Đôi nét về tín ngưỡng, tôn giáo và phong tục tập quán của cư dân Mã Châu.DOC

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Lêi më ®Çu

Lµ mét sinh viªn n¨m thø t, ®· ®îc trang bÞ t¬ng ®èi ®Çy ®ñ kiÕn thøc cña

chuyªn ngµnh LÞch sö V¨n ho¸, t«i ph¶i hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp vµ còng lµ

bíc ®Çu lµm quen víi c«ng viÖc nghiªn cøu.

T«i cã may m¾n lµ ®îc ngêi híng dÉn LuËn v¨n tèt nghiÖp cña t«i - TS

L©m Mü Dung gîi ý vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho t«i vµo Duy Xuyªn - Qu¶ng Nam ®Ó

t×m hiÓu vÒ ®êi sèng v¨n ho¸ cña mét lµng nghÒ truyÒn thèng ë ®©y.

LÇn ®Çu tiªn ®Æt ch©n ®Õn miÒn Trung vµ víi môc ®Ých t×m hiÓu vÒ ®êi

sèng v¨n ho¸ cña mét lµng nghÒ, do kiÕn thøc c¸ nh©n cßn Ýt ái vµ ®iÒu kiÖn thêi

gian thùc tÕ h¹n hÑp, nªn dï ®· cã ®îc sù chØ b¶o, híng dÉn, gãp ý tËn t×nh cña

thÇy c« vµ b¹n bÌ trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm t liÖu vµ còng nh khi hoµn thµnh luËn

v¨n nhng luËn v¨n vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu sãt. T«i rÊt mong cã sù chØ dÉn,

gãp ý thªm.

§Ó hoµn thµnh ®îc luËn v¨n nµy, t«i xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« cña Bé m«n

LÞch sö V¨n ho¸ vµ Khoa LÞch Sö, trêng §H KHXH&NV HN - n¬i t«i ®· vµ ®ang

häc tËp; c¶m ¬n Phßng V¨n ho¸ huyÖn Duy Xuyªn, ®Æc biÖt lµ chó D¬ng §øc QuÝ

vµ chÞ NguyÔn ThÞ TuyÕt; c¶m ¬n thÇy NguyÔn ChiÒu ®· gãp ý vµ cung cÊp t liÖu

cho t«i; c¶m ¬n Ban d©n chÝnh, c¸c cô phô l·o vµ bµ con th«n Ch©u HiÖp ®· gióp

®ì t«i rÊt nhiÒu trong thêi gian t«i thùc tËp ë ®©y.

Cuèi cïng, t«i muèn bµy tá lßng biÕt ¬n cña t«i víi TS L©m Mü Dung -

gi¸o viªn híng dÉn cña t«i - ngêi ®· dÉn d¾t vµ chØ b¶o cho t«i kh«ng chØ trong

qu¸ tr×nh lµm luËn v¨n tèt nghiÖp nµy.

1

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

1. Môc ®Ých nghiªn cøu

Ngêi ViÖt tõ xa (vµ cho ®Õn nay) ®a phÇn lµ n«ng d©n. M«i trêng sèng

cña hä lµ N«ng th«n - N«ng nghiÖp - Xãm lµng. Phæ x· héi ViÖt Nam truyÒn

thèng lµ Gia ®×nh - Hä hµng - Lµng níc. Trong tiÕn tr×nh lÞch sö d©n téc, lµng x·

cã mét vai trß hÕt søc to lín. Nã lµ tÕ bµo sèng cña x· héi ViÖt Nam, lµ m«i trêng

sinh tô vµ ho¹t ®éng cña n«ng d©n ViÖt Nam. Mçi bíc th¨ng trÇm cña d©n téc th￾êng ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên ®Ëm nÐt trong ®êi sèng lµng x·.

Lµng nghÒ truyÒn thèng lµ nguån tµi s¶n quý gi¸ cña ®Êt níc cÇn ®îc b¶o

tån vµ ph¸t triÓn. Tµi s¶n ®ã kh«ng chØ mang ý nghÜa kinh tÕ - x· héi mµ cßn thÓ

hiÖn nÒn v¨n ho¸, v¨n minh ®éc ®¸o cña d©n téc ViÖt Nam. "Nh÷ng lµng nghÒ Êy

Ýt nhiÒu ®· næi danh tõ l©u (cã mét qu¸ khø tr¨m ngµn n¨m) "d©n biÕt mÆt, níc

biÕt tªn", tªn lµng ®· ®i vµo lÞch sö, vµo ca dao tôc ng÷... trë thµnh di s¶n v¨n

ho¸ d©n gian"[36.372].

