Điều tra thành phần sâu hại cây keo, đặc điểm hình thái, một số đặc điểm sinh học của loài sâu kèn nhỏ acanthopsyche sp. (lepidoptera; psychidae) và thử nghiệm biện pháp phòng trừ tại xuân mai, hà nội và phụ cận

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé n«ng nghiÖp vµ Ptnt

ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam

-----------------------

Lª M¹nh Th¾ng

§iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i c©y keo, ®Æc ®iÓm

h×nh th¸i, mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc cña loµi s©u

kÌn nhá Acanthopsyche sp. (Lepidoptera; Psychidae) vµ thö

nghiÖm biÖn ph¸p phßng trõ t¹i Xu©n Mai,

Hµ néi vµ phô cËn

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh: B¶o vÖ thùc vËt

M· sè : 60.62.10

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: GS.TS - Hµ Quang Hïng

Hµ Néi-2010

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ……… i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan rằng những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận

văn này là trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này

ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñã ñược chỉ

rõ nguồn gốc.

Hà nội, ngày....tháng.....năm 2010

Tác giả luận văn

Lê Mạnh Thắng

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ………ii

LỜI CẢM ƠN

Có ñược kết quả nghiên cứu này

Tôi xin ñược bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc ñến:

GS.TS Hà Quang Hùng - Bộ môn Côn trùng Khoa Nông học

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội, người ñã hết sức tận tình và chu

ñáo. Thầy ñã truyền ñạt cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý báu,

chỉ dẫn cho tôi từng bước ñể hoàn thành luận văn nghiên cứu khoa học.

Tôi xin chân thành cảm ơn Chi Cục kiểm lâm Hà nội và ñội bảo vệ

rừng huyện Chương Mỹ, Hà nội ñã tạo mọi ñiều kiện thuận lợi cho tôi

trong quá trình ñiều tra, nghiên cứu.

Xin chân thành cảm ơn các bạn ñồng nghiệp ñã giúp ñỡ tôi hoàn

thành tốt luận văn này.

Tác giả luận văn

Lê Mạnh Thắng

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ………iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ðOAN........................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................. ii

MỤC LỤC ................................................................................................... iii

DANH MỤC BẢNG .................................................................................... v

DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................ vi

MỞ ðẦU ................................................................................................... ..1

1. Tính cấp thiết của ñề tài.............................................................................. 1

2. Mục ñích và yêu cầu của ñề tài................................................................... 2

2.1. Mục ñích......................................................................................................... 2

2.2. Yêu cầu........................................................................................................... 2

3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài..................................................... 3

4. Phạm vi nghiên cứu của ñề tài trang ......................................................... 3

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ðỀ NGHIÊN CỨU................................ 4

1.1. Cây keo và tiềm năng kinh tế trong lâm nghiệp ....................................... 4

1.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ............................................................ 5

1.2.1. Tình hình sâu hại cây keo............................................................................ 5

1.2.2. Biện pháp phòng trừ sâu hại cây keo........................................................... 9

1.3. Tình hình nghiên cứu trong nước........................................................... 10

1.3.1. Tình hình sâu hại cây keo.......................................................................... 11

1.3.2. Biện pháp phòng trừ sâu hại cây keo........................................................ 16

Chương 2 - ðỊA ðIỂM, THỜI GIAN, ðỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU, NỘI

DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................ 18

2.1. ðịa ñiểm và thời gian nghiên cứu .......................................................... 18

2.1.2. Thời gian nghiên cứu.......................................................................... 18

2.2. ðối tượng nghiên cứu ............................................................................ 18

2.2.1. Vật liệu nghiên cứu.................................................................................... 18

2.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 18

2.4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 19

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ………iv

2.4.1. Phương pháp ñiều tra thu thập mẫu sâu hại cây keo ................................. 19

2.4.2. Phương pháp ñiều tra diễn biến mật ñộ sâu kèn nhỏ Acanthopsyche

sp.......................................................................................................................... 21

2.4.3. Phương pháp ñiều tra diễn biến mật ñộ sâu kèn nhỏ Acanthopsyche

sp.......................................................................................................................... 21

2.4.4. Tìm hiểu các biện pháp phòng trừ sâu kèn nhỏ Acanthopsyche sp........... 21

CHƯƠNG 3 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN...................... 24

