Điều tra, đánh giá thực trạng phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số và miền núi Đông Bắc, Tây Bắc

1

Uû ban d©n téc

B¸o c¸o tæng hîp dù ¸n

®iÒu tra, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn

bÒn v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói

§«ng B¾c, T©y B¾c

C¬ quan qu¶n lý : Uû ban D©n téc

§¬n vÞ chñ tr× dù ¸n : Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh

Chñ nhiÖm dù ¸n : TS. Lª Kim Kh«i

7195

19/3/2009

Hµ Néi – 2007

2

PhÇn më ®Çu

I. TÝnh cÊp thiÕt cña dù ¸n

NghÞ quyÕt §¹i héi IX cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh: “Ph¸t triÓn nhanh,

hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng

b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr−êng”.

§Ó NghÞ quyÕt cña §¶ng ®i vµo cuéc sèng, ngµy 17/8/2004 Thñ t−íng

ChÝnh phñ ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 153/2004/Q§-TTg vÒ viÖc ban hµnh §Þnh

h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë ViÖt Nam ( Ch−¬ng tr×nh NghÞ sù

21 cña ViÖt nam), víi néi dung quan träng hµng ®Çu lµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng

ph¸t triÓn d−íi gãc ®é bÒn v÷ng. Ngµy 24/7/2006 Bé tr−ëng, Chñ nhiÖm Uû

ban D©n téc ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 184/Q§-UBDT, thµnh lËp Ban ChØ ®¹o

®Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn

nói. Ngµy 15/12/2006 Bé tr−ëng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− ®· ban hµnh QuyÕt

®Þnh sè 1345/Q§-BKH vÒ viÖc giao chØ tiªu kÕ ho¹ch kinh tÕ – x· héi n¨m

2007, trong ®ã chØ tiªu vÒ kinh tÕ – x· héi cña Uû ban D©n téc cã dù ¸n”

§iÒu tra, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ

miÒn nói §«ng B¾c, T©y B¾c”.

Vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói cña ViÖt Nam chiÕm h¬n 3/4 diÖn

tÝch tù nhiªn cña c¶ n−íc, cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng vÒ m«i tr−êng sinh

th¸i ®èi víi c¶ n−íc nh−ng nhiÒu n¬i m«i tr−êng ®ang bÞ suy tho¸i nghiªm

träng, n¬i cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn rÊt thÊp so víi c¸c vïng kh¸c vµ

lµ n¬i cßn nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc vÒ x· héi ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. V× vËy ®Ó

®¹t ®−îc môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói,

gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¶ n−íc, viÖc thùc hiÖn Dù ¸n

“§iÒu tra, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ

miÒn nói §«ng B¾c, T©y B¾c” lµ rÊt cÇn thiÕt, nh»m t×m ra c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh

3

nh÷ng lÜnh vùc −u tiªn ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i

tr−êng vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói.

II. Môc tiªu cña dù ¸n

1. §iÒu tra, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng d©n téc

thiÓu sè vµ miÒn nói §«ng B¾c, T©y B¾c.

2. §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ

miÒn nói §«ng B¾c, T©y B¾c.

III. Thêi gian vµ ®Þa bµn nghiªn cøu

1. Dù ¸n ®−îc thùc hiÖn trong n¨m 2007.

2. §Þa bµn nghiªn cøu

- Vïng §«ng B¾c: TØnh B¾c K¹n ( huyÖn Na R×, huyÖn Ba BÓ) ; tØnh

L¹ng S¬n (huyÖn Trµng §Þnh, huyÖn Léc B×nh).

- Vïng T©y B¾c: TØnh S¬n La ( huyÖn Méc Ch©u, huyÖn Mai S¬n);

TØnh Hoµ B×nh ( huyÖn §µ B¾c, huyÖn T©n L¹c).

