Giải pháp đầu tư công cho nông nghiệp trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên Thế - tỉnh Bắc Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ MINH THANH

GIẢI PHÁP ĐẦU TƢ CÔNG CHO NÔNG NGHIỆP

TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN YÊN THẾ, TỈNH BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ MINH THANH

GIẢI PHÁP ĐẦU TƢ CÔNG CHO NÔNG NGHIỆP

TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN YÊN THẾ, TỈNH BẮC GIANG

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN KHÁNH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi. Số liệu và

kết quả nghiên cứu là trung thực và chƣa từng đƣợc sử dụng trong bất cứ luận

văn, luận án nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đều đã

đƣợc cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2015

Học viên thực hiện

Nguyễn Thị Minh Thanh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, trƣớc tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban

Giám hiệu Trƣờng Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh Thái Nguyên, các

thầy cô giáo, đặc biệt là các thầy cô giáo trong Khoa Kinh tế, những ngƣời đã

trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản và những định hƣớng đúng đắn trong

học tập và tu dƣỡng đạo đức, tạo tiền đề tốt để tôi học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Khánh

Doanh - Hiệu phó nhà trƣờng- Ngƣời thầy giáo đã dành nhiều thời gian và

tâm huyết, tận tình hƣớng dẫn chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu

và thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn UBND huyện Yên Thế, ban lãnh đạo các

cấp, các phòng ban của huyện, các đơn vị hoạt động sự nghiệp, hoạt động

kinh tế đóng trên địa bàn, UBND các xã, thị trấn và những ngƣời dân địa

phƣơng đã cung cấp những thông tin cần thiết và giúp đỡ tôi trong tìm hiểu,

nghiên cứu đề tài tại địa bàn.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, ngƣời thân và bạn bè đã

quan tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến hành

nghiên cứu và hoàn thành đề tài này.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 5 năm 2015

Học viên thực hiện

Nguyễn Thị Minh Thanh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

Trang

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................ii

.........................................................................................................iii

DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................viii

MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 4

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 5

4. Đóng góp mới của luận văn .......................................................................... 5

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐẦU TƢ CÔNG CHO

NÔNG NGHIỆP TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI............................. 7

1.1 Cở sở lý luận về đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng nông

thôn mới .................................................................................................... 7

1.1.1 Một số khái niệm...................................................................................... 7

1.1.2 Vai trò của đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng nông thôn mới......... 9

1.1.3 Đặc điểm của đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng nông

thôn mới ................................................................................................ 11

1.1.4 Nội dung nghiên cứu đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng

nông thôn mới ....................................................................................... 14

1.1.5 Các yếu tố ảnh hƣởng tới đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây

dựng nông thôn mới.............................................................................. 17

1.2 Cơ sở thực tiễn về đầu tƣ công cho nông nghiệp ở các nƣớc trên thế

giới và ở Việt Nam.................................................................................. 19

1.2.1 Tình hình về đầu tƣ công cho nông nghiệp ở các nƣớc trên thế giới .... 19

1.2.2 Tình hình về đầu tƣ công cho nông nghiệp ở Việt Nam........................ 25

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

1.2.3 Kinh nghiệm từ đầu tƣ công tại tỉnh Bắc Giang .................................... 27

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................. 29

2.1 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 29

2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................... 29

2.2.1 Phƣơng pháp chọn điểm nghiên cứu...................................................... 29

2.2.2 Phƣơng pháp thu thập số liệu................................................................. 30

2.2.3 Phƣơng pháp xử lý và phân tích số liệu................................................. 32

2.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .................................................................... 33

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG ĐẦU TƢ CÔNG CHO NÔNG NGHIỆP

TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI..................................................... 37

3.1 Khái quát về huyện Yên Thế..................................................................... 37

3.1.1 Điều kiện tự nhiên.................................................................................. 37

3.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội....................................................................... 41

3.2 Tình hình đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng nông thôn

mới trên địa bàn huyện Yên Thế............................................................. 46

3.2.1 Tình hình triển khai chƣơng trình mục tiêu Quốc gia xây dựng

NTM trên địa bàn Huyện Yên Thế - Tỉnh Bắc Giang ............................ 46

3.2.2 Tình hình triển khai đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng

nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang ................. 50

3.2.3 Một số văn bản thể hiện chủ trƣơng thực thi chính sách đầu tƣ công

cho nông nghiệp của tỉnh Bắc Giang và huyện Yên Thế trong xây

dựng NTM ............................................................................................... 52

