Giải pháp giải quyết việc làm cho lao động nữ nông thôn thành phố Sông Công tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––

PHẠM MINH ĐẠT

GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO

LAO ĐỘNG NỮ NÔNG THÔN THÀNH PHỐ SÔNG CÔNG

TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––

PHẠM MINH ĐẠT

GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO

LAO ĐỘNG NỮ NÔNG THÔN THÀNH PHỐ SÔNG CÔNG

TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp

Mã số: 60.62.0115

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Hữu Ánh

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi,

chưa công bố tại bất kỳ nơi nào, mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là

những thông tin xác thực.

Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

Thái Nguyên, ngày 27 tháng 10 năm 2016

Tác giả luận văn

Phạm Minh Đạt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Hữu Ánh,

người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên

cứu và hoàn thành luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo khoa Kinh tế, khoa

Sau Đại học - Trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên -

Đại học Thái Nguyên đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp đỡ tôi trong quá

trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban lãnh đạo, các bạn bè đồng nghiệp,

đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Do bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những

thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo

và các bạn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 07 tháng 7 năm 2016

Tác giả luận văn

Phạm Minh Đạt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................ vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ................................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu......................................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2

4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu ....................................................... 3

5. Các công trình nghiên cứu có liên quan........................................................ 3

6. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 5

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIẢI QUYẾT

VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NỮ NÔNG THÔN..................................... 6

1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 6

1.1.1. Việc làm và giải quyết việc làm.............................................................. 6

1.1.2. Giải quyết việc làm cho lao động nữ nông thôn ................................... 18

1.1.3. Những yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động giải quyết việc làm cho lao

động nữ nông thôn........................................................................................... 29

1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 32

1.2.1. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho người lao động nữ nông thôn

tại một số nước trên thế giới ........................................................................... 32

1.2.2. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nữ nông thôn ở

Việt Nam......................................................................................................... 36

1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Sông Công trong giải quyết

việc làm cho lao động nữ nông thôn ............................................................... 39

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 41

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 41

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 41

2.2.1. Nguồn số liệu ........................................................................................ 41

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 41

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin................................................................. 41

2.2.3. Phương pháp phân tích.......................................................................... 42

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 43

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá hiện trạng của địa phương .............................. 43

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu đánh giá công tác giải quyết việc làm cho lao động

nữ nông thôn.................................................................................................... 44

Chương 3: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO

ĐỘNG NỮ NÔNG THÔN THÀNH PHỐ SÔNG CÔNG......................... 46

3.1. Khái quát chung về đặc điểm tự nhiên, kinh tế- xã hội, văn hóa- xã

hội thành phố Sông Công................................................................................ 46

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 46

3.1.2. Đặc điểm kinh tế ................................................................................... 46

3.1.3. Đặc điểm văn hóa - xã hội .................................................................... 49

3.2. Thực trạng giải quyết việc làm cho lao động nữ nông thôn thành phố

Sông Công giai đoạn 2013 - 2015................................................................... 54

3.2.1. Xây dựng, ban hành và triển khai các chính sách về tạo việc làm

cho người lao động.......................................................................................... 54

3.2.2. Phát triển kinh tế xã hội gắn với thu hút tạo việc làm mới và chuyển

dịch cơ cấu lao động........................................................................................ 58

3.2.3.Thực hiện quản lý điều hành dự án vay vốn hỗ trợ việc làm................. 59

3.2.4. Công tác xuất khẩu lao động và chuyên gia ......................................... 62

3.2.5.Công tác đào nghề cho lao động nữ nông thôn và phát triển nguồn

nhân lực ........................................................................................................... 65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

3.2.6.Các hoạt động xúc tiến việc làm............................................................ 70

3.3.Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giải quyết việc làm cho lao động

nữ nông thôn Thành phố Sông Công .............................................................. 71

3.3.1.Các yếu tố khách quan ........................................................................... 71

3.3.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 73

3.4. Đánh giá chung công tác giải quyết việc làm cho lao động nữ nông

thôn Thành phố Sông Công............................................................................. 77

3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 77

3.4.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 78

3.4.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 80

Chương 4: QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GIẢI

QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NỮ NÔNG THÔN THÀNH

PHỐ SÔNG CÔNG TRONG THỜI GIAN TỚI........................................ 82

4.1. Quan điểm và phương hướng GQVL cho lao động nữ nông thôn của

lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên và thành phố Sông Công ..................................... 82

4.1.1. Một số quan điểm chỉ đạo của tỉnh Thái Nguyên ................................. 82

4.1.2. Một số quan điểm chỉ đạo của Thành phố Sông Công ......................... 84

4.2. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết việc làm cho lao

động nữ nông thôn thành phố Sông Công....................................................... 85

4.2.1. Phát triển kinh tế để thu hút, tạo thêm việc làm mới ............................ 85

4.2.2. Đào tạo nghề ......................................................................................... 86

4.2.3. Hỗ trợ vay vốn từ quỹ quốc gia về việc làm (Vốn 120) ....................... 87

4.2.4. Đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu lao động có thời hạn ở nước ngoài .... 87

4.2.5. Các hoạt động xúc tiến việc làm và thông tin thị trường lao động....... 89

4.2.6. Điều tra, khảo sát thực trạng lao động việc làm ................................... 90

