điều trị bệnh truyền nhiễm

1

Chương 5

ĐIỀU TRỊ BỆNH TRUYỀN NHIỄM

Điều trị (chữa) bệnh truyền nhiễm là một biện pháp tích cực vì có

tác dụng bao vây tiêu diệt nguồn bệnh (mỗi súc vật bệnh được coi là một

nguồn bệnh) đồng thời làm con vật hồi phục nhanh chóng và hoàn toàn

không trở thành con vật mang trùng nên hạn chế dịch lây lan. Chữa bệnh

kịp thời là một yêu cầu cấp bách của sản xuất làm giảm thiệt hại về kinh tế

cho người chăn nuôi. Việc hạn chế tác hại tiến tới tiêu diệt bệnh dịch phải

trên cơ sở kết hợp công tác phòng bệnh và chữa bệnh. Chữa bệnh cũng

chính là một phương pháp phòng bệnh dịch. Phòng bệnh là tích cực, là chủ

động, chữa bệnh có phần nào bị động nhưng có ý nghĩa tích cực, là vì chữa

cho con bệnh cũng tức là phòng cho con khỏe, nên không thể tách rời

phòng và chữa bệnh. Vậy chữa bệnh là rất cần thiết, phải kịp thời và kết

hợp phòng bệnh với chữa bệnh. Chữa bệnh truyền nhiễm cần tuân thủ các

nguyên tắc sau:

- Chữa toàn diện: phải phối hợp nhiều biện pháp điều trị: hộ lý,

dinh dưỡng và dùng thuốc gồm các thuốc tác động tiêu diệt mầm bệnh

(chất kháng sinh đối với vi khuẩn, interferon,... đối với virut) lẫn những

thuốc tăng cường cơ năng của cơ thể (vitamin, máu, thuốc giảm đau, thuốc

hạ sốt,...).

- Chữa sớm trên cơ sở chẩn đoán đúng bệnh tức xác định đúng tính

mẫn cảm của mầm bệnh, đồng thời phải tính đến khả năng xâm nhập tổ

chức ổ bệnh khi chọn những thuốc trong số các thuốc có hiệu quả tiêu diệt

mầm bệnh để dễ lành bệnh và hạn chế bệnh lây lan.

- Diệt căn bệnh là chủ yếu, kết hợp chữa triệu chứng.

- Tiêu diệt mầm bệnh phải đi đôi với tăng cường sức đề kháng của

cơ thể. Làm cho cơ thể tự chống lại mầm bệnh thì bệnh mới chóng khỏi, ít

bị tái phát và biến chứng, miễn dịch mới lâu bền. Một số thuốc tuy tiêu diệt

được mầm bệnh nhưng ít nhiều có hại cho cơ thể nên ta phải chú ý ảnh

hưởng của thuốc đến cơ thể.

- Với động vật được chăn nuôi vì mục đích kinh tế khi chữa bệnh

động vật cần chú ý đến tiên lượng bệnh cần điều trị để bảo đảm hiệu quả

kinh tế của việc chăn nuôi. Cho nên chỉ nên chữa những gia súc có thể

chữa lành mà không giảm sức cày kéo và khả năng cho sản phẩm. Nếu

2

chữa kéo dài, tốn kém vượt quá giá trị gia súc thì không nên chữa (giết mổ

tuân theo các quy định tránh làm lây lan mầm bệnh).

- Những bệnh rất nguy hiểm cho người mà không có thuốc chữa

đặc hiệu, hoặc những bệnh phát triển thành thể mãn tính khó điều trị thì

không nên chữa. Khi đó giết hủy hoặc giết mổ lấy thịt (những bệnh súc mà

thịt bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm) là những giải pháp cần lựa chọn.

- Động vật nuôi nhốt tập trung thường phát bệnh đồng loạt gây thiệt

hại lớn do sự xâm nhập mầm bệnh từ bên ngoài vào chuồng trại với khả

năng cao, những động vật này lại có tính đề kháng bệnh thấp, nhiều trường

hợp bệnh vi khuẩn và nguyên trùng chưa có vacxin phòng bệnh, khi một

bộ phận động vật phát bệnh thì phần còn lại của quần thể cũng thường

đồng thời cảm nhiễm và ủ bệnh nên không thể chỉ áp dụng biện pháp điều

trị cá thể. Trong trường hợp bệnh truyền nhiễm xuất hiện thường nên bổ

sung thuốc vào thức ăn và nước uống cho cả đàn để "trừ khử căn bệnh".

Hơn nữa, trong trại chăn nuôi tập trung thường sẵn có mầm bệnh hoặc

mầm bệnh xâm nhập vào theo động vật mới nhập trại cho nên rất nhiều

khả năng động vật bị cảm nhiễm trong thời kỳ nuôi dưỡng. Chẳng hạn,

bệnh hô hấp do Mycoplasma và Bordetella, bệnh tiêu hóa do Serpulina

(Treponema) hyodysenteriae và E. coli ở lợn, bệnh hô hấp do Mycoplasma

và Haemophilus, bệnh tiêu hóa do E. coli và Coccidia ở gà,... Để phòng

cũng như để điều trị các bệnh này khi xuất hiện bệnh, trong những thời kỳ

nuôi dưỡng nhất định cần vận dụng phương pháp bổ sung một số thuốc

hữu hiệu nhất đối với các loại mầm bệnh là vi khuẩn và nguyên trùng.

Cần áp dụng đồng thời nhiều phương pháp chữa bệnh. Bên cạnh

các phương pháp chữa bệnh bằng thuốc, hộ lý là một nhiệm vụ chữa bệnh

rất quan trọng, vì tạo điều kiện cho bệnh chóng khỏi, hạn chế biến chứng,

hạn chế lây lan. Nội dung hộ lý gồm: cho gia súc bệnh nghỉ ngơi, nhốt

riêng ở chuồng có điều kiện vệ sinh tốt (thoáng, mát, sạch sẽ, yên tĩnh),

theo dõi nhiệt độ, nhịp tim, hô hấp, phân, nước tiểu, phát hiện sớm những

biến chuyển của bệnh để đối phó kịp thời, cho ăn uống tốt và phù hợp với

tính chất bệnh, khi cần giúp cho gia súc ăn, trở mình,...

I. Liệu pháp miễn dịch

Trong số các liệu pháp miễn dịch có liệu pháp huyết thanh, liệu

pháp gamma-globulin miễn dịch và liệu pháp vacxin. Trong đó liệu pháp

vacxin có thể áp dụng trong điều trị một số bệnh mãn tính do nhiễm khuẩn

ký sinh nội bào và là phương pháp điều trị được áp dụng rất hạn chế. Có

thể chữa một số bệnh truyền nhiễm bằng vacxin, nhất là dùng vacxin chế

từ mầm bệnh phân lập được ở súc vật mắc bệnh, vì là kháng nguyên kích