Sau mét thêi gian mai mét, hiÖn nay lµng nghÒ ®· vµ ®ang ®îc quan t©m

ph¸t triÓn. Sù ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý cò sang c¬ chÕ thÞ trêng víi sù ®iÒu tiÕt cña

nhµ níc tõ §¹i héi VI (n¨m 1986) ®· t¹o ra bíc ngoÆt quan träng, thóc ®Èy sù ph¸t

triÓn s¶n xuÊt nãi chung vµ c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng nãi riªng. Sù ph¸t triÓn

cña lµng nghÒ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh nghÒ míi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,

hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) n«ng th«n lµ mét xu híng tÊt yÕu kh¸ch quan. Nhng

hiÖn nay vÉn cßn kh«ng Ýt c¸c lµng nghÒ cha phôc håi ®îc s¶n xuÊt, nhiÒu nghÒ bÞ

mai mét, ®éi ngò nghÖ nh©n ngµy cµng suy gi¶m. C¸c lµng nghÒ còng ®ang ®øng

tríc nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc nh lµ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, nguån vèn,

trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ...[2.235]. V× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i t×m hiÓu c¸c lµng

nghÒ truyÒn thèng, ph¶i cã mét c¸i nh×n toµn thÓ vÒ nã. Tõ ®ã míi cã thÓ ho¹ch

®Þnh nh÷ng ph¬ng híng, c¸ch thøc b¶o tån vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ trong giai ®o¹n

hiÖn nay.

2

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

B¶o tån lµng nghÒ truyÒn thèng còng chÝnh lµ b¶o tån c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸

d©n téc. Muèn b¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ th× tríc hÕt, chóng ta ph¶i t×m

hiÓu nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ truyÒn thèng cña lµng nghÒ. Bëi "v¨n ho¸" ®îc coi "lµ

nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi, võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t

triÓn kinh tÕ, x· héi" nh NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 5 BCHT¦ §¶ng (Kho¸ VII)

®· ®Ò ra. Nh÷ng yÕu tè truyÒn thèng ®ã kÕt hîp víi nh÷ng yÕu tè hiÖn ®¹i nh thÕ

nµo vµ vai trß cña nã trong sù ph¸t triÓn cña lµng nghÒ? Nh vËy míi cã thÓ b¶o tån

vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng trong qu¸ tr×nh CNH-H§H mét c¸ch cã hiÖu

qu¶. §©y còng chÝnh lµ môc ®Ých cña luËn v¨n tèt nghiÖp "Lµng dÖt M· Ch©u - xa

vµ nay".

Khi ®Æt Xa (truyÒn thèng - theo c¸ch hiÓu th«ng thêng lµ nh÷ng gi¸ trÞ

v¨n ho¸ tõ xa ®Ó l¹i) vµ Nay (hiÖn ®¹i), t«i kh«ng cã ý ®Þnh so s¸nh, mµ dùa trªn

tinh thÇn "«n cè tri t©n" (t×m cò ®Ó biÕt míi). Bëi chØ cã hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ lµng

nghÒ vµ nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ truyÒn thèng cña lµng nghÒ th× khi gia nhËp vµo

c«ng cuéc CNH-H§H chóng ta míi cã thÓ ph¸t huy tèt vai trß cña lµng nghÒ mµ

kh«ng lµm mÊt ®i nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ riªng ®Æc s¾c cña nã.

2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò

Lµng x· lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña Khoa häc LÞch sö vµ nhiÒu ngµnh

khoa häc kh¸c víi diÖn nghiªn cøu ®a d¹ng vµ phong phó. §Õn nay viÖc nghiªn

cøu ®· ®¹t ®îc nhiÒu kÕt qu¶. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu chung hoÆc mang tÝnh

chÊt chuyªn kh¶o vÒ lµng nghÒ còng ®· ®îc nhiÒu ngêi c«ng bè.

Lµng dÖt M· Ch©u vµ lµng x· vïng Duy Xuyªn- Qu¶ng Nam nãi chung,

v× nhiÒu lý do, viÖc nghiªn cøu míi cã nh÷ng kÕt qu¶ chung cã tÝnh chÊt kh¸i qu¸t,

Ýt cã nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn s©u. Vµ vÒ lµng nghÒ M· Ch©u chØ cã

mét sè bµi viÕt chung, gi¸n tiÕp ®Ò cËp ®Õn.

3

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

- Bµi viÕt: C©u ca lµng nghÒ cña V¨n Thµnh Lª ®¨ng trªn t¹p chÝ V¨n

ho¸ Qu¶ng Nam sè 18 th¸ng 12.1999. Trªn c¬ së t×m hiÓu nghÒ dÖt ë Duy Xuyªn,

«ng nãi ®Õn ¶nh hëng cña nghÒ dÖt víi ®êi sèng c d©n ë ®©y.

- Bµi b¸o: Duy Xuyªn ngµy mai xanh l¹i nh÷ng biÒn d©u? cña Hoµng

Th¬ trªn b¸o Qu¶ng Nam chñ nhËt ngµy 9.3.2003. Tõ nh÷ng sè liÖu cña nghÒ d©u

t»m ë Duy Xuyªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng ph¸t

triÓn cña nghÒ dÖt ë vïng nµy.