4.2.7. Đào tạo nâng cao năng lực cán bộ làm công tác lao động việc làm..... 91

4.2.8. Triển khai một số dự án, đề án thuộc chương GQVL........................... 91

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

4.2.9. Thực hiện chính sách bình đẳng giới trong lao động và việc làm,

lồng ghép giới trong kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của địa phương..... 91

4.3. Điều kiện để thực hiện việc GQVL cho lao động nữ nông thôn trên

địa bàn thành phố Sông Công ......................................................................... 93

4.3.1. Những kiến nghị đề xuất với tỉnh Thái Nguyên ................................... 93

4.3.2. Những kiến nghị đề xuất với thành phố Sông Công............................. 94

4.3.3. Đối với người lao động nữ.................................................................... 96

KẾT LUẬN.................................................................................................... 97

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 99

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC VIẾT TẮT

BCĐ: Ban Chỉ đạo

BHXH: Bảo hiểm xã hội

BLLĐ: Bộ Luật Lao động

CNH – HĐH: Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

CSXH Chính sách xã hội

ĐVT: Đơn vị tính

GQVL: Giải quyết việc làm

HĐND: Hội đồng nhân dân

LĐ: Lao động

LĐTB&XH: Lao động thương binh và xã hội

LĐNT: Lao động nông thôn

LHPN: Liên hiệp phụ nữ

NLĐ: Người lao động

NSDLĐ: Người sử dụng lao động

QĐ: Quyết định

QLNN: Quản lý nhà nước

UBND: Ủy ban nhân dân

TK&VV Tiết kiệm và vay vốn

TTGTVL: Trung tâm Giới thiệu việc làm

XKLĐ: Xuất khẩu lao động

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH

Bảng 3.1: Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội chủ yếu của thành phố Sông Công ........47

Bảng 3.2: Cơ cấu ngành kinh tế thành phố Sông Công giai đoạn 2013 - 2015.....49

Bảng 3.3: Dân số nữ phân theo khu vực hành chính trên địa bàn thành phố

Sông Công giai đoạn 2013 - 2015............................................................51

Bảng 3.4: Số lượng người đi xuất khẩu lao động khu vực nông thôn trên địa

bàn thành phố Sông Công giai đoạn 2013 - 2015...................................63

Hình 3.1. Cơ cấu ngành nghề đi làm việc ở nước ngoài trên địa bàn thành phố

Sông Công năm 2015 ................................................................................64

Bảng 3.5: Tổng hợp đào tạo nghề cho lao động nữ tại thành phố Sông Công

giai đoạn 2013 - 2015 ................................................................................67

Bảng 3.6: Số liệu về tình hình đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho lao

động bị thu hồi đất nông nghiệp ...............................................................69

Bảng 3.7: Biểu về giải quyết việc làm mới...............................................................70

Hình 3.1: Cơ cấu ngành nghề đi làm việc ở nước ngoài trên địa bàn thành

phố Sông Công năm 2015.........................................................................64

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Việc làm cho lao động nữ luôn là vấn đề được đặt ra cấp thiết ở nhiều

quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đó cũng là một trong những nội dung về

bình đẳng giới trên thế giới.

Ở Việt Nam hiện nay, lực lượng lao động nữ chiếm gần 50% lực lượng

lao động của cả nước. Việt Nam đã tăng cường tạo nhiều điều kiện để phụ nữ

phá

t huy khả năng của mình, nhưng bên cạnh đó vẫn còn nhiều vấn đề cần

giải quyết, trong đó có vấn đề giải quyết việc làm cho lao động nữ, tình trạng

bất bình đẳng giới, sự bất bình đẳng trong lao động - việc làm, như cơ hội tìm

kiếm và tự tạo việc làm của lao động nữ còn nhiều hạn chế; việc làm của phần

lớn lao động nữ thiếu ổn định, thu nhập thấp; trình độ học vấn, chuyên môn,

nghề nghiệp còn thấp; vẫn còn sự phân biệt đối xử nam - nữ trong tuyển dụng

lao động (nhất là khu vực ngoài nhà nước)... Điều đó chứng minh rõ nét vấn

đề việc làm của lao động nữ luôn là một vấn đề bức xúc và thiếu các yếu tố

liên quan đến việc làm bền vững.

Thành phố Sông Công nằm ở phía Bắc thủ đô Hà Nội, trong vùng công

nghiệp xung quanh thủ đô Hà Nội với bán kính 60 km, cách thành phố Thái

Nguyên 20 km về phía Nam Với số dân là 85.544 người, số người trong độ

tuổi lao động 40.338 người, chiếm 47,21% dân số. Tốc độ đô thị hoá ở thành

phố đang phát triển một cách nhanh chóng, từ đó đã xuất hiện lao động nông

nghiệp bị mất đất, việc thu hồi và chuyển đất nông nghiệp sang nhu cầu xây

dựng đô thị và khu công nghiệp thực hiện khá khẩn trương. Tình trạng thất

nghiệp và thiếu việc làm vẫn diễn ra khá căng thẳng. Khả năng đầu tư phát

triển tạo việc làm tại chỗ mất cân đối so với tốc độ gia tăng lực lượng lao

động hàng năm đặc biệt là đối với lao động nữ. Chuyển dịch cơ cấu lao động

theo vùng và ngành diễn ra chậm, hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người lao

động để tạo việc làm mới hoặc tự tạo việc làm còn hạn chế, nhất là hệ thống

thông tin thị trường lao động. Tất cả những vấn đề trên đang gây sức ép tạo