IV. Néi dung ®iÒu tra

- LÜnh vùc kinh tÕ: Kho¶ng 5- 7 chØ tiªu

- LÜnh vùc x· héi: Kho¶ng 15-17 chØ tiªu

- LÜnh vùc vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng: Kho¶ng 5- 7 chØ tiªu

- LÜnh vùc vÒ thÓ chÕ: kho¶ng 2- 3 chØ tiªu.

Pháng vÊn c¸c c¸n bé tØnh, huyÖn, x· vµ mét sè c¸c ban, ngµnh liªn

quan ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, tµi nguyªn vµ m«i

tr−êng vµ thÓ chÕ, víi mÉu phiÕu phï hîp ®Ó thu thËp ®−îc sè liÖu vÒ c¸c

lÜnh vùc trªn.

- Göi theo ®−êng c«ng v¨n mÉu phiÕu ®iÒu tra lÊy th«ng tin: ( 10 tØnh

cã Ban D©n téc): 10 tØnh x 3 mÉu phiÕu = 30 phiÕu (1)

- §i kh¶o s¸t:(2)

+ Vïng §«ng B¾c:

4

.TØnh: 2 tØnh x (10 ban ngµnh x 2 ng−êi/ban) x 3 mÉu phiÕu = 120

phiÕu

. HuyÖn: 4 huyÖn x (10 phßng, ban ngµnh x 2ng−êi/phßng) x 3 mÉu

phiÕu = 240 phiÕu

+ Vïng T©y B¾c: TØnh: 120 phiÕu; HuyÖn: 240 phiÕu

* Tæng céng (1) +(2): 30 phiÕu + 720 phiÕu = 750 phiÕu

V. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra nghiªn cøu

- Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra b»ng mÉu thèng kª, göi phiÕu ®iÒu tra tíi c¸c

tØnh liªn quan xin cung cÊp sè liÖu thø cÊp ( Côc Thèng kª).

- §iÒu tra b»ng phiÕu t¹i c¸c tØnh vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói

thuéc ph¹m vi ®iÒu tra cña dù ¸n.

- Thµnh lËp c¸c ®oµn xuèng c¬ së kh¶o s¸t (quan s¸t, pháng vÊn, th¶o

luËn nhãm, nghiªn cøu ®iÓm, thu thËp sè liÖu, tµi liÖu).

- Xin ý kiÕn chuyªn gia ( ®Æt c¸c chuyªn ®Ò).

- Tæ chøc héi th¶o liªn ngµnh.

- Ph−¬ng ph¸p kÕ thõa.

VI. C¸c c¬ quan, ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n tham gia thùc

hiÖn dù ¸n

1. §¬n vÞ chñ tr× dù ¸n: Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, Uû ban D©n téc

2. Ban Chñ nhiÖm dù ¸n:

- Chñ nhiÖm dù ¸n: TS Lª Kim Kh«i, Vô tr−ëng Vu KÕ ho¹ch – Tµi

chÝnh- Uû viªn Th−¬ng trùc Ban ChØ ®¹o ®Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn

bÒn v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói.

- Phã Chñ nhiÖm dù ¸n: KS. Ma Trung Tû

- Th− ký dù ¸n: NguyÔn ThÞ §øc H¹nh

- KTS. NguyÔn Huy T−êng, PVT Vô KHTC, thµnh viªn

- TS. NguyÔn V¨n Träng, PVT Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, thµnh viªn

5

- CN. TriÖu Kim Dung, CVC Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, thµnh viªn

- CN. NguyÔn ThÞ Kim Dung, CVC Vô KHTC, thµnh viªn

- CN. NguyÔn V¨n DuÈn, CVC Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, thµnh viªn

- CN. Hå V¨n Thµnh, CVC Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, thµnh viªn

- KTS. NguyÔn Träng Trung, CVC Vô KHTC, thµnh viªn

- CN. Vò Hoµng Anh, CV Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, thµnh viªn

- CN. Ph¹m Hång Nhung, CVC Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, thµnh viªn