3.1. Thành phần sâu hại trên cây keo 2010 tại Xuân Mai -Hà Nội ........... 24

3.2. Diễn biến mật ñộ một số sâu hại chính trên cây keo ñầu năm

2010 tại Xuân Mai. ........................................................................... 26

3.2.1. Diễn biến mật ñộ sâu kèn nhỏ Acanthopsyche sp. trên cây keo tại

Xuân Mai Hà Nội ................................................................................................ 26

3.2.2. Diễn biến mật ñộ sâu kèn dài Amatissa snellni trên keo lá tràm và

keo tai tượng tại Xuân Mai - Hà Nội ñầu năm 2010........................................... 30

3.2.3. Diễn biến mật ñộ sâu cuốn lá Pandemis sp trên keo lá tràm và keo tai

tượng tại Xuân Mai - Hà Nội ñầu năm 2010....................................................... 32

3.3. ðặc ñiểm hình thái của loài Acanthopsyche sp (Lepidoptera

Psychidae)........................................................................................ 35

3.4. Một số ñặc tính sinh học, sinh thái loài Acanthopsyche sp................ 45

KÊT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ .......................................................................... 56

Kết luận.................................................................................................... 56

ðề nghị..................................................................................................... 57

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 57

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ………v

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Thành phần các loài sâu hại cây keo tại Xuân Mai - Hà Nội

năm 2010....................................................................................................245

Bảng 3.2: Diễn biến mật ñộ sâu kèn nhỏ Acanthopsyche sp trên 2 loài cây keo

tại Xuân Mai năm 2010 ................................................................................27

Bảng 3.3: Diễn biến mật ñộ sâu kèn nhỏ Acanthopsyche sp trên cây keo lá

tràm trồng thuần và trồng xen tại Xuân Mai năm 2010.................................29

Bảng 3.4: Diễn biến mật ñộ sâu kèn dài Amatissa snellni Heyaerts trên keo lá

tràm và keo tai tượng tại Xuân Mai- Hà Nội năm 2010 ................................31

Bảng 3.5: Diễn biến mật ñộ sâu cuốn lá Pandemis sp. trên keo lá tràm và keo

tai tượng tại Xuân Mai năm 2010. ................................................................34

Bảng 3.6: Kích thước cơ thể các giai ñoạn phát triển của loài Acanthopsyche

sp..................................................................................................................36

Bảng 3.7: Thời gian phát triển các pha và vòng ñời của loài Acanthopsyche

sp..................................................................................................................45

Bảng 3.8: Tỷ lệ vũ hóa của loài Acanthopsyche sp. ......................................46

Bảng 3.9: Thời gian sống và trưởng thành loài Acanthopsyche sp. ...............47

Bảng 3.10: Khả năng sinh sản của loài Acanthopsyche sp. ...........................48

Bảng 3.11 : Khả năng sinh sản của loài Acanthopsyche sp...........................49

Bảng 3.12: Tỷ lệ nở của trứng loài Acanthopsyche sp...................................51

trong phòng thí nghiệm ................................................................................51

Bảng 3.13: Hiệu lực của chế phẩm Metavina sau xử lý ................................52

trong phòng thí nghiệm ................................................................................52

Bảng 3.14: Hiệu lực của thuốc hoá học sau xử lý .........................................53

trong phòng thí nghiệm ................................................................................53

Bảng 3.15: Hiệu lực của thuốc hoá học sau xử lý .........................................54

trong phòng thí nghiệm ................................................................................54

Bảng 3.16: Hiệu lực của thuốc hoá học sau xử lý .........................................55

trong phòng thí nghiệm ................................................................................55

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ………vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Diễn biến mật ñộ của loài sâu kèn nhỏ Acanthopsyche sp trên

cây keo năm 2010 tại Xuân Mai – Hà Nội .................................... 28

Hình 3.2: Diễn biến mật ñộ loài Acanthopsyche sp. ở hai công thức trồng

thuần và trồng xen cây keo với bạch ñàn năm 2010 tại Xuân Mai

– Hà Nội........................................................................................ 30

Hình 3.3: Diễn biến mật ñộ sâu kèn dài Amatissa snellni Heyaerts trên keo lá

tràm và keo tai tượng tại Xuân Mai- Hà Nội năm 2010............................... 32