3.3 Thực trạng đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng NTM ở

huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.............................................................. 56

3.3.1 Tình hình đầu tƣ cho công tác Quy hoạch sản xuất nông nghiệp......... 58

3.3.2 Tình hình đầu tƣ cho phát triển hạ tầng nông nghiệp ............................ 59

3.3.3 Tình hình đầu tƣ phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa................. 61

3.3.4 Tình hình đầu tƣ cho ứng dụng Khoa học kĩ thuật ................................ 66

3.3.5 Hoạt động xúc tiến thƣơng mại.............................................................. 69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

3.4 Kết quả đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng NTM................... 71

3.4.1 Kết quả quy hoạch nông nghiệp............................................................. 71

3.4.2 Kết quả đầu tƣ hạ tầng nông nghiệp ...................................................... 75

3.4.3 Kết quả sản xuất nông nghiệp hàng hóa gắn với xây dựng NTM ......... 78

3.4.4 Kết quả đầu tƣ ứng dụng khoa học kĩ thuật ........................................... 87

3.4.5 Kết quả đầu tƣ cho hoạt động xúc tiến thƣơng mại ............................... 93

3.4.6 Hiệu quả đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng NTM.............. 95

3.5 Các yếu tố ảnh hƣởng đến giải pháp đầu tƣ công cho nông nghiệp

trong xây dựng nông thôn mới............................................................... 97

3.5.1 Ngân sách, kinh phí của địa phƣơng...................................................... 97

3.5.2 Trình độ năng lực và khă năng triển khai các chƣơng trình, dự án

của cơ quan thực thi các cấp ................................................................... 98

3.5.3 Sự phối kết hợp các cấp chính quyền( tỉnh- huyện- xã) ........................ 99

3.5.4 Nhận thức của ngƣời dân ....................................................................... 99

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP ĐẦU TƯ CÔNG CHO NÔNG NGHIỆP TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI HUYỆN YÊN THẾ, TỈNH BẮC GIANG... 100

4.1 Quan điểm định hƣớng đầu tƣ công cho phát triển nông nghiệp trong

quá trình xây dựng nông thôn mới của huyện ...................................... 100

4.1.1 Quan điểm ............................................................................................ 100

4.1.2 Định hƣớng.......................................................................................... 100

4.2. Một số giải pháp đầu tƣ công cho nông nghiệp trong xây dựng nông

thôn mới huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang ............................................ 102

4.2.1 Giải pháp đầu tƣ cho quy hoạch sản xuất nông nghiệp ....................... 102

4.2.2. Giải pháp đầu tƣ phát triển hạ tầng cho nông nghiệp ......................... 104

4.2.3 Giải pháp về đầu tƣ phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa ........... 105

4.2.4 Giải pháp đầu tƣ ứng dụng khoa học kĩ thuật...................................... 106

4.2.5 Giải pháp đầu tƣ thúc đẩy hoạt động Xúc tiến thƣơng mại ................. 108

4.3 Kiến nghị................................................................................................. 109

4.3.1 Đối với Nhà nƣớc................................................................................. 109

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

4.3.2 Đối với tỉnh Bắc Giang ........................................................................ 111

4.3.3 Đối với huyện Yên Thế........................................................................ 111

4.3.4 Đối với tổ chức, cá nhân và dân cƣ của huyện .................................... 111

KẾT LUẬN.................................................................................................... 112

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 114

PHỤ LỤC ...................................................................................................... 116

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC VIẾT TẮT

Viết tắt Diễn giải

BQL Ban quản lý

CNH-HĐH Công nghiệp hóa-hiện đại hóa

CN-XD Công nghiệp-xây dựng

CSHT Cơ sở hạ tầng

CSXH Chính sách xã hội

CTMTQG Chƣơng trình mục tiêu quốc gia

ĐVT Đơn vị tính

GTSX Giá trị sản xuất

KHKT Khoa học kĩ thuật

NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

NSĐP Ngân sách địa phƣơng

NSNN Ngân sách nhà nƣớc

NTM Nông thôn mới

TM-DV Thƣơng mại-dịch vụ

UBND Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

Bảng 2.1 Thông tin, số liệu đƣợc đã đƣợc công bố ........................................ 30

Bảng 2.2 Số lƣợng mẫu, nội dung và phƣơng pháp thu thập sô liệu.............. 31

Bảng 3.1 Tình hình sử dụng đất đai của huyện Yên Thế qua 3 năm

(2012 - 2014)................................................................................. 40