- CN. Hoµng §øc C−¬ng, CV Vô KÕ ho¹ch – Tµi chÝnh, thµnh viªn

- CN. Ph¹m B×nh S¬n, CV Vô Hîp t¸c Quèc tÕ, thµnh viªn

- CN. Vò TuyÕt Nga, CV Vô Hîp t¸c Quèc tÕ, thµnh viªn

- CN. Lª ThÞ H−êng, CV Vô Hîp t¸c Quèc tÕ, thµnh viªn

- CN. Ph¹m V¨n kª, Thanh tra viªn, Thanh tra Uû ban DT

3. C¸c c¬ quan, ®¬n vÞ phèi hîp

- V¨n phßng Ph¸t triÓn bÒn v÷ng quèc gia

- Tæng Côc Thèng kª

- Ban ChØ ®¹o ®Þnh h−íng chiÕn l−îc PTBV – Uû ban D©n téc

- C¸c Ban D©n téc vµ c¸c Ban, ngµnh c¸c tØnh thuéc ®Þa bµn nghiªn

cøu cña dù ¸n

- Mét sè Vô, ®¬n vÞ thuéc Uû ban D©n téc

6

PhÇn I

Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng

I. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng

1. Kh¸i niÖm: Cho ®Õn nay ®· cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ ph¸t triÓn bÒn

v÷ng ( PTBV) vµ mçi kh¸i niÖm ®Òu cã néi hµm riªng cña nã.

- N¨m 1980 lÇn ®Çu tiªn thuËt ng÷ PTBV do HiÖp héi b¶o tån thiªn

nhiªn thÕ giíi ( IUCN) ®Ò xuÊt trong b¶n “ ChiÕn l−îc b¶o tån thÕ giíi” víi

môc tiªu tæng thÓ lµ “ ®¹t ®−îc sù PTBV b»ng c¸ch b¶o vÖ c¸c tµi nguyªn

sinh vËt”.

- N¨m 1987, Uû ban Quèc tÕ vÒ M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn (WCED)

trong b¸o c¸o “ T−¬ng lai cña chóng ta” ®· ®−a ra ®Þnh nghÜa t−¬ng ®èi ®Çy

®ñ vÒ PTBV lµ “ Sù ph¸t triÓn ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña hiÖn t¹i mµ kh«ng

lµm tæn th−¬ng kh¶ n¨ng cña c¸c thÕ hÖ t−¬ng lai trong viÖc tho¶ m·n c¸c

nhu cÇu cña chÝnh hä”.

- Mét ®Þnh nghÜa kh¸c ®· ®−îc ®Ò cËp trong cuèn s¸ch “ h·y cøu lÊy

tr¸i ®Êt” do HiÖp héi b¶o tån thiªn nhiªn thÕ giíi, Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn

Liªn hîp quèc vµ Quü hoang d· ThÕ giíi xuÊt b¶n ( IUCN, UNDP, WWF,

1991) trong ®ã ®Þnh nghÜa PTBV lµ “ sù n©ng cao chÊt l−îng ®êi sèng cña

con ng−êi trong lóc ®ang tån t¹i, trong khu«n khæ ®¶m b¶o cña c¸c hÖ sinh

th¸i”, cßn tÝnh bÒn v÷ng lµ “ mét ®Æc ®iÓm ®Æc tr−ng cña mét qu¸ tr×nh hoÆc

mét tr¹ng th¸i cã thÓ duy tr× m·i m·i”.

- Néi hµm vÒ PTBV ®−îc t¸i kh¼ng ®Þnh t¹i Héi nghÞ Th−îng ®Ønh tr¸i

®Êt vÒ M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn ë Rio de Janero, Braxin n¨m 1992 vµ ®−îc

bæ sung hoµn chØnh t¹i Héi nghÞ Th−îng ®Ønh vÒ PTBV t¹i Johannesburg,