Hinh 3.4 : Diễn biến mật ñộ sâu cuốn lá Pandemis sp. trên keo lá tràm và keo

tai tượng tại Xuân Mai năm 2010. ................................................................ 35

Hình 3.5: Trứng của loài Acanthopsyche sp. (ñã tách ra khỏi bọc trứng) ..... 37

Hình 3.6: Sâu non tuổi 1 loài Acanthopsyche sp khi mới nở......................... 38

Hình 3.7: Sâu non tuổi 1 loài Acanthopsyche sau nở 30 phút....................... 38

Hình 3.8: Sâu non tuổi 3 loài Acanthopsyche sp. .......................................... 40

Hình 3.9: Sâu non tuổi 4 loài Acanthopsyche sp. .......................................... 40

Hình 3.10: Sâu non tuổi 5 loài Acanthopsyche sp

Nhộng ñực loài Acanthopsyche sp. ............................................................... 41

Hình 3.11: Triệu chứng gây hại của loài Acanthopsyche sp

Hình 3.12: Nhộng ñực loài Acanthopsyche sp Trưởng thành ñực loài

Acanthopsyche sp. ........................................................................ 42

Hình 3.13: Nhộng cái loài Acanthopsyche sp Trưởng thành cái loài

Acanthopsyche sp mang túi trứng ................................................. 43

Hình 3.14: Trưỏng thành ñực loài Acanthopsyche sp.................................... 44

Hnh3.15: Trưỏng thành cái loài Acanthopsyche sp............................ ...........44

Hình 3.16: Khả năng sinh sản của loài Acanthopsyche sp ............................ 49

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ……… 1

MỞ ðẦU

1. Tính cấp thiết của ñề tài

Việt Nam là một nước nhiệt ñới, rừng và ñất rừng chiếm 2/3 diện tích cả

nước. Tuy nhiên hiện nay rừng nước ta ñã và ñang suy giảm một cách nhanh

chóng, theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ñến năm 2000

trong 19 triệu ha ñất rừng thì chỉ còn 9,3 triệu ha có rừng, trữ lượng gỗ rất thấp

khoảng 63 m3

/ha, chủ yếu là gỗ nhóm V, VI, VII, gỗ nhóm I, II rất hiếm.

Nguyên nhân làm suy kiệt tài nguyên rừng có nhiều, nhưng chủ yếu là do nạn

khai thác rừng bừa bãi, nạn ñốt nương làm rẫy. Quản lý khai thác chưa hợp lý

cháy rừng xảy ra liên miên hàng năm thiêu trụi hàng ngàn ha. Bên cạnh ñó nhiều

loài dịch hại phát triển mạnh làm ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của cây

rừng.

Do vậy trong ñịnh hướng phát triển rừng từ năm 2000 - 2010 phấn ñấu

ñộ che phủ rừng trong cả nước lên 43%. ðể thực hiện ñược nhiệm vụ này thì

công tác trồng rừng phải ñược ñặc biệt quan tâm.

Trong chương trình 5 triệu ha rừng của chính phủ thì các loài keo ñược

xác ñịnh là cây chủ lực gồm (keo lá tràm, keo tai tượng). Cây keo là loại cây

thân gỗ cao 25 - 30 m, rễ có nhiều nốt sần có thể cố ñịnh ñạm nên trồng ñược

trên nhiều loại ñất khác nhau kể cả ñất bạc màu, ñất cát nghèo ñinh dưỡng. Cây

keo có nhiều tác dụng, làm trụ mỏ, dùng trong công nghiệp giấy, ñồ gia dụng,

làn củi ñốt, phủ xanh ñất trống ñồi núi trọc chống xói mòn, ñiều tiết nước, trồng

theo các dãi cát ven biển chống cát bay, chắn sóng, dưới tán cây keo ta có thể

trồng cây bản ñịa tạo rừng hỗn giao. Theo thống kê chưa ñầy ñủ của 28 tỉnh

thành diện tích trồng cây keo hiện nay ở nước ta là 530 ngàn ha. Một số ñịa

phương trồng nhiều cây keo ñể phủ xanh ñất trống ñồi núi trọc, theo tài liệu ñã

ñược thống kê những tỉnh có diện tích trồng cây keo từ 20-35 ngàn ha là Hà

Giang, Hòa Bình, Yên Bái, Tuyên Quang, Phú Thọ, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa