................71

Bảng 3.8. Nợ xấu phân theo hình thức bảo đảm tiền vay .........................................72

Bảng 3.9. Tình hình dư nợ và nợ xấu của ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển

Bắc Ninh phân theo thành phần kinh tế...................................................74

Bảng 3.10. Tình hình dư nợ và nợ xấu của ngân hàng TMCP Đầu tư và phát

triển Bắc Ninh phân theo ngành kinh tế ..................................................76

Bảng 3.11. Bảng hướng dẫn xác định nguy cơ rủi ro khách hàng ............................79

Bảng 3.12. Bảng xếp loại khách hàng doanh nghiệp theo điểm số của Ngân

hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Bắc Ninh ............................................81

Bảng 3.13. Kết quả xếp loại khách hàng theo điểm số tại Chi nhánh ......................82

Bảng 3.14. Phân loại dư nợ theo thành phần kinh tế, cơ cấu ngành nghề ................83

Bảng 3.15. Rủi ro do tác động của môi trường bên ngoài ........................................88

Bảng 3.16. Đánh giá rủi ro tín dụng từ phía khách hàng ..........................................89

Bảng 3.17. Rủi ro trong thẩm định hồ sơ của ngân hàng..........................................90

Bảng 3.18. Rủi ro do cán bộ tín dụng của ngân hàng ...............................................91

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức TMCP Đầu tư và Phát triển Bắc Ninh............................59

Biểu đồ 3.2. Xác định nguy cơ rủi ro khách hàng tại Chi nhánh ..............................80

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Việt Nam đang trong quá trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất

nước, hội nhập với khu vực và thế giới. Đặc biệt, kể từ khi Việt Nam gia nhập tổ

chức thương mại thế giới (WTO) vào năm 2007, sự cạnh tranh của nền kinh tế ngày

càng gay gắt, hoạt động sản xuất và đầu tư diễn ra ngày càng sôi động, nhu cầu về

vốn đầu tư cho các dự án, đầu tư để mở rộng sản xuất, cũng như nhu cầu vốn cho tín

dụng cá nhân cũng ngày càng tăng. Do đó, Ngân hàng và hoạt động tín dụng có vai

trò cực kỳ quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

Xét tổng thể, tín dụng ngân hàng là một khâu cơ bản của hệ thống tài chính

quốc gia, bảo đảm cung cấp vốn dài hạn, trung hạn, và ngắn hạn, cả nội tệ và ngoại

tệ đáp ứng nhu cầu về vốn của nền kinh tế quốc dân. Trong các hoạt động kinh

doanh của ngân hàng thương mại, hoạt động tín dụng là nghiệp vụ chủ yếu, mang

lại nguồn lợi lớn nhất cho mỗi ngân hàng. Tuy nhiên, rủi ro tín dụng cũng là loại rủi

ro lớn nhất trong các loại rủi ro, gây thiệt hại nặng nề, ảnh hưởng rất lớn đến hoạt

động kinh doanh, thậm chí có thể làm phá sản ngân hàng. Hiện nay, nợ xấu đang là

vấn đề nóng bỏng, là một vấn nạn đối với các ngân hàng. Đứng trước những thời cơ

và thách thức của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, vấn đề nâng cao khả năng cạnh

tranh của các ngân hàng thương mại trong nước đối với các ngân hàng thương mại

nước ngoài, mà cụ thể là nâng cao chất lượng tín dụng đã trở nên cấp thiết và là mối

quan tâm hàng đầu của các ngân hàng thương mại. Đây là vấn đề vô cùng quan

trọng, ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của các ngân hàng. Bên cạnh đó tình

hình kinh tế thế giới đang diễn biến phức tạp và nguy cơ khủng hoảng tín dụng tăng

cao, Việt Nam là một nước có nền kinh tế mở nên không thể tránh khỏi những ảnh

hưởng của nền kinh tế thế giới. Đứng trước tình hình đó, đòi hỏi các ngân hàng

thương mại Việt Nam phải nâng cao công tác quản lý rủi ro tín dụng, hạn chế đến

mức thấp nhất có thể những nguy cơ tiềm ẩn gây nên rủi ro.

Trong bối cảnh chung đó, hệ thống Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển

Việt Nam nói chung và Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

2

nhánh Bắc Ninh nói riêng ý thức được rằng, việc nâng cao hiệu quả hoạt động kinh

doanh phải đi đôi với quản lý rủi ro, đặc biệt là quản lý rủi ro tín dụng.

Tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh,

trong những năm qua, rủi ro tín dụng đã xảy ra trên diện rộng, nợ quá hạn, nợ xấu

nhiều đặt hoạt động tín dụng của chi nhánh vào tình trạng hết sức khó khăn. Vì vậy,

quản lý rủi ro tín dụng đang được chi nhánh đưa lên mục tiêu hàng đầu. Xuất phát

từ thực tiễn này, là một cán bộ công tác tại chi nhánh, nhận thức được tầm quan

trọng của việc quản lý rủi ro tín dụng tôi đã lựa chọn để tài “Giải pháp quản lý rủi

ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh

Bắc Ninh” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục tiêu chung

Đề tài được thực hiện nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý rủi ro

tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc

Ninh, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của ngân hàng trên địa bàn tỉnh

trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Khái quát và hệ thống hoá một số vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến

rủi ro tín dụng và vấn đề quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại

- Đánh giá thực trạng quản lý rủi ro tín dụng và xác định các yếu tố ảnh

hưởng đến công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát

triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh.

- Xác định một số các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý rủi ro tín dụng

tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt nam - Chi nhánh Bắc Ninh.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân

hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề về rủi ro tín dụng và các hoạt