- Bµi viÕt: ¤ng Cöu DiÔn - ngêi du nhËp kü thuËt dÖt míi vµo Duy

Xuyªn (t liÖu cña chÞ NguyÔn ThÞ TuyÕt - Phßng V¨n ho¸ huyÖn Duy Xuyªn) nãi

vÒ sù c¶i tiÕn kü thuËt dÖt ë Duy Xuyªn håi ®Çu thÕ kû XX.

3. C¸c nguån t liÖu

§Ó hoµn thµnh luËn v¨n, t«i ®· sö dông nh÷ng nguån t liÖu sau:

3.1. T liÖu ch÷ viÕt

3.1.1. Th tÞch cæ gåm cã:

- Thuû kinh chó [9]

- §¹i ViÖt sö ký toµn th [3]

- Phñ biªn t¹p lôc [8]

- §¹i Nam nhÊt thèng chÝ [19]

- §ång Kh¸nh ®Þa d chÝ [5]

3.1.2. T liÖu ch÷ viÕt su tÇm t¹i ®Þa ph¬ng gåm cã:

- Quy íc v¨n ho¸ th«n Ch©u HiÖp [20]

- Dù th¶o téc íc lµng m· Ch©u [1]

- Tãm t¾t lîc sö c¸c ch ph¸i téc lµng M· Ch©u [32]

- Gia ph¶ hä Ph¹m th«n M· Ch©u Thîng (ch÷ H¸n)

- Gia ph¶ hä TrÞnh th«n M· Ch©u §«ng (c¶ phÇn ch÷ H¸n vµ b¶n dÞch)

4

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

3.2.T liÖu ®iÒn d·

Trong ®iÒu kiÖn lµng nghÒ M· Ch©u míi chØ cã nh÷ng bµi nghiªn cøu

chung, mang tÝnh chÊt nÒn t¶ng bíc ®Çu, cha cã sù ®i s©u, t×m hiÓu toµn diÖn th× t

liÖu ®iÒn d· lµ mét nguån t liÖu quan träng gióp t«i thu thËp th«ng tin ®Ó phôc vô

cho luËn v¨n. Ph¬ng ph¸p ®iÒn d· ®îc sö dông ®Ó lÊy nh÷ng lo¹i th«ng tin:

- NghÒ dÖt truyÒn thèng (víi nh÷ng c«ng ®o¹n tr«ng d©u, nu«i t»m, ¬m

t¬, dÖt lôa).

- Phong tôc tËp qu¸n vµ sinh ho¹t v¨n ho¸ cña c d©n lµng M· Ch©u.

- C¸c ho¹t ®éng trao ®æi, bu«n b¸n...

Trong ®ã nguån t liÖu håi cè cña c¸c cô giµ trong lµng lµ mét nguån t

liÖu v« cïng quý b¸u v× luËn v¨n chñ yÕu nghiªng vÒ khÝa c¹nh v¨n ho¸ cña lµng.

4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

Nh÷ng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®· ®îc t«i sö dông ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n

gåm:

Ph¬ng ph¸p ®iÒn d· d©n téc häc vµ ph¬ng ph¸p pháng vÊn ®îc sö dông

trong thêi gian kh¶o s¸t vµ su tÇm t liÖu t¹i ®Þa ph¬ng. §©y lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p

chñ yÕu ®îc t«i sö dông ®Ó thu thËp t liÖu phôc vô cho luËn v¨n.

Dùa trªn nh÷ng nguån t liÖu thu thËp ®îc t«i ®· sö dông ph¬ng ph¸p so

s¸nh, ph©n tÝch vµ tæng hîp t liÖu. Tõ ®ã hÖ thèng ho¸ nh÷ng t liÖu ®· thu thËp ®îc

®Ó ®a vµo hoµn thµnh luËn v¨n.

Ph¬ng ph¸p tiÕp cËn liªn ngµnh lµ ph¬ng ph¸p quan träng ®îc t«i sö dông

tõ khi kh¶o s¸t ®iÒn d· lÊy t liÖu cho tíi khi hoµn thµnh luËn v¨n. Bëi v¨n ho¸ lµng

lµ "mét phøc thÓ thèng nhÊt trong ®a d¹ng"[36.25] cÇn ®îc tiÕp cËn vµ nghiªn

cøu tõ nhiÒu híng.

5. Bè côc luËn v¨n

5

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

LuËn v¨n gåm cã ba phÇn: PhÇn më ®Çu (6 trang); PhÇn néi dung (52

trang) vµ phÇn kÕt luËn (3 trang).

Néi dung cña luËn v¨n ®îc chia lµm 3 ch¬ng:

- Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn-lÞch sö, x· héi vµ con ngêi.

- Ch¬ng 2: Lµng nghÒ truyÒn thèng.

- Ch¬ng 3: §«i nÐt vÒ tÝn ngìng, t«n gi¸o vµ phong tôc tËp qu¸n cña c

d©n M· Ch©u.

Ngoµi ra luËn v¨n cßn cã phÇn tµi liÖu tham kh¶o, s¸ch dÉn vµ phô lôc

gåm 20 trang.

Ch¬ng 1: kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn-lÞch sö,

x· héi vµ con ngêi

6