Bảng 3.2 Tình hình dân số và lao động của huyện Yên Thế qua 3 năm

(2012 - 2014)................................................................................. 43

Bảng 3.3 Tình hình triển khai Chƣơng trình mục tiêu quốc gia xây dựng

nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên Thế ................................. 47

Bảng 3.4 Tình hình đầu tƣ công cho nông nghiệp của huyện theo nguồn

vốn đầu tƣ và theo giai đoạn 2012-2014 ...................................... 57

Bảng 3.5 Tình hình đầu tƣ vốn cho công tác quy hoạch sản xuất nông

nghiệp giai đoạn 2012-2014 ......................................................... 58

Bảng 3.6 Tình hình đầu tƣ cho phát triển hạ tầng nông nghiệp trong

nông thôn mới chia theo hạng mục giai đoạn 2012-2014 ........... 60

Bảng 3.7 Tình hình đầu tƣ phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa

giai đoạn 2012-2014 ..................................................................... 62

Bảng 3.8 Tình hình đầu tƣ hỗ trợ phát triển vùng chè nguyên liệu giai

đoạn 2012-2014 ............................................................................ 63

Bảng 3.9 Tình hình vốn đầu tƣ đề án phát triển giống Lạc giai đoạn

2012-2014 ..................................................................................... 64

Bảng 3.10 Tình hình đầu tƣ vốn hỗ trợ chăn nuôi gà đồi Yên Thế theo

tiêu chuẩn Vietgap giai đoạn 2012-2014...................................... 65

Bảng 3.11 Tình hình đầu tƣ cho ứng dụng, chuyển giao khoa học kĩ

thuật giai đoạn 2012-2014 ............................................................ 66

Bảng 3.12 Cơ cấu vốn đầu tƣ cho ứng dụng khoa học kĩ thuật theo

nguồn vốn đầu tƣ giai đoạn 2012-2014 ........................................ 67

Bảng 3.13 Cơ cấu vốn đầu tƣ KHKT ngành Nông nghiệp theo tính chất

đầu tƣ giai đoạn 2012-2014 .......................................................... 68

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ix

Bảng 3.14 Vốn đầu tƣ cho hoạt động xúc tiến thƣơng mại nông nghiệp

trên địa bàn huyện giai đoạn 2012-2014....................................... 70

Bảng 3.15 Kết quả công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới.................. 71

Bảng 3.16 Tổng hợp quy hoạch nông nghiệp trong xây dựng NTM giai

đoạn 2012 - 2014 .......................................................................... 73

Bảng 3.17 Kết quả đầu tƣ công cho thủy lợi trong xây dựng nông thôn

mới giai đoạn 2011 -2014............................................................. 75

Bảng 3.18 Kết quả hệ thống kênh mƣơng nội đồng và đƣờng kiên cố

hoá giai đoạn 2012-2014............................................................... 76

Bảng 3.19 Kết quả thực hiện chƣơng trình phát triển sản xuất nông

nghiệp hàng hóa tập trung ngành trồng trọt gắn với xây dựng

nông thôn mới trên địa bàn huyện giai đoạn 2012-2014.............. 79

Bảng 3.20 Kết quả thực hiện chƣơng trình phát triển sản xuất nông

nghiệp hàng hóa tập trung ngành chăn nuôi gắn với xây

dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện giai đoạn 2012-2014..... 82

Bảng 3.21 Kết quả thực hiện chƣơng trình phát triển sản xuất nông

nghiệp hàng hóa tập trung ngành Lâm nghiệp gắn với xây

dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện giai đoạn 2012-2014..... 84

Bảng 3.22 Kết quả thực hiện chƣơng trình phát triển sản xuất nông nghiệp

hàng hóa tập trung ngành chăn nuôi thủy sản gắn với xây dựng

nông thôn mới trên địa bàn huyện giai đoạn 2012-2014 .................. 85

Bảng 3.23 Kết quả đầu tƣ ứng dụng khoa học kĩ thuật trong xây dựng

NTM từ năm 2011 đến năm 2014................................................. 90

Bảng 3.24 Kết quả đầu tƣ cho hoạt động xúc tiến thƣơng mại....................... 94

Bảng 3.25 Cơ cấu giá trịsản lƣợng ngành nông nghiệp giai đoạn 2010-2014....... 96

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại đất nƣớc và hội

nhập quốc tế, phát triển “tam nông” (nông nghiệp, nông dân, nông thôn) đƣợc

Đảng và Nhà nƣớc ta đặc biệt coi trọng và coi đó là cơ sở và lực lƣợng để

phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh, quốc

phòng; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và bảo vệ môi trƣờng sinh

thái. Đầu tƣ công cho “tam nông” là điều kiện nền tảng để thúc đẩy phát triển

nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện

đại đất nƣớc. Nƣớc ta là nƣớc nông nghiệp, nên đầu tƣ vào nông nghiệp nông

thôn có vai trò rất quan trọng. Kết quả đầu tƣ công cho “tam nông” đã góp

phần quan trọng tạo ra những thành tựu trong phát triển kinh tế - xã hội nói

chung, những kết quả của nông nghiệp, nông dân, nông thôn nói riêng, cụ thể

là: Nông nghiệp tiếp tục phát triển với nhịp độ khá cao theo hƣớng tăng năng

suất, chất lƣợng và hiệu quả, bảo đảm vững chắc an ninh lƣơng thực quốc gia;

xuất khẩu nông, lâm thuỷ sản tăng nhanh; trình độ khoa học - kĩ thuật đƣợc

nâng cao hơn; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đƣợc tăng cƣờng,

nhất là thuỷ lợi, giao thông, góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất, từng bƣớc

làm thay đổi bộ mặt nông thôn; các hình thức tổ chức sản xuất ở nông thôn

tiếp tục đƣợc đổi mới; kinh tế nông thôn phát triển theo hƣớng tăng công

nghiệp, dịch vụ, ngành nghề, góp phần tạo việc làm và tăng thu nhập cho cƣ

dân nông thôn. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đó thì nông nghiệp nông

thôn vẫn là lĩnh vực khó thu hút đầu tƣ, do chứa nhiều rủi ro. Chính vì vậy để

để nông nghiệp, nông thôn phát triển nhanh, bền vững, tại Hội nghị Trung

ƣơng Đảng lần thứ 7 (Khoá X) ngày 28/8/2008, Ban Chấp hành Trung ƣơng

Đảng đã ban hành Nghị quyết số 26/NQ-TW về nông nghiệp, nông dân, nông

thôn thể hiện tầm nhìn chiến lƣợc trong công tác xây dựng và phát triển nông

thôn; trong đó đề ra các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp toàn

2

diện, cơ bản cho phát triển nông nghiệp, nông thôn ở nƣớc ta. Để tổ chức triển

khai Nghị quyết nêu trên, Chính phủ đã có Nghị quyết số 24/2008/NQ-CP

ngày 28/10/2008, ban hành Chƣơng trình hành động của Chính phủ thực hiện

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 (Khoá X) và Bộ tiêu chí nông thôn mới tại

Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tƣớng Chính phủ, đồng

thời ban hành Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 về phê duyệt

Chƣơng trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới. Xây dựng nông

thôn mới là một vấn đề lớn có tính chất chiến lƣợc trong quá trình phát triển

kinh tế-xã hội của Nhà nƣớc ta nói chung và huyện Yên Thế nói riêng nhằm

quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên, giải quyết việc làm, tăng

thu nhập và nâng cao chất lƣợng đời sống của ngƣời dân nông thôn. Xây dựng

nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội từng bƣớc hiện đại, cơ cấu

kinh tế và hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển

nhanh công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy

hoạch; xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, moi

trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ; an ninh trật tự đƣợc giữ vững, đời sống vật chất

và tinh thần của ngƣời dân càng đƣợc nâng cao.

Yên Thế là một huyện miền núi của Tỉnh Bắc giang, điểm xuất phát

thấp cơ cấu kinh tế sản xuất Nông - lâm nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng cao, Công

nghiệp - TTCN và dịch vụ phát triển chậm; trình độ dân trí không đồng đều,

điều kiện kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, kết cấu hạ tầng chƣa đồng bộ, đời

sống của một bộ phận nhân dân còn thấp, do vậy khả năng huy động nguồn

lực từ nhân dân còn gặp nhiều khó khăn. Công tác quy hoạch sử dụng đất

nông nghiệp còn hạn chế, ruộng đất manh mún, sản xuất mang tính cá thể,

nhỏ lẻ, khó khăn trong quy hoạch vùng sản xuất tập trung, chất lƣợng nông

sản chƣa đủ sức cạnh tranh trên thị trƣờng. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, ứng

dụng khoa học kĩ thuật trong nông nghiệp còn chậm, tỷ trọng chăn nuôi trong

nông nghiệp còn thấp; cơ giới hoá chƣa đồng bộ; Thu nhập của nông dân