Địa đạo phú an - phú xuân (đại lộc, quảng nam) trong kháng chiến chống mỹ (1965-1975)

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA LỊCH SỬ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:

ĐỊA ĐẠO PHÚ AN - PHÚ XUÂN (ĐẠI LỘC, QUẢNG NAM)

TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ (1965-1975)

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Khánh Huyền

Chuyên ngành : Sư phạm Lịch sử

Lớp : 17SLS

Giáo viên hướng dẫn : TS. Trương Anh Thuận

Đà Nẵng, tháng 12 năm 2020

LỜI CẢM ƠN

Đề tài “Địa đạo Phú An - Phú Xuân (Đại Lộc, Quảng Nam) trong kháng chiến

chống Mỹ (1965-1975)” là nội dung em chọn để nghiên cứu và làm luận văn tốt

nghiệp sau bốn năm theo học chuyên ngành sư phạm lịch sử tại trường Đại học sư

phạm - Đại học Đà Nẵng.

Để hoàn thành quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn này, lời đầu tiên em

xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến Thầy TS. Trương Anh Thuận thuộc Khoa Lịch Sử -

Trường Đại học sư phạm - Đại học Đà Nẵng. Thầy đã trực tiếp chỉ bảo và hướng dẫn

em trong suốt quá trình nghiên cứu để em hoàn thiện luận văn này. Ngoài ra em xin

chân thành cảm ơn các Thầy, Cô trong Khoa Lịch Sử đã đóng góp những ý kiến quý

báu cho luận văn của em.

Nhân dịp này, em cũng xin cảm ơn Khoa Lịch Sử Trường Đại học sư phạm - Đại

học Đà Nẵng, lãnh đạo và các thầy cô đang công tác tại trường đã tạo điều kiện và thời

gian cho em trong suốt quá trình nghiên cứu.

Cuối cùng, em xin cảm ơn những người thân, bạn bè đã luôn bên cạnh, động viên

em hoàn thành khóa học và bài luận văn này.

Trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài ..................................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .....................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 4

3.1. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 4

3.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................4

4. Mục đích nghiên cứu .............................................................................................. 4

5. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu .......................................................... 4

5.1. Nguồn tư liệu ....................................................................................................4

5.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 5

6. Đóng góp của đề tài ................................................................................................ 5

7. Bố cục của đề tài .....................................................................................................6

NỘI DUNG ..................................................................................................................... 7

Chương 1. TỔNG QUAN VỀ XÃ ĐẠI THẮNG (ĐẠI LỘC, QUẢNG NAM) VÀ

ĐỊA ĐẠO Ở VIỆT NAM ............................................................................................... 7

1.1. Xã Đại Thắng (Đại Lộc, Quảng Nam) – Vấn đề địa giới, điều kiện tự nhiên

và kinh tế, xã hội, văn hoá. ........................................................................................ 7

1.1.1. Địa giới hành chính ....................................................................................... 7

1.1.2. Điều kiện tự nhiên ......................................................................................... 8

1.1.3. Kinh tế, văn hóa, xã hội của xã Đại Thắng ............................................... 10

1.1.4. Truyền thống đấu tranh cách mạng của nhân dân xã Đại Thắng, huyện

Đại Lộc ................................................................................................................... 12

1.2. Khái quát hệ thống địa đạo ở Việt Nam .......................................................... 14

Chương 2. SỰ RA ĐỜI VÀ HOẠT ĐỘNG CÁCH MẠNG Ở ĐỊA ĐẠO PHÚ AN -

PHÚ XUÂN (ĐẠI LỘC, QUẢNG NAM) TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ

(1965-1975) ................................................................................................................... 19

2.1. Bối cảnh ra đời địa đạo Phú An - Phú Xuân .................................................. 19

2.2. Quá trình xây dựng địa đạo Phú An - Phú Xuân ........................................... 23

2.3. Hoạt động cách mạng ở địa đạo Phú An - Phú Xuân trong kháng chiến

chống Mỹ (1965-1975) .............................................................................................. 29

2.4. Vai trò của địa đạo Phú An - Phú Xuân trong kháng chiến chống Mỹ (1965-

1975)......................................................................................................................35

Chương 3. THỰC TRẠNG ĐỊA ĐẠO PHÚ AN - PHÚ XUÂN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI

PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ ............................................................ 38

3.1. Thực trạng địa đạo Phú An - Phú Xuân .........................................................38

3.2. Đề xuất giải pháp nhằm phát huy giá trị của địa đạo....................................41

KẾT LUẬN ..................................................................................................................43

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................46

PHỤ LỤC .....................................................................................................................50

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc ta kết thúc bằng Đại thắng mùa Xuân

1975, là một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc tiêu biểu của nhân

dân ta. Thắng lợi này “mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta như một trong những

chiến công chói lọi nhất, một biểu trưng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh

hùng cách mạng và trí tuệ con người, và đã đi vào lịch sử thế giới như một chiến công

vĩ đại của thế kỉ XX, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại

sâu sắc” [19].

Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ đã để lại cho dân tộc ta nhiều bài học

kinh nghiệm quý giá. Trong đó bài học xây dựng hậu phương, căn cứ kháng chiến có ý

nghĩa quan trọng. Như V.I. Lenin từng nói: “Muốn tiến hành chiến tranh một cách

nghiêm chỉnh, phải có một hậu phương tổ chức vững chắc” [20].

Tiếp thu học thuyết quân sự và kế thừa truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại

xâm của cha ông ta trong lịch sử, Đảng ta luôn đặt vấn đề xây dựng hậu phương lên

hàng quan trọng bậc nhất. Điều đặc biệt đó là một trong những chìa khóa tạo nên sức

mạnh của hậu phương chiến tranh Việt Nam là vấn đề xây dựng căn cứ kháng chiến.

Kế thừa truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc, trên cơ sở quán triệt và vận dụng

sáng tạo chủ nghĩa Marx - Lenin về khởi nghĩa và chiến tranh cách mạng vào nước ta,

trong quá trình lãnh đạo cách mạng, việc xây dựng địa đạo là một trong những nhân tố

tạo nên thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Là người con của một dân tộc với những trang lịch sử hào hùng như vậy, đồng

thời cũng như là một sinh viên đang sống, học tập, nghiên cứu lịch sử Việt Nam, tác

giả xác định rõ, việc tìm hiểu về căn cứ địa nói chung và địa đạo Phú An - Phú Xuân

trên quê hương Đại Lộc nói riêng là một hướng nghiên cứu hấp dẫn, phục vụ thiết thực

cho công việc học tập và giảng dạy của tác giả sau khi tốt nghiệp. Chính vì vậy, tác giả

đã quyết định chọn vấn đề “Địa đạo Phú An - Phú Xuân (Đại Lộc, Quảng Nam) trong

kháng chiến chống Mỹ (1965-1975)” để làm đề tài khoá luận tốt nghiệp.

1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Ngày 30 tháng 12 năm 2002, Bộ Văn hóa Thông tin đã có Quyết định số 39/QÐ￾BVHTT công nhận địa đạo Phú An - Phú Xuân là di tích lịch sử cấp Quốc gia. Hiện tại

địa đạo Phú An - Phú Xuân đang được trùng tu, tôn tạo. Dự án được triển khai là việc

làm mang nhiều ý nghĩa, ngoài mục đích bảo vệ di tích, về lâu dài, nơi đây sẽ là điểm

du lịch hấp dẫn, một địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ

hôm nay và mai sau. Tuy nhiên, cho đến nay, hầu như chưa có công trình nào nghiên

cứu một cách hệ thống và chuyên sâu về địa đạo này. Các đề tài liên quan cũng chưa

đề cập chi tiết quá trình xây dựng, hoạt động cũng như vai trò của địa đạo, mà chỉ

dừng lại ở mức độ khái quát.

Năm 1997, Ban chấp hành Đảng bộ huyện Đại Lộc cùng với NXB Đà Nẵng đã

cho xuất bản tác phẩm “Lịch sử Đảng bộ huyện Đại Lộc (1930-1975)”. Tác phẩm này

chủ yếu viết về Lịch sử Đảng bộ huyện, nhưng cũng đã đề cập ít nhiều đến sự ra đời

của địa đạo Phú An - Phú Xuân và hoạt động đấu tranh của nhân dân xã Lộc Quý tại

chiến trường vùng B của Đại Lộc. Tác phẩm có những đóng góp nhất định trên mặt tư

liệu giúp tác giả hiểu được tình hình chiến sự ở Đại Lộc nói chung và xã Đại Thắng

nói riêng, từ đó có cái nhìn bao quát hơn những hoạt động kháng chiến liên quan đến

địa đạo này.

Nhân dịp 55 năm thành lập Đảng bộ xã Đại Thắng (1947-2002), Ban Chấp hành

Đảng bộ xã Đại Thắng đã tổ chức sưu tầm và biên soạn tập “Lịch sử Đảng bộ xã Đại

Thắng giai đoạn 1930-1975”. Tác phẩm bao gồm 4 chương chính tập trung vào nội dung

Đảng bộ xã Đại Thắng trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945-1954) và

Đảng bộ xã Đại Thắng trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược (1954-

1975). Tác phẩm đã có đề cập đến điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá, xã hội và

truyền thống đấu tranh của nhân dân xã Đại Thắng - vùng đất được chọn để xây dựng

địa đạo Phú An - Phú Xuân. Ngoài ra tác phẩm cũng đề cập đến tình hình chiến sự ở

vùng đất này trước năm 1965 để ta hiểu rõ hơn về nguyên nhân Đảng bộ chủ trương

xây dựng dựng địa đạo vào thời gian và địa điểm này. Tuy nhiên tác phẩm hầu như

không đề cập đến hoạt động của địa đạo Phú An - Phú Xuân mà đa phần chỉ viết về

hoạt động đấu tranh của nhân dân xã Đại Thắng trong cả hai cuộc kháng chiến chống

Pháp và đế quốc Mỹ.

2